Πόσες φορές δεν έχουμε πιάσει τον εαυτό μας όταν βλέπουμε παιδιά με κινητό ή tablet στο χέρι να σκεφτόμαστε και να αναπολούμε τα δικά μας παιδικά χρόνια, τη δική μας παιδική ηλικία, και πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα και οι καταστάσεις;
Κάτι η εντυπωσιακή θα λέγαμε εξέλιξη της τεχνολογίας, κάτι οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής που έχουν επιβάλλει και στα παιδιά να προσαρμόζονται σ’ αυτούς, είμαστε σε θέση να πούμε ότι η παιδική ηλικία και ξεγνοιασιά αποτελεί πλέον παρελθόν και δύσκολα μπορεί να «γυρίσει» πίσω.
Παλιότερα, υπήρχαν παρέες στις γειτονιές. Παιδιά διαφόρων ηλικιών έβγαιναν στη γειτονιά και παίζανε κρυφτό, κυνηγητό, μήλα, σχοινάκι γυρνώντας στο σπίτι κουρασμένα, γεμάτα χώματα, αλλά χαρούμενα. Σήμερα τα παιδιά, στην καλύτερη περίπτωση, να γυρίσουν κουρασμένα είτε από το φροντιστήριο είτε από τις πολύωρες δραστηριότητες που γεμίζουν τη μέρα τους και το «μελλοντικό τους ιδανικό βιογραφικό», αλλά όχι την ψυχή τους. Και στην χειρότερη, καταλήγουν πολλές φορές κουρασμένα ύστερα από πολλές ώρες παιχνιδιού στο ίντερνετ ή μπροστά από μία οθόνη υπολογιστή.
Μεγάλη ευθύνη για τη χαμένη παιδική ηλικία φέρει και η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας και συγκεκριμένα των social media (facebook, instagram). Παλιότερα, τα παιδιά δεν επιζητούσαν να βγάλουν την καλύτερη φωτογραφία ώστε να μαζέψουν like και κατ’ επέκταση νέους φίλους. Αντίθετα, έβγαιναν στη γειτονιά, χτυπούσαν τα κουδούνια ή έπαιρναν τηλέφωνο από το ένα σπίτι στο άλλο κι έτσι μαζεύονταν οι παρέες. Και οι παρέες έφερναν κι άλλες παρέες. Πλέον τα παιδιά μαζεύουν και «ψαρεύουν» διαδικτυακούς εικονικούς φίλους μέσω φωτογραφιών και stories που αναρτούν στα social media πιστεύοντας πως έτσι γίνονται αποδεκτοί και αγαπητοί στους συνομηλίκους τους. Ακόμη και μέσω διαδικτυακών παιχνιδιών πλέον δημιουργούνται διαδικτυακές παρέες που «συνομιλούν» μέσω μιας ψυχρής οθόνης μακριά ο ένας από τον άλλον ακόμη και δεκάδες χιλιόμετρα πιστεύοντας πως έτσι δημιουργούν φιλίες αποφεύγοντας την προσωπική επικοινωνία όπως γινόταν κάποτε.
*** Και βέβαια πλέον από τα πρότυπα που προβάλλονται μέσω των κοινωνικών μέσων δικτύωσης και γενικά της τεχνολογίας επηρεάζεται και η παιδική ηλικία στον τρόπο συμπεριφοράς, ντυσίματος κ.ά. κάνοντας έτσι τα παιδιά να ενηλικιώνονται απότομα και να δείχνουν «μικρομέγαλα» ενώ είναι απλώς μικρά.
Είναι αλήθεια αυτό που λένε για τη δύναμη της εικόνας. Πλέον, με τα τόσα πολλά τεχνολογικά εφέ που υπάρχουν η τεχνολογία έχει απίστευτες δυνατότητες στον τομέα της ψυχαγωγίας, που προσεγγίζουν το ενδιαφέρον των παιδιών γιατί προφανώς είναι και πιο εντυπωσιακά από ένα απλό αυτοσχέδιο παιχνίδι που μπορεί να φανεί και αδιάφορο αν δεν υπάρχει ο σωστός έλεγχος και χειρισμός από κάποιον μεγαλύτερο για να το κάνει ενδιαφέρον. Για παράδειγμα, παλιότερα ένα αυτοσχέδιο ποδοσφαιράκι σχεδιασμένο με μια κιμωλία κάτω στο δρόμο και με τέρματα μια κορδέλα ή ένα σχοινί φάνταζε υπέροχο. Σήμερα αυτό το ποδοσφαιράκι τα παιδιά μπορούν να το έχουν σε μια οθόνη με κανονικά τέρματα, μπάλα και παίκτες που μπορούν με ένα τηλεχειριστήριο να το διαχειρίζονται αυτά και να είναι σαν να βρίσκονται εκεί –και σίγουρα αυτό είναι πιο εντυπωσιακό. Έτσι τα παιδιά μαθαίνουν στο έτοιμο παιχνίδι, στο ξεκούραστο. Τους δίνεται θα λέγαμε «μασημένη τροφή» που στην ουσία στερεί τη δημιουργικότητα και τη φαντασία που υπάρχει σε αυτή την ηλικία κάνοντάς τα «άβουλα» και «παθητικά» ενώ θα έπρεπε να υπάρχει ενέργεια και ζωντάνια για παιχνίδι.
«Οι άνθρωποι αποβάλλουν την παιδικότητά τους και αργότερα παρακαλούν να ξαναγίνουν παιδιά»
Αδιαμφισβήτητα, ευθύνη στην απώλεια της ανέμελης παιδικής ηλικίας φέρουν και οι ίδιοι οι γονείς. Είτε από δικό τους απωθημένο είτε από την αβεβαιότητα και την ανασφάλεια της εποχής μας και για το πώς θα μπορέσει να αντεπεξέλθει το παιδί τους σε ένα τόσο αβέβαιο μέλλον και μια τόσο ανταγωνιστική αγορά εργασίας κάνουν το λάθος να «γεμίζουν» την καθημερινότητά τους με «επιμορφωτικές» και μόνο δραστηριότητες θεωρώντας πως έτσι συνδυάζουν ταυτόχρονα διασκέδαση και επιμόρφωση για το παιδί τους ενώ στην πραγματικότητα δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να το επιβαρύνουν με επιπλέον ευθύνες και υποχρεώσεις. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που πολλά παιδιά από τριών ακόμη χρόνων διδάσκονται και μιλούν αγγλικά αλλά δεν γνωρίζουν την ελληνική γλώσσα. Ενώ δεν είναι λίγα αυτά που ξεκινούν ακόμη και δεύτερη ξένη γλώσσα από πολύ μικρή ηλικία. Και αυτό συνήθως φέρνει τα αντίθετα αποτελέσματα – αντί το παιδί να έχει όρεξη και ενέργεια σε μια τέτοια ηλικία καταλήγει κουρασμένο από το «βάρος» της καθημερινότητας, εγκαταλείπει κάθε προσπάθεια και νιώθει βαριεστημένο να κάνει οτιδήποτε άλλο το ευχαριστεί.
«Οι γονείς ανησυχούν όταν τα παιδιά τους βαριούνται γι αυτό προγραμματίζουν τις ζωές τους ώστε να τα κρατούν απασχολημένα. Κι όμως οι κενές ώρες είναι αυτές που διδάσκουν τα παιδιά πώς να δημιουργούν την δική τους ευτυχία».
Απ’ την άλλη είναι και οι γονείς που θέλουν με οποιονδήποτε τρόπο να δείχνουν το κύρος τους και να κάνουν τα παιδιά τους ότι μπορεί να μην κατάφεραν να κάνουν εκείνοι και τους έχει μείνει σαν προσωπικό τους απωθημένο – «παράπονο» ανεξάρτητα αν αυτό ευχαριστεί το ίδιο το παιδί. Γι’ αυτό και πολλά παιδιά επιδίδονται σε περισσότερα από ένα άθλημα ή κάνουν δραστηριότητες που τις θεωρούν βαρετές και ανούσιες.
Καλό είναι οι γονείς πολλές φορές να ακούν τα προσωπικά «θέλω» τον παιδιών και όχι τα δικά τους και να σέβονται τον ελεύθερο χρόνο τους όχι καταπατώντας τον και τον ισοπεδώνοντάς τον.
Πρέπει να φροντίσουμε η παιδική ηλικία θα γίνει ουσιαστικά παιδική και ξέγνοιαστη εφοδιάζοντας το παιδί με εμπειρίες και αναμνήσεις για να προχωρήσει στην ενήλικη ζωή του ακόμη πιο έτοιμο.
«Ένα παιδί δεν πρέπει να στερηθεί ένα μπαλόνι επειδή κάποιος μεγάλος ξέρει ότι αργά ή γρήγορα θα σκάσει»
– Marcelen Cox
Η Καραγιάννη Νάντια είναι απόφοιτη Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης- Νηπιαγωγός
