Πριμ σε 40.000 νοικοκυριά για ενεργειακή αναβάθμιση. Ποιοι είναι οι δικαιούχοι.
Ετοιμάζεται αυτήν την περίοδο το νέο πρόγραμμα «Εξοικονομώ Κατ’ Οίκον» που παρέχει επιδότηση αλλά και χαμηλότοκα δάνεια σε νοικοκυριά, προκειμένου να αναβαθμίσουν ενεργειακά τις κατοικίες τους. Ο προϋπολογισμός του ανέρχεται σε 420 εκατ. ευρώ και αφορά περί τις 40.000 οικογένειες που θέλουν να κάνουν παρεμβάσεις στο κέλυφος του κτιρίου ή και να τοποθετήσουν ή να αλλάξουν ηλεκτρομηχανολογικά στοιχεία προκειμένου να περιορίσουν την ενεργειακή τους κατανάλωση.
Το νέο πρόγραμμα αναμένεται να προκηρυχθεί στις αρχές του φθινοπώρου και, σύμφωνα με την ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, που έχει την ευθύνη σχεδιασμού και υλοποίησής του θα έχει σημαντικές αλλαγές με κορυφαία την εμπλοκή του Εθνικού Ταμείου Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης (ΕΤΕΑΝ) αλλά και την αύξηση των επιλέξιμων δαπανών από τα 15.000 ευρώ που ήταν στην προηγούμενη περίοδο στα 25.000 ευρώ.
Οπως εξηγεί στην «Εργασία και Επαγγελματικές Ευκαιρίες» ο διευθυντής του γραφείου του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Δημοσθένης Παπασταμόπουλος, «σκοπός της εμπλοκής του ΕΤΕΑΝ είναι να αντιμετωπιστούν γραφειοκρατικά προβλήματα, καθώς και να περιοριστεί η επαφή πολιτών με τις τράπεζες, η οποία επίσης σε αρκετές περιπτώσεις γεννούσε κατευθυνόμενες δαπάνες».
Σε σχέση με την αύξηση του ανώτατου επιλέξιμου προϋπολογισμού στα 25.000 ευρώ, ο ίδιος αιτιολογεί πως με τον τρόπο αυτό δίνεται η ευκαιρία στους δικαιούχους να προχωρήσουν σε περισσότερες από μία παρεμβάσεις στις κατοικίες τους.
 |
Με πιο απλά λόγια, το ΕΤΕΑΝ θα δημιουργήσει μία ψηφιακή πλατφόρμα -για την οποία σημειώνεται πως το Ταμείο ήδη έχει προχωρήσει στον σχετικό διαγωνισμό ανάθεσης του έργου- όπου οι ενδιαφερόμενοι θα υποβάλλουν τις αιτήσεις τους για επιδότηση ή δανεισμό, ή ενδεχομένως, συνδυάζοντας και τα δύο κίνητρα ενίσχυσης, και θα παρακολουθούν την πορεία των αιτήσεών τους.
Το ΕΤΕΑΝ δηλαδή θα είναι ο ενδιάμεσος φορέας ανάμεσα στους αιτούντες και στις τράπεζες. Οι τελευταίες βέβαια θα διατηρούν τον κύριο λόγο έγκρισης ή απόρριψης μίας αίτησης.
Μία ακόμη σημαντική αλλαγή που δρομολογεί το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι η δυνατότητα στον δικαιούχο να χρησιμοποιήσει ίδια κεφάλαια προκειμένου να συμπληρώσει τον απαιτούμενο προϋπολογισμό των δαπανών του κι έτσι να είναι χαμηλότερος ο δανεισμός ή ανάλογα με την περίπτωση να επωφεληθεί από την επιδότηση.
Το οικογενειακό και ατομικό εισόδημα παραμένει ως βασικό κριτήριο και προστίθεται μία ακόμη παράμετρος αυτή των προστατευόμενων μελών. Οσο περισσότερα είναι τόσο θα ανεβαίνει το ποσοστό επιχορήγησης.
Εξάλλου, ο ενδιαφερόμενος θα επιλέγει από ειδικό μητρώο τον ενεργειακό σύμβουλο (μηχανικός), ο οποίος και θα του υποδεικνύει τις απαιτούμενες αλλαγές που πρέπει να κάνει στην κατοικία του για την καλύτερη ενεργειακή απόδοση καθώς και για την καλύτερη προετοιμασία του φακέλου του που θα υποβάλει στο ΕΤΕΑΝ.
Από το υπουργείο δεν κάνουν ακόμη γνωστά ποιο θα είναι το ύψος επιδότησης αλλά και τα εισοδηματικά κριτήρια που θα πρέπει να πληρούν οι δικαιούχοι για να υπαχθούν στο «Εξοικονόμηση Κατ’ Οίκον».
Σύμφωνα με τον κ. Παπασταμόπουλο, το χρηματοδοτικό σχήμα του νέου προγράμματος προέρχεται από 292 εκατ. ευρώ κοινοτικών κονδυλίων (248 εκατ. ευρώ από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Επανεκκίνηση και 44 εκατ. ευρώ από τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα). Αλλα 130 εκατ. ευρώ θα διατεθούν από τις τράπεζες.
Ετσι βασικό κίνητρο είναι η επιχορήγηση η οποία θα κινείται κλιμακωτά ανάλογα με την οικονομική και οικογενειακή κατάσταση.
Επιπλέον απαραίτητη προϋπόθεση θα είναι η κατηγοριοποίηση του ακινήτου με βάση το Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης πριν και μετά τις παρεμβάσεις. Τη δουλειά αυτή θα την κάνει ο ενεργειακός σύμβουλος.
Οπως προαναφέρθηκε, νέα στοιχεία του προγράμματος εξοικονόμησης αποτελούν ο κομβικός ρόλος του Εθνικού Ταμείου Επιχειρηματικότητας & Ανάπτυξης, αντί των τραπεζών, και η λειτουργία ολοκληρωμένης Πληροφοριακής Πλατφόρμας για την υποβολή στοιχείων και δικαιολογητικών. Με τον τρόπο αυτό θα γίνεται ενιαία παρακολούθηση του Προγράμματος από Τράπεζες, ΕΤΕΑΝ ΑΕ, ΥΠΕΝ, ενώ οι πολίτες θα μπορούν να παρακολουθούν την πορεία αίτησής τους.
Κριτήρια
Οι κατηγορίες δικαιούχων ορίζονται με κριτήρια το ατομικό και οικογενειακό εισόδημα. Αυτό, σύμφωνα με πληροφορίες, θα επιτρέπει και σε μεσαίες εισοδηματικά οικογένειες να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα.
Το βασικό ποσοστό επιχορήγησης θα είναι κλιμακούμενο και θα αυξάνεται ανάλογα με τον αριθμό των προστατευόμενων μελών. Φυσικά θα υπάρχει μέγιστο ποσοστό επιχορήγησης.
Οι επιλέξιμες παρεμβάσεις θα αφορούν:
1. Κέλυφος κτιρίου, θερμομόνωση, συστήματα σκίασης, κουφώματα, υαλοπίνακες.
2. Ηλεκτρομηχανολογικά στοιχεία, κεντρικό σύστημα θέρμανσης, ατομικά συστήματα θέρμανσης, αντλίες θερμότητας, συστήματα αυτοματισμών, Φ/Β συστήματα (για αυτοκατανάλωση), ηλιοθερμικά συστήματα.
Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας σε αυτήν τη φάση σχεδιάζει και τη νέα περιφερειακή κατανομή των κονδυλίων με κριτήρια:
1. Το πλήθος των κατοικούμενων κατοικιών.
2. Τη μέση κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας κατοικιών.
3. Το κατά κεφαλήν εισόδημα.
Μία από τις παρεμβάσεις που αναμένεται να κάνει το υπουργείο είναι και η επικαιροποίηση του καταλόγου και της τιμολόγησης των προϊόντων, ώστε οι δικαιούχοι να μπορούν να κάνουν τους υπολογισμούς για να υποβάλουν τις επιλέξιμες δαπάνες αλλά και για να διαλέξουν τα συνεργεία.
Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας θα επιδιώξει να κάνει λίστα με ενδεικτικές τιμές, αλλά αυτές θα είναι χαμηλότερες σε σχέση με εκείνες που δίνει η αγορά.
Ακόμη δεν θα υπάρχει ως προϋπόθεση συμμετοχής η τιμή ζώνης του ακινήτου.
ΠΟΙΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΠΑΙΤΟΥΝΤΑΙ
Μεγαλύτερες οι ανάγκες στα κτίρια της περιόδου 1960-1980
Μεγαλύτερη ανάγκη ενίσχυσης μέσω του νέου προγράμματος «Εξοικονόμηση Κατ’ Οίκον» έχουν τα κτίρια των δεκαετιών 1960-1980, ενώ οι παρεμβάσεις που χρειάζεται πρωτίστως να γίνουν είναι στο κέλυφος των ακινήτων αλλά και οι σύγχρονες μορφές εξοικονόμησης ενέργειας.
Ο διευθυντής του γραφείου του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Δημοσθένης Παπασταμόπουλος μέσα από τρεις ερωτήσεις-απαντήσεις επιχειρηματολογεί υπέρ των προαναφερόμενων προτεραιοτήτων.
1. Ποια κτίρια χρειάζονται ενεργειακή αναβάθμιση και με ποια χαρακτηριστικά;
• Τα κτίρια κατοικίας πριν από το 1980, που είναι θερμικά απροστάτευτα, αποτελούν το 55,37% του συνολικού αποθέματος. Περίπου 4 στα 10 κτίρια του συνολικού κτιριακού δυναμικού έχουν κατασκευασθεί την 20ετία 1961-1980, με ιδιαίτερο μερίδιο -κοντά στο 36% της περιόδου- να ανήκει στο κτιριολογικό πρότυπο της πολυκατοικίας. Εδώ εντοπίζεται το κύριο πεδίο αναγκαίων παρεμβάσεων.
• Από το 1981 έως το 2000, με την εισαγωγή του κανονισμού θερμομόνωσης και την εξέλιξη των υλικών και συστημάτων θερμομόνωσης, της καθολικής ενσωμάτωσης νεότερων κεντρικών συστημάτων εξοπλισμού θέρμανσης κατασκευάζεται το 29,14%.
• Στην περίοδο 2001 έως 2010, αντιστοιχεί το 15,49% του κτιριακού συνόλου.
Από τη δεκαετία του ‘90, ειδικότερα από τη δεύτερη πενταετία της, σημειώνεται μια ενίσχυση της συμβολής του τραπεζικού δανεισμού ως πηγής χρηματοδότησης, αγγίζει συνολικά το 20% των περιπτώσεων αγοράς κατοικίας, με έντονα στοιχεία κοινωνικής ανισομέρειας. Μετά το 2000, η επέκταση της στεγαστικής πίστης κυριαρχεί ως μέγεθος στη χρηματοδότηση της αγοράς κατοικίας.
Η τραπεζική χρηματοδότηση τροφοδότησε όχι την ανανέωση του κτιριακού δυναμικού αλλά την κρίση υπερσυσσώρευσης που εξάντλησε τη δυναμική της ατμομηχανής της οικονομίας.
Η κρίσιμη περιοχή των κατοικιών της περιόδου 1960 -1980 είναι μεν αυτή που δεν βαρύνεται από τραπεζικά δάνεια, αλλά από την κοινωνική ανισότητα, την εισοδηματική απίσχναση, τις συνέπειες της λιτότητας…
2. Πόση ενέργεια καταναλώνεται στα κτίρια κατοικίας και για ποια χρήση;
Για τη θέρμανση χώρων 63,7%, την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) 5,7%, το μαγείρεμα 17,3%, την ψύξη χώρων 1,3%, τον φωτισμό 1,7%, τις συσκευές (ηλεκτρικές/ηλεκτρονικές) 10,2%.
Κυρίαρχα καύσιμα αποτελούν το πετρέλαιο θέρμανσης κατά 44,1%, ο ηλεκτρισμός κατά 26,8% με κρίσιμο ρόλο στην οργάνωση των όρων διαβίωσης -περίπου το 53% της καταναλισκόμενης ηλεκτρικής ενέργειας απορροφάται για μαγείρεμα και τη λειτουργία του ψυγείου, ενώ μόλις το 6,6% για τον φωτισμό και το 4,9% για την ψύξη της κατοικίας.
Οι πολιτικές που μετέτρεψαν τη δημοσιονομική κρίση χρέους σε κοινωνική κρίση εκτόξευσαν τη χρήση καυσόξυλων στο 17,4% ως μερίδιο στην κατηγοριοποίηση των καυσίμων.
Η χρήση θερμική ενέργειας από θερμικά ηλιακά συστήματα αγγίζει μόλις το 2,9% της κατανομής καυσίμων.
3. Ποιες τεχνικές ή κατασκευαστικές επιλογές μπορούν να προκριθούν;
Από τα χαρακτηριστικά του κτιριακού κελύφους κτιρίων με χρήση κατοικία -U-value / συντελεστές θερμοπερατότητας κ.λπ.) όπως αυτά έχουν προκύψει από υπάρχουσες κατασκευές και με βάση σταθμισμένες βαρύτητες, προκύπτει ένας σαφής οδηγός προτεραιοτήτων.
Στις κλιματικές ζώνες Β και Γ, που συγκεντρώνουν το μέγιστο μερίδιο των κτιρίων κατοικίας η σύγκριση των τιμών U για τοίχους και οροφές σε διαμερίσματα και πολυκατοικίες των περιόδων 1980-2000 και 2000-2010 έχει διαφορές της τάξης του 25-50%, ενώ η σύγκριση τιμών της προ του 1980 περιόδου και αυτής μετά το 2000 αποτυπώνει διαφορές τριπλάσιες έως και τετραπλάσιες. Για τα παράθυρα οι διαφορές είναι σαφώς μικρότερου εύρους, μέχρι 1,5.
Προκύπτει η ανάγκη-προτεραιότητα επέμβασης στο κέλυφος του κτιρίου, δηλαδή ενίσχυση της θερμομόνωσης και κατόπιν των κουφωμάτων.
