Οι αντιλήψεις των γονέων για το βάρος των παιδιών τους

Ένα σημαντικό ζήτημα για τη δημόσια υγεία καθώς και πρόκληση των καιρών αποτελεί η παιδική παχυσαρκία, δεδομένου ότι τα ποσοστά των παιδιών που είναι υπέρβαρα/ παχύσαρκα ολοένα και αυξάνονται.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας 41 εκατομμύρια παιδιά παγκοσμίως τείνουν να είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα πριν από την ηλικία των 5 χρόνων^2,5. Έτσι, η πρόληψη και η αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας σε μικρές ηλικίες είναι ιδιαίτερης σημασίας.

Το πρώτο, απαραίτητο βήμα για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας είναι η ταυτοποίησή της².

Η υποεκτίμηση του βάρους σχετίζεται άρρηκτα με αδράνεια όσον αφορά την έναρξη κάποιας διατροφικής παρέμβασης¹. Δεδομένου ότι οι γονείς επηρεάζουν την διατροφή αλλά και τις δραστηριότητες των παιδιών προσχολικής και σχολικής ηλικίας, είναι απαραίτητο να συμμετέχουν στην πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας μέσω της παρακολούθησης του βάρους των παιδιών τους³.

Αν και τα τελευταία χρόνια πραγματοποιούνται καμπάνιες με σκοπό την επαγρύπνηση των πολιτών σχετικά με την αύξηση των ποσοστών της παιδικής παχυσαρκίας, φαίνεται ότι οι γονείς δυσκολεύονται να ταυτοποιήσουν το μη φυσιολογικό βάρος των παιδιών¹.

Υπέρβαρα παιδιά θεωρούνται συχνά φυσιολογικού βάρους και γι’ αυτό τον λόγο δεν ενθαρρύνονται προς την υιοθέτηση αλλάγων στον τρόπο ζωής τους π.χ. με διατροφικές επιλογές, ώρες καθιστικής ζωής, ώρες μπροστά στην οθόνη και φυσικής δραστηριότητας¹. Μετά από σύγκριση μελετών ευρωπαϊκών χωρών φάνηκε ότι περίπου το 50% των γονέων υποεκτιμούν το υπέρβαρο βάρος των παιδιών τους¹. Σε ελληνική μελέτη προέκυψε ότι ελλιποβαρή ή φυσιολογικού βάρους παιδιά είναι λιγότερο πιθανό να κατηγοριοποιηθούν λανθασμένα³.

Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι η αξιολόγηση του βάρους του παιδιού σχετίζεται μεταξύ άλλων με το φύλο του, με το βάρος των αγοριών να υποεκτιμάται περισσότερο^2,3,5. Ακόμα, ένας γονιός που είναι ο ίδιος υπέρβαρος ή παχύσαρκος είναι πιο πιθανό να αξιολογήσει λανθασμένα το βάρος του παιδιού του¹.

Ορισμένοι επιπλέον λόγοι λανθασμένης εκτίμησης των γονέων όσον αφορά το βάρος των παιδιών τους είναι^1,2:

1. η αξιολόγηση του βάρους του παιδιού σε σύγκριση με παιδιά αντίστοιχης ηλικίας αντί για απόλυτη μέτρησή του,
2. η υποσυνείδητη αποφυγή των γονέων για παραδοχή της παχυσαρκίας του παιδιού, η οποία στα πλαίσια μιας συντηρητικής κοινωνίας θα μπορούσε να οδηγήσει τόσο σε στιγματισμό του παιδιού όσο και στοχοποίηση των ίδιων,
3. η αντίληψη ότι τα «τσουπωτά» παιδάκια κατά την προσχολική ηλικία είναι χαριτωμένα και υγιή, ενώ θα απαλλαχθούν από το περιττό βάρος κατά την ανάπτυξη,
4. η λανθασμένη αντίληψη περί των συνηθειών του τρόπου ζωής και το πιθανό αποτέλεσμα αυτών στην ανάπτυξη παχυσαρκίας,
5. πιθανότατα ένας γονιός που θεωρεί τη διατροφή του υγιεινή, εκτιμά ως τέτοια και τη διατροφή του παιδιού του, και κατά συνέπεια εκτιμά υποκειμενικά το βάρος του,
6. η λανθασμένη αντίληψη των γονιών για το βάρος των ίδιων, όχι μόνο των παιδιών τους.

Ωστόσο, πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι παιδιά που αναγνωρίζονται από τους γονείς τους ως υπέρβαρα ή παχύσαρκα έχουν περισσότερο κίνδυνο για μελλοντική πρόσληψη βάρους⁴.

Πιθανότατα αυτό να συμβαίνει διότι κινητοποιημένοι γονείς που αναγνωρίζουν το υπέρβαρο του παιδιού τους, μπορεί να συμπεριφέρονται διαφορετικά και τα παιδιά να εκλαμβάνουν ότι το σωματικό τους βάρος είναι ανεπιθύμητο⁴. Σε περίπτωση που οι γονείς θεωρούν ότι τα παιδιά χρειάζονται βοήθεια στο να καθορίσουν την διατροφή τους και επεμβαίνουν δραστικά σε αυτή, τότε τα παιδιά ενδέχεται να χάσουν την δυνατότητα αυτοελέγχου⁶.

Για την αποτροπή οποιουδήποτε στιγματισμού των παιδιών συνίσταται στους γονείς:

1. να αξιολογούν αντικειμενικά το βάρος των παιδιών τους με τη βοήθεια του παιδιάτρου σύμφωνα με τις καμπύλες ανάπτυξης,
2. να δωθεί έμφαση στην στροφή όλης της οικογένειας ως προς ένα πιο υγιεινό διατροφικό πρότυπο,
3. να παροτρύνεται η επαρκής άσκηση, χωρίς ωστόσο το παιδί να προβληματίζεται σχετικά με αυτό,
4. στην περίπτωση απόκλισης από το φυσιολογικό βάρος, οι γονείς θα ήταν καλό να ζητήσουν την βοήθεια διαιτολόγου, που έχει την κατάρτιση να προγραμματίσει την διατροφή του παιδιού ώστε αυτό να αναπτυχθεί φυσιολογικά αλλά συγχρόνως να αποφύγει τους πιθανούς κινδύνους του υπερβάλλοντος βάρους.

Βιβλιογραφία

1. de Ruiter, I., Olmedo-Requena, R., & Jiménez-Moleón, J. J. (2017). Parental and child factors associated with under-estimation of children with excess weight in Spain. Maternal and child health journal, 21(11), 2052-2060.
2. Yalçın, S. S., Serdaroğlu, E., & İnce, O. T. (2016). Parental perception and child’s nutritional status. Turkish Journal of Pediatrics, 58(1), 63-68.
3. Manios, Y., Kondaki, K., Kourlaba, G., Vasilopoulou, E., & Grammatikaki, E. (2009). Maternal perceptions of their child’s weight status: the GENESIS study. Public Health Nutrition, 12(8), 1099-1105.
4. Robinson, E., & Sutin, A. R. (2017). Parents’ perceptions of their children as overweight and children’s weight concerns and weight gain. Psychological science, 28(3), 320-329.
5. Warkentin, S., Mais, L. A., Latorre, M. D. R., Carnell, S., & Taddei, J. A. A. (2018). Factors associated with parental underestimation of child’s weight status. Jornal de pediatria, 94(2), 162-169.
6. Tyson, N., & Frank, M. (2018). Childhood and adolescent obesity definitions as related to BMI, evaluation and management options. Best Practice & Research Clinical Obstetrics & Gynaecology, 48, 158-164.