Πόσες φορές, άραγε, έχει χρειαστεί να πείτε σε ένα παιδί το ίδιο πράγμα ξανά και ξανά; Πόσες φορές δεν έχετε τσακωθεί για την προετοιμασία πριν το σχολείο, τα πεταμένα ρούχα τους ή την απαιτητική συμπεριφορά τους; Πόσες φορές έχετε ξεπεράσει τα όριά σας και τα έχετε στείλει τιμωρία στο δωμάτιό τους;
Αν αυτό σας παρηγορεί, δεν είστε η μόνη. Όλα τα παιδιά κάνουν τα πάντα για να υποκύψουμε στις επιθυμίες τους και να αναιρέσουμε τους ίδιους μας τους κανόνες. Και κάθε φορά που τελικά υποκύπτουμε, η δική τους προσπάθεια να επιβληθούν εντείνεται ακόμα περισσότερο. Το ασφαλές και ήρεμο οικογενειακό περιβάλλον κλονίζεται και τα παιδιά χάνουν το μέτρο και την εμπιστοσύνη τους προς τους γονείς, ενώ εμείς καταφεύγουμε σε θυμωμένες και εκτός ελέγχου αντιδράσεις.
Υπάρχει τρόπος να βάλουμε όρια χωρίς τιμωρία;
Η επιβολή των ορίων, όμως, δεν γίνεται με τιμωρίες και φωνές αλλά με σταθερότητα και ηρεμία. Όταν θέτουμε έναν κανόνα, οφείλουμε να τον τηρούμε ανεξάρτητα από την αντίδραση του παιδιού. Ωστόσο, υπάρχει τρόπος να βάζουμε τα όριά μας όχι μόνο όταν φτάνουμε σε ακραίο σημείο, αλλά όταν στο σπίτι επικρατεί ηρεμία και περνάμε ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά. Ο τρόπος αυτός είναι αποτελεσματικός και έχει όνομα: «εγώ – μηνύματα».
Τι είναι το «εγώ – μήνυμα»;
Ο καλύτερος τρόπος για να εξηγήσουμε τι είναι τα εγώ-μηνύματα είναι με ένα παράδειγμα: είστε στην κουζίνα με τα παιδιά και ετοιμάζετε τραπέζι. Το κλίμα είναι καλό, τα μικρά ήρεμα κι εσείς, παρά τον πρωινό καβγά επειδή ο μικρός σας γιος αντί να βάλει τα παπούτσια του για να μην αργήσετε στο σχολείο έπαιζε στο δωμάτιό του, είστε χαλαρή. Ανταλλάσσετε τα νέα της ημέρας και γελάτε. Νιώθετε όλοι καλά και ασφαλείς. Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν, βρίσκετε την ευκαιρία να μιλήσετε για την πρωινή σας καθυστέρηση. Αποφύγετε το κήρυγμα ή το παράπονο που ενδέχεται να χαλάσει το κλίμα και πείτε απλά: «Κάθε φορά που κάποιος αγνοεί αυτό που του λέω, εγώ νιώθω θυμωμένη και αδικημένη».
Πώς λειτουργεί το «εγώ – μήνυμα»;
Αυτόματα, βάζετε το παιδί στη διαδικασία να σκεφτεί πως μία πράξη του έχει επίπτωση σε κάποιον άλλον. Όταν του λέτε να βάλει τα παπούτσια του κι εκείνο αδιαφορεί, δεν το κάνει για να σας στεναχωρήσει ή επειδή δεν σας νοιάζεται. Εκείνη την ώρα δέχεται μία εντολή που δεν τον ικανοποιεί και απλά την αγνοεί. Όταν, όμως, καταλάβει πως η πράξη του επηρεάζει την δική σας ψυχολογία, ενδέχεται να την αλλάξει. Όχι, φυσικά, από τη μια στιγμή στην άλλη, αλλά σε βάθος χρόνου θα αρχίσει να σκέφτεται διαφορετικά και να συνεργάζεται ευκολότερα.
Ποια είναι τα θετικά του «εγώ – μηνύματος»
- Το παιδί αρχίζει να αντιλαμβάνεται πως οι πράξεις του έχουν επιπτώσεις στους άλλους ανθρώπους. Όταν, για παράδειγμα, πείτε «Κάθε φορά που κάποιος κινδυνεύει περνώντας τον δρόμο χωρίς να κοιτάξει αν έρχονται αυτοκίνητα, εγώ νιώθω θυμό που δεν προσέχει και φόβο μην τον πατήσουν τα αυτοκίνητα», το παιδί σας, που δεν θέλει να είστε θυμωμένη ή φοβισμένη, ίσως την επόμενη φορά δεν πεταχτεί στο δρόμο.
- Με το «εγώ – μήνυμα», το παιδί δεν νιώθει απειλή ή αδικία. Δεν αισθάνεται πως το μαλώνετε, πως δεν το καταλαβαίνετε ή ότι θέλετε απλά να περάσει το δικό σας. Αντιλαμβάνεται πως είστε άνθρωπος με συναισθήματα και νιώθει ότι το αντιμετωπίζεται σαν ίσο. Το εμπιστεύεστε και σας εμπιστεύεται. Η μεταξύ σας σχέση αποκτά βάσεις και σταθερότητα και συν τω χρόνω, η σχέση σας βελτιώνεται συνολικά.
- Με τη χρήση «εγώ – μηνυμάτων», τα παιδιά μαθαίνουν να εκφράζουν και τα δικά τους συναισθήματα. Έπειτα από λίγο καιρό, μάλλον θα ξαφνιαστείτε όταν το ακούσετε να σας λέει «Κάθε φορά που μου φωνάζεις εγώ νιώθω μικρός σαν καρφίτσα». Προσωπικά ξαφνιάστηκα όταν το άκουσα πρώτη φορά από την κόρη μου, αλλά σταδιακά, χωρίς να το συνειδητοποιήσω απόλυτα, σταμάτησα να της φωνάζω.
Περισσότερα:
Μπορείτε να διαβάστε περισσότερα για τα “εγώ μηνύματα” και μεθόδους πειθαρχίας χωρίς τιμωρία στο βιβλίο της Τζούντι Άρναλ “Πειθαρχία Χωρίς Τιμωρία”
