Μου έλεγε ο Mike, ένας σπουδαίος τύπος από την Ουαλία, στο 19ο Παγκόσμιο Συνέδριο Παιχνιδιού που έγινε στην Κωνσταντινούπολη, τον περασμένο Μάιο: «John, αν πεις σε ένα παιδί στη χώρα μου “βγες και παίξε ελεύθερα στον δρόμο”, θα σου πει “δεν μπορώ, απαγορεύεται”. Φυσικά δεν απαγορεύεται – αλλά βλέπεις πόσο βαθιά η σύγχρονη κουλτούρα έχει πολεμήσει το ελεύθερο παιχνίδι; Διότι όλοι, σχολεία και κοινωνία, θέλουν να κρατάνε τα παιδιά ασφαλή και ελεγχόμενα, πίσω από μια οθόνη».
Την ίδια στιγμή όμως, το Ηνωμένο Βασίλειο είναι από τις πρώτες χώρες που υιοθέτησαν και εφαρμόζουν το περίφημο άρθρο 31 του ΟΗΕ για το δικαίωμα των παιδιών να παίζουν ελεύθερα. Και αγωνίζεται καθημερινά για την εφαρμογή του, έχοντας θεσμοποιήσει όσο κανείς άλλος την ιδιότητα του playworker.
Και η Narelle από την Αυστραλία, και αυτή μου γκρίνιαζε. Για το πόσο τα σχολεία περιορίζουν πλέον την ελευθερία των παιδιών. Ταυτόχρονα όμως, στη διπλανή Νέα Ζηλανδία των 4.5 εκατομμυρίων κατοίκων έχει αναπτυχθεί, «από τα κάτω», το πιο ανοιχτόμυαλο και δημοκρατικό σύστημα προσχολικής εκπαίδευσης στον κόσμο, το ζηλευτό “Te Whariki”.
Ακόμη και ο φίλος μου, ο σπουδαίος Teacher Tom, που όσοι τα καταφέρετε θα τον απολαύσετε από κοντά στο “DE-educate / RE-educate”, στις 19 Απριλίου στο Ρομάντσο (μαζί με Σπύρο Κασιμάτη και Αγγελο Πατσιά). Ο Tom, που έχει δημιουργήσει το καταπληκτικό και ελεύθερο σχολείο Woodland Park στο Seattle, και αυτός γκρινιάζει. Γκρινιάζει για το Common Core του Obama που προσπαθεί να κάνει όλο το αμερικανικό εκπαιδευτικό σύστημα απολύτως μετρήσιμο, γκρινιάζει για τους δασκάλους και τους γονείς της Αμερικής που θέλουν παιδιά υπηκόους και όχι ελεύθερους πολίτες. Της Αμερικής που, σκεφτείτε όμως, έχει εκατοντάδες ή και χιλιάδες ελεύθερα, μικρά, αυτόνομα δημοκρατικά σχολεία, σαν του Tom (με αποκορύφωμα το απίστευτο Sadbury Valley) και ένα διαρκώς αυξανόμενο κίνημα home schooling.
Διακρίνετε κάτι κοινό σε όλες τις παραπάνω ιστορίες; Μιαν αντίφαση ίσως; Να σας βοηθήσω: διακρίνετε τη δυνατότητα που υπάρχει σε κάθε τόπο να ανθίζουν όλα τα (εκπαιδευτικά) λουλούδια, ελεύθερα, την ίδια στιγμή. Τη δυνατότητα που έχει κάθε οικογένεια σε κάθε πολιτισμένη χώρα, να επιλέξει τον τρόπο με τον οποίο θα μορφωθεί το παιδί της. Σε σχολείο «μαντρί» ή σε σχολείο παιδική χαρά. Εσώκλειστο σε αυστηρές ακαδημίες ή περιφερόμενο μέσα στο ίδιο του το σπίτι.
Στη χώρα μας, βέβαια, στην ανεξάρτητη και αδούλωτη Ελλάδα, το τι θα μάθουν τα παιδιά στα σχολεία εξακολουθεί να είναι αποκλειστικό προνόμιο του κάθε υπουργού και των συμβούλων του. Αυτοί, ξέρουν. Ούτε οι δάσκαλοι που πασχίζουν καθημερινά στην πρώτη γραμμή, ούτε οι γονείς και τα παιδιά που, σαν τελικοί λήπτες των υπηρεσιών εκπαίδευσης, είναι και οι προτίστως αρμόδιοι να έχουν γνώμη και επιθυμίες. Είναι σαν να πας σε ένα εστιατόριο να φας ένα μπιφτέκι. Δεν σου αρέσει, διαμαρτύρεσαι στον μάγειρα – και αυτός σου απαντάει: «Είσαι βλαξ, αυτό είναι το ωραιότερο μπιφτέκι. Εγώ, ξέρω». Ή, σαν να βγει αύριο ο υπουργός οικονομικών και να πει: «Όλοι, κάθε μέρα, θα αγοράζετε κανναβούρι αξίας 6.87 ευρώ. Δεν με νοιάζει αν έχετε πουλί στο σπίτι. Είναι διαταγή. Εγώ, ξέρω».
Αυτό που μας στερείται λοιπόν αγαπητοί μου, εν έτει 2015, είναι το αυτονόητο δικαίωμα να έχουμε ως ελληνική κοινωνία, επιλογές. Μπορείς να επιλέξεις όποιο εκπαιδευτικό σύστημα θέλεις – αρκεί να είναι το ίδιο. Αυτό μας λέει το κράτος….
Κάθε μέρα βέβαια, όλο και περισσότεροι αντιλαμβανόμαστε την αντίφαση αυτή. Κάποιοι γονείς, αν έχουν την οικονομική δυνατότητα, επιλέγουν ένα ιδιωτικό σχολείο που προσπαθεί να είναι λίγο διαφορετικό. Κάποιοι εμπνευσμένοι δάσκαλοι σε δημόσια σχολεία, σαν τον Νίκο Σιούτα και τον Άγγελο Πατσιά, το γυρνάνε στο «αντάρτικο», εκμεταλλεύονται κενά του συστήματος και μετατρέπουν τα σχολεία τους, από κέντρα βαρετής διεκπεραίωσης σε χώρους ελευθερίας και δημιουργίας. Όλοι αυτοί όμως εξακολουθούν να είναι σκόρπιες, άναρχες χρωματιστές κουκκίδες, σε έναν πίνακα γκρι.
Θεωρητικά, βέβαια, όλοι συμφωνούμε πως από τα μεγαλύτερα προβλήματά μας είναι η παιδεία. Τότε, γιατί όλα αυτά δεν μας απασχολούν λίγο περισσότερο ως κοινωνία; Γιατί αγνοούμε τα καλά παραδείγματα γύρω, δεν διεκδικούμε το μείζον και ικανοποιούμαστε με το έλασσον; Γιατί ο υπόλοιπος κόσμος τρέχει με χίλια και εμείς παρακολουθούμε απαθείς; Γιατί δεν το συζητάμε, τουλάχιστον;
Το Σάββατο 19 Απριλίου, στις 11 στο Ρομάντσο, θα γίνει μια τέτοια συζήτηση. Με έναν από τους σπουδαιότερους σύγχρονους παιδαγωγούς, τον Tom Hobson από το Seattle της Αμερικής, τον Σπύρο Κασιμάτη και τον δάσκαλο του Φουρφουρά Άγγελο Πατσιά. Θα συζητήσουμε ακριβώς αυτό: γιατί δεν εφαρμόζουμε τα καλά παραδείγματα, παντού; Και θα προσπαθήσουμε να σκεφτούμε τρόπους να το κάνουμε.
Αν νοιάζεστε πραγματικά για το μέλλον, αξίζει να είστε εκεί. Και επειδή λίγοι θα χωρέσουν στον πεπερασμένο χώρο του Ρομάντσου, το καλό μας protagon θα δείξει την συζήτηση σε live streaming.
Διότι, πρέπει επιτέλους εμείς να αποφασίζουμε τι γεύση θα έχει το μπιφτέκι μας…
* O Γιάννης Κ. Γιαννούδης είναι οικονομολόγος και συνιδιοκτήτης του ιδιωτικού σχολείου για πολύ μικρά παιδιά, Dorothy Snot.
ένα άρθρο των πρωταγωνιστών–protagon.gr
