«Είσαι κακό παιδί». Αυτό θυμάμαι να μας λένε γονείς και γιαγιάδες όταν κάναμε κάτι που δεν συμβάδιζε με τους κανόνες του σπιτιού. Μία μη αρεστή πράξη ή μία συμπεριφορά, μπορούσε αμέσως να μας κατατάξει στο τσουβάλι των «κακών» χωρίς να εξεταστούν τα κίνητρα ή οι συγκυρίες που μας οδήγησαν σε αυτήν.
Σήμερα, το «κακό παιδί» δεν χρησιμοποιείται τόσο πολύ. Τη θέση του έχει πάρει το «κακομαθημένο», το «δύσκολο» ή το «πολύ ζωηρό» παιδί. Επίθετα που κατηγοριοποιούν εξίσου τα παιδιά, τα πληγώνουν και τα στιγματίζουν. Στην πραγματικότητα, όμως, όλα αυτά είναι ταμπέλες που δεν έχουν την παραμικρή ισχύ.
Δεν υπάρχουν κακομαθημένα παιδιά
Αν το καλοσκεφθείτε, θα συνειδητοποιήσετε πως ένα «κακομαθημένο» που χτυπιέται και κλαίει δίπλα μας, είναι μόνο ένα παιδί που ξεχάσαμε να του βάλουμε συγκεκριμένα και αυστηρά όρια. Η συναισθηματική ασφάλεια για να επιτευχθεί, χρειάζεται κανόνες που τηρούνται με ευλάβεια. Και η ευτυχία των παιδιών μας, είναι άμεσα συνδεδεμένη με την συναισθηματική τους ασφάλεια.
Δεν υπάρχουν δύσκολα παιδιά
Πριν χαρακτηρίσουμε ένα παιδί «δύσκολο», ας αναλογιστούμε κατά πόσο καταφέραμε να το ακούσουμε και να το καταλάβουμε σε βάθος. Πολλές φορές, οι ιδιοτροπίες των παιδιών δεν είναι τίποτα περισσότερο από τον τρόπο τους να τραβήξουν την προσοχή. Μην ξέροντας πώς αλλιώς να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, συμπεριφέρονται αλλόκοτα και συχνά μας εκνευρίζουν.
Δεν υπάρχουν πολύ ζωηρά παιδιά
Εννοείται πως υπάρχουν πιο ήσυχα και πιο ζωηρά παιδιά, αλλά όταν κάποιο το κατατάσσουμε στα «πολύ ζωηρά», εννοούμε πως του είναι δύσκολο να συγκεντρωθεί, να προσαρμοστεί και να υπακούσει σε κανόνες. Στην πραγματικότητα, αναφερόμαστε σε ένα παιδάκι που ενδέχεται να νιώθει παραμελημμένο και να θέλει να μας πει με τον τρόπο του πως είναι εδώ!
Δεν υπάρχουν κακά παιδιά
Εν ολίγοις, δεν υπάρχουν κακά παιδιά, αλλά παιδιά που δεν έχουν καταφέρει ακόμα να βρουν τον σωστό τρόπο να επικοινωνήσουν μαζί μας. Και φυσικά, δεν έχουμε βρει ούτε κι εμείς τον τρόπο να καλύψουμε πλήρως τις συναισθηματικές τους ανάγκες. Πολλές φορές, η άσχημη συμπεριφορά τους, κρύβει αποθάρρυνση, περιφρόνηση, θλίψη και ανασφάλεια και είναι στο δικό μας χέρι να τα κάνουμε ευτυχισμένα.
Υπάρχουν μόνο αποθαρρυμένα και δυστυχισμένα παιδιά
Ο Rudolf Dreikurs, γεννημένος στη Βιέννη το 1897, ήταν από τους πρώτους που εγκαθίδρυσε τις ομαδικές συζητήσεις μέσα στις σχολικές τάξεις καθώς και τα οικογενειακά συμβούλια στο σπίτι. Σπούδασε ιατρική και ψυχιατρική και, ανάμεσα στο πλούσιο έργο που μας άφησε κληρονομιά, τονίζει πως «δεν υπάρχουν κακά παιδιά – υπάρχουν μόνο αποθαρρυμένα και δυστυχισμένα παιδιά, που δεν είχαν την τύχη να δεχτούν εκείνη την ανατροφή που θα τους άνοιγε τα φτερά για να ολοκληρωθούν μέσα στην ανθρώπινη κοινωνία».
Τι θέλει να μας πει ένα «κακό παιδί»
Σε κάποιο άλλο σύγγραμμά του, πάλι, μπαίνει στη θέση ενός παιδιού που απευθύνεται στον γονιό του και, με τον μοναδικό αυτό τρόπο, μας δίνει υπέροχες συμβουλές:
- Μη με κάνεις να νιώθω μικρότερος από ό,τι είμαι. Αυτό με κάνει να παριστάνω τον σπουδαίο.
- Μη μου κάνεις παρατηρήσεις μπροστά στον κόσμο, αν μπορείς. Θα προσέξω περισσότερο αυτά που θα μου πεις, αν μου μιλήσεις ήρεμα μια στιγμή, που θα είμαστε οι δυο μας.
- Μη με προστατεύεις πάντα από τις συνέπειες. Χρειάζεται καμιά φορά να πάθω, για να μάθω.
- Μη μου δημιουργείς το αίσθημα ότι τα λάθη μου είναι αμαρτήματα. Μπερδεύονται έτσι μέσα μου όλες οι αξίες, που έχω μάθει να αναγνωρίζω.
- Μη δίνεις μεγάλη σημασία στις μικροαδιαθεσίες μου. Καμιά φορά γίνονται μόνο και μόνο για να κερδίσω την προσοχή σου, που ζητούσα.
- Μη μου κάνεις συνεχώς παρατηρήσεις, γιατί τότε θα χρειαστεί να προστατέψω τον εαυτό μου, παριστάνοντας τον… κουφό.
- Μη με παραχαϊδεύεις. Ξέρω ότι δεν γίνεται να έχω πάντα αυτό που θέλω.
- Μη μου δίνεις επιπόλαιες υποσχέσεις. Νιώθω πολύ περιφρονημένος, όταν δεν τις κρατάς.
- Μη με αγνοείς, όταν σου κάνω ερωτήσεις. Αν κάνεις κάτι τέτοιο, σύντομα θα αρχίσω να αναζητώ απαντήσεις από άλλες πηγές.
- Μην πέφτεις σε αντιφάσεις. Με μπερδεύεις αφάνταστα και χάνω την εμπιστοσύνη μου σ’ εσένα.
- Μην προσπαθείς να με κάνεις να πιστέψω ότι είσαι τέλεια/-ος και αλάνθαστη/-ος. Είναι μεγάλο σοκ για εμένα να καταλάβω ότι δεν είσαι τίποτα από τα δύο.
- Μη διανοηθείς ποτέ να πιστέψεις ότι θα μειωθεί η υπόληψή σου, εάν μου ζητήσεις συγγνώμη. Μια τίμια αναγνώριση ενός λάθους σου, μου δημιουργεί θερμά αισθήματα απέναντί σου.
