Το μοναχοπαίδι και οι μύθοι γύρω από αυτό…

Παρόλο που οι εποχές έχουν αλλάξει και όλο και περισσότερες οικογένειες έχουν μόνο ένα παιδί (είτε από επιλογή είτε λόγω συνθηκών), αρκετά συχνά τα μοναχοπαίδια κουβαλάνε πάνω τους ταμπέλες και λανθασμένα στερεότυπα.
Οι αντιλήψεις που επικρατούν για αυτά τα παιδιά τις περισσότερες φορές βασίζονται απλά και μόνο σε μία ερώτηση “Έχεις αδέλφια;”. Αν η απάντηση είναι όχι, τότε ταυτόχρονα αρχίζουν και ενεργοποιούνται τα στερεότυπα – άρα είσαι κακομαθημένος, εγωιστής, μόνος κ.α. Εκτός όμως από τα παιδιά που μπορεί να χαρακτηρίζονται αρνητικά από το κοινωνικό τους περιβάλλον, είναι και οι ίδιοι οι γονείς που μπαίνουν σε σκέψεις πιστεύοντας ότι ίσως το παιδί τους βρίσκεται σε μειονεκτική θέση σε σύγκριση με τα παιδιά που μεγαλώνουν με αδέρφια.
Είναι άραγε αυτές οι αντιλήψεις αληθινές, ή πρόκειται για μύθους και απλά στερεότυπα; Στη βιβλιογραφία αναφέρονται πάρα πολλά στερεότυπα και μύθοι που αφορούν τα μοναχοπαίδια. Οι πιο συχνοί και οι πιο δημοφιλείς μύθοι που αναφέρονται σε αυτά τα παιδιά, αναλύονται παρακάτω.

Μύθος 1ος: Τα μοναχοπαίδια είναι κακομαθημένα

Το πιο επαναλαμβανόμενο στερεότυπο για τα μοναχοπαίδια είναι ότι είναι κακομαθημένα. Στην βιβλιογραφία χρησιμοποιείται πολύ συχνά ο όρος “εκθρόνιση”, για να περιγραφεί η κατάσταση του παιδιού που μόλις έχει αποκτήσει αδερφάκι. Το παιδί που μέχρι πρότινος ήταν το κέντρο της προσοχής και απολάμβανε “βασιλική” μεταχείριση, ξαφνικά εκθρονίζεται όταν ένα άλλο παιδί έρχεται στον κόσμο. Αργά ή γρήγορα το παιδί αυτό θα πρέπει να συμβιβαστεί με τη νέα πραγματικότητα και να αρχίσει να μοιράζεται. Από την άλλη πλευρά όμως, το μοναχοπαίδι δεν εκθρονίζεται ποτέ και συνεχίζει να λαμβάνει τη συνεχή και αμέριστη προσοχή των γονιών του. Αυτό το γεγονός είναι που δίνει την αφορμή για να δημιουργηθεί ο μύθος των κακομαθημένων παιδιών.

Ποια είναι η αλήθεια; Αν και είναι γεγονός ότι το μοναχοπαίδι απολαμβάνει την αμέριστη προσοχή των γονιών του, είναι λανθασμένη η αντίληψη ότι αυτή η προσοχή θα κακομάθει απαραίτητα το παιδί. Η καλή ή κακή συμπεριφορά του παιδιού στην πραγματικότητα εξαρτάται από την ανατροφή και τα όρια που θέτουν οι γονείς στην διαπαιδαγώγησή του. Είναι επομένως καθαρά στο χέρι των γονιών το πώς θα συμπεριφερθούν στο παιδί και τι ισορροπίες θα κρατήσουν στη διαπαιδαγώγησή του.

Μύθος 2ος: Τα μοναχοπαίδια είναι εγωιστές

Ένας επίσης πολύ δημοφιλής μύθος είναι ότι τα μοναχοπαίδια σκέφτονται μόνο το εγώ τους, δεν έχουν ιδέα του πώς είναι να μοιράζεσαι και να νοιάζεσαι για τους άλλους. Με άλλα λόγια είναι εγωιστές γιατί μεγαλώνουν μόνα τους και έχουν και τους γονείς τους που τα κακομαθαίνουν.

Ποια είναι η αλήθεια; Όλα τα μικρά παιδιά κατευθύνονται από εγωκεντρική σκέψη και είναι κτητικά με τα πράγματα που θεωρούν δικά τους. Ταυτόχρονα, τα περισσότερα παιδιά στην εφηβεία εξαιτίας των ορμονικών και ψυχικών αλλαγών, μπορεί να εμφανίσουν επιθετική στάση ή επαναστατική διάθεση η οποία μπορεί να παρερμηνευθεί ως εγωισμός. Επομένως, ο εγωισμός δεν είναι αποκλειστικό χαρακτηριστικό των παιδιών που δεν έχουν αδέλφια. Δεν είναι λίγες εκείνες οι φορές που τα παιδιά δεν θέλουν να μοιράζονται πράγματα με τα αδέλφια τους. Στην πραγματικότητα, οι γονείς είναι αυτοί που θα ενθαρρύνουν τέτοιες συμπεριφορές, και αν όχι ανάμεσα στα αδέλφια, μπορούν με μεγάλη ευκολία να ενισχύσουν τη μοιρασιά και τη φροντίδα των άλλων με τους φίλους, τους συμμαθητές και με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας.

Προσοχή, μοναχοπαίδι!

Μύθος 3ος: Τα μοναχοπαίδια είναι πολύ μοναχικά

Οι περισσότεροι γονείς που έχουν μόνο ένα παιδί ζουν με το φόβο ότι το παιδί τους μεγαλώνει μόνο του και αργότερα θα έχει να αντιμετωπίσει τον κόσμο χωρίς να έχει ένα άτομο που θα το ενώνουν δεσμοί αίματος για να ακουμπήσει πάνω του στα δύσκολα.

Ποια είναι η αλήθεια; Σίγουρα οι οικογενειακοί δεσμοί λειτουργούν ως μαξιλάρι ασφαλείας στα δύσκολα, αλλά τα μοναχοπαίδια τις περισσότερες φορές νιώθουν άνετα όταν είναι μόνα τους και είναι σε θέση να απασχολούν πιο εύκολα τον εαυτό τους χωρίς να εξαρτώνται από άλλους και από φίλους. Το να είσαι μόνος σου δεν σημαίνει απαραίτητα ότι νιώθεις μοναξιά. Επίσης η παρουσία ενός αδελφού, δεν εγγυάται τη συνεχή ευτυχία του παιδιού και τη συντροφικότητα για το υπόλοιπο της ζωής του.

Μύθος 4ος: Τα μοναχοπαίδια είναι υπερβολικά εξαρτώμενα

Άλλος ένας μύθος είναι ότι τα μοναχοπαίδια είναι τόσο στενά συναισθηματικά δεμένα με τους γονείς τους, που αυτό τα κάνει να εξαρτώνται από αυτούς για όλα τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής τους.

Ποια είναι η αλήθεια; Το πόσο εξαρτημένο ή ανεξάρτητο θα είναι ένα παιδί, συνδέεται άμεσα με την ελευθερία και τα όρια που καθορίζουν οι γονείς. Ο γονιός που δίνει υπερβολική συνεχή προσοχή στο παιδί του μπορεί να το κάνει να εξαρτάται από αυτόν και να μην του επιτρέπει πρωτοβουλίες, και από την άλλη πλευρά ο γονιός μπορεί να καλλιεργεί την αυτοπεποίθηση, την εμπιστοσύνη και το θάρρος στο παιδί επιτρέποντας πρωτοβουλίες και να το κάνει ανεξάρτητο. Αυτό δεν έχει καμία σχέση με το αν το παιδί έχει αδέλφια ή όχι.

Αντίθετα, έχει άμεση σχέση με την ανατροφή που δίνουν οι γονείς και με τον τρόπο διαπαιδαγώγησης που ακολουθούν για το παιδί τους. Κόντρα σε αυτόν το μύθο, τα μοναχοπαίδια δεν έχουν αδέλφια που θα μπορούσαν να τα βοηθήσουν στο σχολείο ή να σταθούν δίπλα τους όταν μπλέκουν σε μπελάδες. Σχεδόν αναγκάζονται από πολύ νωρίς να μάθουν να λειτουργούν ανεξάρτητα και να βασίζονται στις δικές τους δυνάμεις σε πολλούς τομείς της ζωής τους.

Μύθος 5ος: Τα μοναχοπαίδια είναι αντικοινωνικά

Πολλοί ίσως πιστεύουν ότι το να είσαι μοναχοπαίδι και να μεγαλώνεις μόνος σου, συνεπάγεται δυσκολία προσαρμογής στη συναναστροφή με άλλους ανθρώπους και αντικοινωνικότητα. Επίσης ίσως κάποιοι υποθέτουν ότι το μοναχοπαίδι προτιμάει να είναι μόνο του, είναι ακοινώνητο και έτσι θα συνεχίσει να είναι και σαν ενήλικας.

Ποια είναι η αλήθεια; Στις περισσότερες πολύτεκνες οικογένειες η αντιπαλότητα και ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα αδέλφια είναι ένα κοινό στοιχείο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι τα παιδιά που προέρχονται από αυτές τις οικογένειες μεγαλώνοντας θα γίνουν εχθρικά και μη φιλικά με τους άλλους. Με την ίδια λογική, το να είσαι μοναχοπαίδι δεν σημαίνει ότι γίνεσαι αυτόματα και αντικοινωνικός. Οι γονείς που ενθαρρύνουν τη συμμετοχή του παιδιού σε δραστηριότητες που επιτρέπουν την κοινωνικοποίηση, θα βοηθήσουν το παιδί να αποκτήσει κοινωνικές δεξιότητες και να δημιουργήσει φιλίες.

Από την άλλη πλευρά όμως έχει βρεθεί ότι τα μοναχοπαίδια επηρεάζονται αρνητικά από τα στερεότυπα που τους αφορούν άσχετα αν αυτά είναι λανθασμένα ή όχι. Η κοινωνία έχει τεράστια επίδραση στον τρόπο που βλέπουν τα παιδιά αυτά τους εαυτούς τους και τους άλλους, καθώς και στον τρόπο που αλληλεπιδρούν με τον κόσμο. Επομένως, το λιγότερο που θα μπορούσαμε να πούμε είναι ότι είναι άδικο να κρίνουμε, να στιγματίζουμε και να βάζουμε ταμπέλες στα παιδιά για κάτι που δεν είναι καν στο χέρι τους να αλλάξουν. Οι γονείς θα πρέπει να θυμούνται ότι είτε μεγαλώνουν ένα παιδί είτε παραπάνω από ένα, είναι αυτοί που θα δώσουν τις σωστές κατευθύνσεις στα παιδιά τους μέσα από την ανατροφή και τη διαπαιδαγώγηση που ακολουθούν.

Κατά καιρούς έχουν γίνει πάρα πολλές έρευνες που μελετούν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των παιδιών που μεγαλώνουν με αδέλφια ή χωρίς αδέλφια. Σε όλες αυτές τις έρευνες, το κοινό εύρημα και συμπέρασμα είναι ότι τα μοναχοπαίδια δεν διαφέρουν και πολύ από τα παιδιά με αδέλφια. Ο Bill McKibben στο βιβλίο του Maybe One, τονίζει πως τα κοινωνικά στερεότυπα που αφορούν τα μοναχοπαίδια είναι τελείως λανθασμένα και όποιες διαφορές υπάρχουν, τείνουν να είναι υπέρ τους. Σε έρευνες έχει βρεθεί ότι τα μοναχοπαίδια έχουν υψηλότερα κίνητρα επίτευξης και προσαρμόζονται καλύτερα σε νέες καταστάσεις σε σχέση με τους συνομηλίκους τους. Επίσης, χαρακτηριστικά γνωρίσματα όπως ο αυτοέλεγχος, οι διαπροσωπικές δεξιότητες και ο συναισθηματικός έλεγχος, έχουν βρεθεί να είναι πιο ανεπτυγμένα στα μοναχοπαίδια σε ορισμένες περιπτώσεις.