Πολλοί παράγοντες παίζουν ρόλο στη διαδικασία ανάπτυξης ενός παιδιού.
Το ύψος είναι ένα κληρονομικό χαρακτηριστικό το οποίο επηρεάζεται σημαντικά από τους περιβαλλοντικούς παράγοντες κατά τη διάρκεια της εμβρυϊκής ζωής, την παιδική και την εφηβική ηλικία. Περίπου το 60% έως 80% της διαφοράς ύψους μεταξύ των ατόμων καθορίζεται από γενετικούς παράγοντες, ενώ το 20% με 40% μπορεί να αποδοθεί σε περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, η εκπαίδευση των γονέων, οι ασθένειες και η διατροφή.
Η κακή διατροφή είναι η πιο κοινή αιτία καθυστέρησης της ανάπτυξης παγκοσμίως.
Στα μέσα του περασμένου αιώνα, μια παγκόσμια τάση αύξησης του ύψους παρατηρήθηκε τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Ωστόσο, ο αντίκτυπος της διατροφής στην ανάπτυξη είναι κατά κάποιο τρόπο “δίκοπο μαχαίρι” και υπάρχει ισχυρή βιολογική βάση για τη συσχέτιση της παχυσαρκίας και του περιορισμού της ανάπτυξης (και το αντίθετο).
Το φαινόμενο της αύξησης του ύψους σε παιδιά με υπερβάλλον βάρος σε σύγκριση με νορμοβαρείς συνομηλίκους τους αναστέλλεται στην εφηβική ζωή.
Οι νεότερες μελέτες δείχνουν ότι ενώ τα παχύσαρκα και υπέρβαρα παιδιά είναι κατά μεγάλο βαθμό ψηλότερα κατά την παιδική ηλικία με το πέρας των χρόνων ο ρυθμός αύξησης του ύψους έχει φθίνουσα πορεία καταλήγοντας στο ίδιο με το μέσο όρο ύψος ανά ηλικία. Αντίστοιχα τα παιδιά με φυσιολογικό για την ηλικία ύψος θα ακολουθήσουν την καμπύλη αύξησης τους με σταθερό ρυθμό που ενώ δεν είναι έκδηλος από τα πρώτα χρόνια, στην πορεία καταλήγει στην τιμή που το παιδί αναμένεται να φτάσει.
Ναι, το ύψος μας καθορίζεται από γονίδια που κληρονομούμε από τους γονείς μας, η ερευνητική βιβλιογραφία όμως συγκλίνει στο γεγονός ότι το υπερβάλλον βάρος τροποποιεί την έκφραση αυτών των γονιδίων και κατά ένα τρόπο δημιουργεί προβλήματα στο γενετικό προφίλ.
Το αξιοσημείωτο στην προκειμένη είναι πως η παιδική παχυσαρκία όχι μόνο προκαλεί καθυστέρηση της ανάπτυξης από μόνη της αλλά “τροφοδοτείται” κι από το ήδη αυξημένο ύψος. Κατά την αξιολόγηση ενός παιδιού που είναι υπέρβαρο και επίσης ψηλό, μπορεί κανείς να ελπίζει ότι η ανάπτυξη του βάρους του θα επιβραδυνθεί, το πρότυπο αύξησης ύψους του θα συνεχιστεί και ο δείκτης μάζας σώματος του θα εξομαλυνθεί. Από αυτή την προοπτική, η προϋπάρχουσα παχυσαρκία μπορεί να ερμηνευθεί ως προστατευτική έναντι της μελλοντικής παχυσαρκίας.
Τα τρέχοντα αποτελέσματα όμως υποδηλώνουν το αντίθετο.
Σε σύγκριση με τους συνομηλίκους τους τα υπέρβαρα ή παχύσαρκα παιδιά που ήταν ψηλά ήταν πιο πιθανό να παραμείνουν υπέρβαρα ή παχύσαρκα ως νέοι ενήλικες.
Η παχυσαρκία επηρεάζει την “ωρίμανση” του παιδιού.
Τα ευρήματα δείχνουν ότι η ταχύτερη αύξηση ύψους στα παιδιά με υπερβάλλον βάρος είναι ενδεικτική της επιταχυνόμενης φυσικής ωρίμανσης. Η παιδική παχυσαρκία μπορεί να επηρεάσει την εμφάνιση και το ποσοστό της εφηβικής ανάπτυξης, το οποίο μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στο τελικό ύψος ως ενήλικα. Αν και προηγούμενες μελέτες διαπίστωσαν ότι η παιδική παχυσαρκία συνδέεται με επιτάχυνση της σωματικής ανάπτυξης και υψηλό ανάστημα στην παιδική ηλικία, έχει ένα αρνητικό αντίκτυπο στον ρυθμό της εφηβικής ανάπτυξης.
Η αύξηση του ΔΜΣ μεταξύ 2 και 8 ετών με παράλληλο “κέρδος ύψους”, σε παχύσαρκα παιδιά σήμανε την πρώιμη έναρξη της εφηβείας και η αύξηση του ύψους μειώθηκε.
Κατά μέσο όρο, όσοι ήταν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι ενήλικες ήταν σχετικά ψηλότεροι στην παιδική ηλικία και στη συνέχεια είχαν συγκριτικά μικρότερη αύξηση ύψους κατά την εφηβεία τους.
Οι ερευνητές και οι κλινικοί γιατροί πρέπει να αναγνωρίσουν ότι τα παιδιά με ροπή προς την παχυσαρκία είναι πιθανό να παρουσιάζουν ένα πλεονέκτημα ύψους στα παιδικά και προ-εφηβικά έτη, αλλά με επακόλουθη ταχύτερη επιβράδυνση του ύψους στην εφηβεία αργότερα και επομένως αυξημένες πιθανότητες να παραμείνουν παχύσαρκοι ενήλικες.
Βιβλιογραφία
- Stovitz SD1, Growing into obesity: patterns of height growth in those who become normal weight, overweight, or obese as young adults. Am J Hum Biol.2011 Sep-Oct
- Brener A1,The Impact of Adolescent Obesity on Adult Height. Horm Res Paediatr, 2017
- Pinhas-Hamiel O, Sex Differences in the Impact of Thinness, Overweight, Obesity, and Parental Height on Adolescent Height. J Adolesc Health. 2017 Aug
- Stovitz SD1 ,Child height and the risk of young-adult obesity. Am J Prev Med. 2010 Jan
