Μία φθινοπωρινή θεραπευτική ιστορία για την ανάγκη μας να θυμόμαστε ότι όλες οι εποχές έχουν χρόνους μετάβασης.
Καθώς σιγά σιγά το καλοκαίρι και οι διακοπές, που συνήθως το συντροφεύουν, θα γίνουν γλυκές αναμνήσεις, έρχεται ένα φθινόπωρο γεμάτο απαιτήσεις για τους γονείς και τα παιδιά τους.
Οι μεν έχουν να προσαρμοστούν στη δουλειά και στις απαιτήσεις της καθημερινότητας οι δε στο διάβασμα του σχολείου, του φροντιστηρίου κτλ.
Όπως κυλούν τόσο γρήγορα οι ρυθμοί της ζωής και οι υποχρεώσεις, ίσως ξεχνάμε να επιτρέπουμε μικρές παύσεις αδράνειας σε εμάς τους ίδιους αλλά και στο χρόνο που θα αφιερώσουμε μην κάνοντας κάτι συγκεκριμένο με τα παιδιά μας. Δεν υπάρχει τίποτα πιο σημαντικό από το να μην κάνετε τίποτα για μικρές χρονικές περιόδους, ιδιαίτερα με το παιδί σας. Μία τέτοια σκέψη ίσως φαίνεται παράδοξη. Δυστυχώς, βέβαια, η ιδέα αυτή ότι κάποιες στιγμές στη ζωή μας αξίζει να μην κάνουμε τίποτα προγραμματισμένο δεν ενισχύεται με οποιαδήποτε τρόπο από τις συνήθεις κοινωνικές, οικονομικές ή επαγγελματικές ανταμοιβές που παίρνουμε από την αδιάκοπη πράξη.
Έτσι, μας είναι εύκολο να παραβλέψουμε την απόκλιση από το καθημερινό προγραμματισμό ως σημαντική δραστηριότητα ή ως σημαντική αδράνεια. Μπορεί να συμβεί ένα ακραίο γεγονός -όπως η ακινητοποίηση από μία ασθένεια- και να μας επιβραδύνει, να μας αλλάξει, για να πάρει κανείς αυτό που θεωρεί πολύτιμο, αυτό που είναι ήδη εδώ στη ζωή μας. Τούτου λεχθέντος, διαβάζοντας την ανάμνηση μίας θεραπευόμενης ίσως ανακαλύψετε και δικά σας κομμάτια μέσα σε αυτή είτε ως μαμά είτε ως παιδί.
Η μητέρα μου ήταν διευθύντρια λογιστηρίου σε μία εταιρία. Την έβλεπα σπάνια το πρωί όταν ετοιμαζόταν για τη δουλειά και αργά το απόγευμα, όταν γύρναγε συνήθως συνοφρυωμένη σαν να την σκέπαζε ένα γκρι συννέφο. Κάποιες μέρες φανταζόμουν ότι αυτό το σύννεφο έβρεχε κιόλας. Σπάνια με αγκάλιαζε και ακόμη πιο σπάνια με φίλαγε. Μόνιμο μέλημα της ήταν εάν έχω φάει και εάν έχω διαβάσει, και στα δύο έδινε ιδιαίτερη έμφαση.
Μια τρυφερή ανάμνηση που έχω, κατά ένα παράδοξα περίεργο τρόπο, είναι νομίζω, όταν ήμουν 6 ετών. Μία μέρα γύρισα σπίτι αδιάθετη, κάνοντας εμετό και ανεβάζοντας πυρετό. Είχα αρρωστήσει με ίωση και την επόμενη μέρα την κόλλησα.
Καθώς και αυτή ψηνόταν στο πυρετό αναγκάστηκε να μείνει σπίτι και να περιφέρετε μεταξύ σαλονιού και μπάνιου. Κάποια στιγμή έκατσε στο καναπέ και πήγα και ξάπλωσα δίπλα της. Τη ρώτησα εάν πονάει και μου είπε όχι. Στη συνέχεια τη ρώτησα εάν είναι θυμωμένη μαζί μου που την κόλλησα και εκείνη την στιγμή ένιωσα σα να με κοίταξε διαφορετικά. Μου απάντησε πάλι αρνητικά και μου έβαλε ένα ακόμη μαξιλάρι κάτω από το κεφάλι μου. Τότε, θυμάμαι, γέμισα το ποτήρι της με τους ηλεκτρολύτες που πίναμε και της είπα “πιες το μαμά θα σου κάνει καλό, είναι ηλεκτρολύτες”.
Ξαφνικά ένα δάκρυ κύλισε στο μάγουλο της και με πήρε μία τεράστια αγκαλιά. Έτσι την ένιωσα μεγάλη και ζεστή. Κοίταξα πάνω από τα κεφάλια μας και δεν έβλεπα, νομίζω, το γκρί σύννεφο πια. Η υπόλοιπη μέρα κύλησε μαγικά για εμένα. Με αφήσε να φέρω όλα τα μαξιλάρια και τις κουβέρτες στο σαλόνι και να φτιάξουμε σκηνή “ανάρρωσης” παίξαμε σκορ4, ζωγραφίσαμε και αποκοιμηθήκαμε για λίγο αγκαλιά.
Την επόμενη μέρα, αισθανθήκαμε και οι δύο καλύτερα, οπότε αποφάσισε να ετοιμαστεί για την δουλειά της.
“Έχω μια ερώτηση, μαμά.” της είπα. Βοηθούσα να προετοιμάσει το μεσημεριανό γεύμα, νομίζω, όταν την ρώτησα. “Μπορούμε να έχουμε σύντομα άλλη μία άρρωστη μέρα μαζί;”
“Τι εννοείς; Όταν είμαστε άρρωστοι;”.
“΄Oχι”, κούνησα το κεφάλι μου, “όταν δεν είμαστε άρρωστοι”.
Κούνησε το κεφάλι της μου είπε ότι δε με καταλαβαίνει, ότι δεν έχει χρόνο και θα το συζητήσουμε όταν γυρίσει από τη δουλειά.
Τελικά αυτή η συζήτηση δεν έγινε ποτέ, δεν υπήρχε ο χρόνος και ο χώρος και νομίζω μία ίδια μέρα δεν ξαναήρθε έως την ενηλικίωση μου.”
Οι ενήλικες πηγαίνουν στη δουλειά για σημαντικούς λόγους και τα παιδιά πηγαίνουν στο σχολείο για εξίσου σημαντικούς λόγους. Δεν μπορούμε απλώς να αλλάζουμε τα πράγματα που κάνουμε σε μια στιγμή ιδιοτροπίας. Ο γονεϊκός ρόλος αποτελεί έναν από τους πιο απαιτητικούς και πολυδιάστατους ρόλους, στον οποίο καλείται να διαδραματίσει ένας άνθρωπος κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Η γονική ευθύνη προηγείται αυτονόητα όλων των άλλων ειδών ευθύνης «διότι πρόκειται για μία μοναδική δέσμευση όσον αφορά στις ζωές άλλων ανθρώπων, καθώς και για μία άρρητη δέσμευση ως προς το κοινωνικό σύνολο, το οποίο θεωρεί την ευθύνη αυτή αδιαπραγμάτευτη»
Το αμετάκλητο του γονεϊκού ρόλου συχνά προκαλεί άγχος στους γονείς, κάνοντας τους να αναρωτιούνται αν θα μπορέσουν εφ’ όρου ζωής να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων. Κάποιες φορές αυτό το άγχος και η σημασία του να είσαι ο γονέας ικανός να φροντίσει και να παρέχει, αναγκάζει τον γονέα να παγώσει το συναίσθημά του για να αντέξει τις απαιτήσεις της καθημερινότητας. Ξαφνικά η δέσμευση του γονεϊκού ρόλου μετατρέπεται από σχέση αγάπης, σε σχέση δέσμιου υποχρεώσεων μέχρι που κάποιες φορές η αγάπη ξεχνιέται και χάνεται στον αγώνα των (υπο)χρεώσεων.
Αν ο καθένας μας, όμως, αφιέρωνε λίγο χρόνο αναλογιζόμενος, εάν κάποιες φορές ίσως να κακοποιεί τον εαυτό του και τις σχέσεις του σε αυτό τον συνεχόμενο αγώνα προσωπικής και επαγγελματικής επιτυχίας;
Μήπως μεγαλώνοντας αδειάζουμε προσπαθώντας να προστατευτούμε, συγκρίνοντας συνέχεια τον εαυτό μας με τους άλλους και ξεχνάμε τις πιο ουσιαστικές δεσμεύσεις στη ζωή μας, τη σχέση με τον εαυτό μας και τους σημαντικούς άλλους της ζωή μας. Η καθημερινότητα και οι απαιτήσεις κοινωνικής επιβίωσης κάποιες φορές καταπίνουν τις φωνές μας, τα συναισθήματα μας και τις σχέσεις μας.
Ίσως ένα από τα συχνότερα καθήκοντα ενός θεραπευτή είναι να ανακουφίσει το θεραπευόμενο από την φοβία της “έλλειψης χρόνου” για να μπορέσει να αφουγκραστεί τις ανάγκες του, τα συναισθήματα του και τις σχέσεις που θέλει πραγματικά να δεσμευτεί για να τις απολαύσει και να τις ζήσει στο εδώ και τώρα. Σχέσεις αγάπης και στοργής που αναζητά είτε ως παιδί, είτε ως σύντροφος, είτε μέσα από το γονεϊκό ρόλο.
Πρέπει να ακολουθούμε πάντα τις δεσμεύσεις μας … σωστά; Η ψυχοθεραπεία είναι η αρχή μίας άλλης δέσμευσης με τον εαυτό μας.
