Της Μαρίας Κωνσταντινοπούλου
Η Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή περιλαμβάνεται στην ομάδα των αγχώδων διαταραχών και συχνά ξεκινά στην παιδική ηλικία.
Χαρακτηρίζεται είτε από ιδεοληψίες (obsessions) είτε από ψυχαναγκασμούς (compulsions) είτε και από τα δύο. Πολλά από τα άτομα με τη διαταραχή περνάνε αρκετά χρόνια πριν απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό για διάγνωση και βοήθεια. Η διαταραχή χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες σκέψεις, εικόνες, ενέργειες, παρορμήσεις, που είναι ιδιαίτερα χρονοβόρες και οδυνηρές και που συνήθως επηρεάζουν τη λειτουργικότητα του ατόμου.
Συμπτώματα όπως εμμονές, ενοχλητικές σκέψεις, θρησκευτικές σκέψεις, ανησυχία σχετικά με τη συμμετρία των πραγμάτων, με ένα μέρος του σώματος, παθολογική αμφιβολία, σκέψεις μόλυνσης, σεξουαλικές-επιθετικές εμμονές κλπ.
Το άτομο βιώνει άγχος συνδεόμενο με τους ψυχαναγκασμούς, καθώς και με την αντίσταση σε αυτούς, και ηρεμεί αμέσως μόλις ενδώσει στον καταναγκασμό. Οι ιδεοληψίες ποικίλουν. Περιλαμβάνουν το πλύσιμο, την καταμέτρηση, τον έλεγχο, την οργάνωση, το άγγιγμα αντικειμένων, τη λεκτική ή νοητική επανάληψη συγκεκριμένων λέξεων ή φράσεων κλπ. Οι περισσότεροι πάσχοντες γνωρίζουν την υπερβολή των ιεροτελεστιών τους καθώς και την παθολογία τους, αλλά αισθάνονται ανήμποροι να μην προβούν σε αυτές.
Στα παιδιά η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή έχει συσχετισθεί με υψηλότερα ποσοστά καταναγκασμών, χωρίς όμως εμμονές. Όταν ξεκινά στην παιδική ηλικία, συνήθως συνυπάρχουν και άλλες διαταραχές όπως διαταραχή ελλείμματος προσοχής-υπερκινητικότητας, αγχώδεις διαταραχές, συμπεριφορικές συνήθειες (τικ), κλπ. Επίσης, οι γενετικοί παράγοντες φαίνεται να παίζουν μεγαλύτερο ρόλο για τα αίτια της διαταραχής.
Για να αξιολογηθεί ένα παιδί ή ένας έφηβος για ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, θα χρειαστεί συστηματική προσέγγιση που θα επιτρέπει τόσο στο παιδί ή τον έφηβο όσο και στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας να μιλήσουν για αυτό καθώς και το πώς το βιώνει ο καθένας ξεχωριστά. Συνήθως τα μέλη της οικογένειας αισθάνονται ντροπή για τα συμπτώματα αυτά και κατά συνέπεια τα αποκρύπτουν. Επίσης τα παιδιά ή οι έφηβοι συχνά υποτιμούν τη σοβαρότητα της κατάστασης και τις επιπτώσεις της διαταραχής στη ζωή τους, είτε ντρέπονται ή φοβούνται ότι θα τρελαθούν.
