Αν ένα 3χρονο κραυγάζει «Μαμά ! Δες πόσο μεγάλη είναι η μύτη αυτού του άντρα!» είναι πολύ πιθανόν η μητέρα του ευγενικά να το σωπάσει και ο άντρας να το αγνοήσει. Αν όμως ένας ενήλικας κάνει μια παρόμοια δήλωση είναι πολύ πιθανόν να βρεθεί με την δικιά του μύτη πρησμένη και χτυπημένη μέσα σε δευτερόλεπτα. Δεν περιμένουμε από ένα 3χρονο να καταλάβει το πώς αυτά που λέει επηρεάζουν τα συναισθήματα των ανθρώπων καθώς δεν έχουν αναπτύξει ακόμα την ενσυναίσθηση όπως ένας ενήλικας ή ένα καλά προσαρμοσμένο 6χρονο.
Ενσυναίσθηση είναι η κατανόηση του πως αισθάνεται κάποιος, ή πιο σωστά, η κατανόηση του πως θα αισθανόσουν εσύ αν ήσουν στη θέση του. Είναι μια επέκταση της αυτοαντίληψης, αλλά είναι πολύ πιο περίπλοκο. Απαιτεί την επίγνωση ότι οι άλλοι σκέφτονται για τους εαυτούς τους με τρόπους ίδιους και παράλληλα διαφορετικούς από τον δικό σου και ότι επίσης έχουν συναισθήματα που συνδέονται με αυτές τις σκέψεις και τις εικόνες.
Σε αντίθεση με την ευφυΐα και την ελκυστικότητα, που εξαρτώνται βασικά από τα γονίδια, η ενσυναίσθηση είναι μια ικανότητα που τα παιδιά μαθαίνουν. Η αξία της είναι πολλαπλή. Τα παιδιά που έχουν ενσυναίσθηση τείνουν να έχουν καλύτερες επιδόσεις στο σχολείο, σε διάφορες κοινωνικές καταστάσεις και στην καριέρα τους ως ενήλικοι. Τα παιδιά και οι έφηβοι που έχουν αναπτύξει στο μέγιστο βαθμό την ικανότητα της ενσυναίσθησης θεωρούνται ως ηγέτες από τους συνομηλίκους τους. Οι καλύτεροι δάσκαλοι αυτής της ικανότητας είναι οι γονείς του παιδιού.
Η ύπαρξη της ικανότητας της ενσυναίσθησης φαίνεται στα παιδιά από τις πρώτες δύο μέρες της ζωής τους. Ένα νεογέννητο που κλαίει μέσα σε ένα νοσοκομείο, συχνά θα κάνει και τα υπόλοιπα νεογέννητα μέσα στο δωμάτιο να αρχίσουν να κλαίνε. Αυτό το κλάμα δεν είναι η αληθινή απεικόνιση της ενσυναίσθησης, απλά το νεογέννητο βρέφος ανταποκρίνεται στον ήχο που το κάνει να αισθάνεται άβολα, όπως θα έκανε για οποιονδήποτε ήχο.
Τα νήπια συνήθως εμφανίζουν συμπεριφορές που σχετίζονται περισσότερο με την ικανότητα της ενσυναίσθησης. Όταν ένα 2χρονο παιδί δει την μητέρα του να κλαίει είναι πιθανό να της δώσει ένα παιχνίδι του με το οποίο παίζει ή ένα μπισκότο που τρώει. Δίνει δηλαδή στην μητέρα του κάτι που ξέρει ότι κάνει εκείνον καλύτερα όταν κλαίει. Παρόλα αυτά δεν είναι ξεκάθαρο το αν το παιδί αντιλαμβάνεται το πώς αισθάνεται η μητέρα του ή αν απλά στεναχωριέται από τον τρόπο που εκείνη φαίρεται, όπως ακριβώς ένα κουτάβι θα πάει να γλύψει το πρόσωπο κάποιου που κλαίει.
Στα 4 χρόνια του, το παιδί ξεκινάει να συνδέει τα συναισθήματά του με τα αισθήματα των υπολοίπων. Όταν για παράδειγμα ένα παιδί λέει ότι έχει στομαχόπονο κάποια 4χρονα θα πάνε κοντά ώστε να προσπαθήσουν να τον κάνουν να νιώσει καλύτερα. Κάποια άλλα παιδιά πάλι, κυρίως εξαιτίας της αμηχανίας και του τρόμου γονιών και δασκάλων θα πάνε κοντά στο παιδί και θα το χτυπήσουν στο στομάχι.
Πώς να διδάξετε την ενσυναίσθηση
Αν και η καλύτερη ηλικία για την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης είναι η βρεφική, ποτέ δεν είναι αργά. Τα βρέφη και τα νήπια κατά κύριο λόγο μαθαίνουν από το πώς τα αντιμετωπίζουν οι γονείς τους όταν είναι εκκεντρικά, φοβισμένα ή αναστατωμένα. Μόλις το παιδί πάει στο νηπιαγωγείο, μπορείτε να ξεκινήσετε να του μιλάτε για το πώς νιώθεις οι άλλοι.
Ο τρόπος με τον οποίο δείχνετε την ενσυναίσθησή σας σε κάθε περίπτωση, είναι ακόμα πιο σημαντικός από αυτό που λέτε. Αν το 3 χρόνων παιδί σου φωνάζει «Δες την χοντρή κυρία!» και εσύ το μαλώσεις δημόσια και του πεις ότι δεν πρέπει να ντροπιάζουμε τους άλλους ανθρώπους, αυτό θα λειτουργήσει εναντίον σου. Αντιθέτως, μπορείς ήρεμα και ευγενικά να του εξηγήσεις γιατί λέγοντας κάτι τέτοιο κάνει την κυρία αυτή να αισθάνεται άσχημα. Ρώτησέ το αν έχει ποτέ αισθανθεί άσχημα εξαιτίας ενός πράγματος που είπε κάποιος. Παρόλα αυτά, πρέπει να πούμε ότι μερικά 3χρονα ίσως δεν έχουν ωριμάσει αρκετά ώστε να κατανοήσουν αυτά που τους λες.
Όταν το παιδί φτάσει στα 5 του χρόνια μπορεί να μάθει την ενσυναίσθηση μιλώντας μέσα από υποθετικά προβλήματα. «Πώς θα ένιωθες αν κάποιος σου έπαιρνε ένα από τα παιχνίδια σου;» «Πώς θα ένιωθε ο φίλος σου αν έπαιρνες εσύ ένα από τα παιχνίδια του;».
Μέχρι το παιδί να φτάσει στα 8 του χρόνια θα είναι σε θέσει να παλέψει με πιο δύσκολες ηθικές αποφάσεις στις οποίες θα είναι σε θέση να κατανοήσει ότι τα συναισθήματα κάποιου μπορεί να διαφέρουν από τα δικά του.
psychcentral.com-Μετάφραση : Θωμαΐδου Ευθυμία – Ζωή – babyradio.gr
