Υπάρχουν φυσιολογικά ποσοστά λίπους για τα παιδιά; Καθώς η επιδημία της παχυσαρκίας, που περιορίζεται σε ενήλικες, έχει διεισδύσει τώρα στην παιδιατρική ηλικιακή κλίμακα και δείχνει ένδειξη γρήγορης κλιμάκωσης. Αυτό οδήγησε σε έκκληση για καλύτερα εργαλεία αξιολόγησης τόσο για τη διαχρονική όσο και για την πρόσκαιρη παρακολούθηση των πληθυσμών και για την κλινική διαχείριση των ατόμων.
Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (βάρος (kg) / ύψος 2 (m)) χρησιμοποιείται ευρέως για την εκτίμηση του υπερβολικού βάρους και της παχυσαρκίας και οι τυπικές τιμές απόκλισης είναι πλέον ευρέως αποδεκτές για τους ενήλικες.
Στα παιδιά, ο Δείκτης Μάζας Σώματος μεταβάλλεται σημαντικά κατά την ανάπτυξη. Παρακάτω απεικονίζονται οι καμπύλες ανάπτυξης για παιδιά (διαφορετική για κάθε φύλο) ηλικίας 5-19 ετών από τον Παγκόσμιο οργανισμό Υγείας (WHO) που είναι ευρέως αποδεκτές. Ένα παιδί που βρίσκεται μεταξύ της 85ης εκατοστιαίας (εκ.) θέσης και της 97ης αξιολογείται ως υπέρβαρο ενώ όταν βρίσκεται πάνω από την 97η εκ. θέση ως παχύσαρκο.
Αν και ο δείκτης μάζας σώματος είναι απλός στο να μετρηθεί και υπήρξε ένα πολύτιμο εργαλείο για την παρακολούθηση των τάσεων στην παχυσαρκία, έχει και πολλά μειονεκτήματα.
Βασικά, δεν κάνει διάκριση μεταξύ αυξημένης μάζας με τη μορφή λίπους, ιστού ή οστού και συνεπώς μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική λανθασμένη ταξινόμηση. Δεδομένου ότι η παθολογία που σχετίζεται με την παχυσαρκία οδηγείται από την περίσσεια μάζας λίπους, το ιδανικό εργαλείο παρακολούθησης θα πρέπει να εκτιμά άμεσα την περιεκτικότητα σε λιπαρά.
Το 1985 έγινε μία μελέτη όπου μετρήθηκε το σωματικό λίπος με βιο-αντίσταση σε παιδιά από το Καυκάσιο ηλικίας 5-18 ετών (1116 αγόρια και 869 κορίτσια) από τα σχολεία της Νότιας Αγγλίας και δημοσιεύθηκε στο International Journal of Obesity το 2006.
Τα σχήματα των καμπυλών σωματικού λίπους που προέκυψαν από αυτή τη μελέτη ταιριάζουν με τις αναμενόμενες αλλαγές στο σχηματισμό λίπους κατά τη διάρκεια της ανθρώπινης ανάπτυξης.
Μετά από μια πρόωρη μείωση του σωματικού λίπους κατά τη διάρκεια της βρεφικής ηλικίας (που δεν φαίνεται σε αυτά τα δεδομένα αφού ξεκινήσει μόνο στην ηλικία των 5 ετών), το σωματικό λίπος αυξάνει μέχρι την εφηβεία. Κατά την εφηβεία οι σεξουαλικές ορμόνες προκαλούν έντονο σεξουαλικό διμορφισμό: τα αρσενικά αποκτούν αναλογικά περισσότερους μυς και άπαχο ιστό σε σύγκριση με το λίπος και τα θηλυκά καθιστούν το λίπος φυσικό μέρος της οντογένειας της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής φυσιολογίας τους. Σημειώστε ότι αυτές οι φυσιολογικές ανατομικές διαφορές δεν αντικατοπτρίζονται στις αντίστοιχες καμπύλες του δείκτη μάζας σώματος, οι οποίες παρουσιάζουν αξιοσημείωτα παρόμοια πρότυπα για τα αγόρια και τα κορίτσια.
Επιπλέον παρουσίασαν τις καμπύλες σε διαγράμματα στα οποία οι οριακές τιμές για τον ορισμό των περιοχών «λιποβαρές», «φυσιολογικό», «υπέρβαρο» και «παχύσαρκο» ορίζονται στη 2η, 85η και 95η εκατοστιαία θέση.
Το 2004 δημοσιεύθηκαν από το Project Heartbeat στις Ηνωμένες Πολιτείες καμπύλες σωματικού λίπους, χρησιμοποιώντας ένα εναλλακτικό σύστημα βιο-αντίστασης (RJL Systems, μοντέλο που δεν αναφέρεται).
Αυτά προέρχονταν από ένα μικρότερο δείγμα (278 αγόρια, 263 κορίτσια) και σε μικρότερη ηλικιακή κλίμακα (8,5-17,5 έτη). Ωστόσο, οι 85η και 95η εκατοστά από τα δεδομένα των ΗΠΑ είναι πολύ υψηλότερες στην ηλικιακή κλίμακα 8-12 ετών με μέγιστη απόκλιση των 12,7% των αγοριών σωματικού λίπους. Αυτό μπορεί να αντανακλά την ανακρίβεια στην εκτίμηση της 95ης εκατοστιαίας θέσης από το μικρότερο αμερικανικό δείγμα, αλλά πιθανότατα αντανακλά σε μια μεγαλύτερη επικράτηση της παχυσαρκίας στις ΗΠΑ.
Ο Δείκτης Μάζας σώματος αποτελεί σήμερα το πλέον αποδεκτό μέτρο αξιολόγησης της ανάπτυξης των παιδιών και εκτιμά το υπερβάλλον βάρος. Όσον αφορά τις καμπύλες αναφοράς σωματικού λίπους σε παιδιά που παρουσιάστηκαν προηγουμένως, δυστυχώς δεν υπάρχουν κλινικές συσχετίσεις στις οποίες να βασίζονται τέτοιες αποκλίσεις. Υπάρχει επείγουσα ανάγκη για έρευνες μεγάλης κλίμακας που θα μπορούσαν να αφορούν το σωματικό λίπος στα παιδιά (χρησιμοποιώντας καμπύλες όπως αυτές που παρουσιάζονται εδώ) και τους μελλοντικούς παράγοντες κινδύνου για την κακή υγεία που σχετίζεται με την παχυσαρκία.
Οι καμπύλες λίπους σε εκατοστόμετρα σωματικού λίπους που παρουσιάστηκαν θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια εναλλακτική λύση ή να γίνει προσθήκη στη χρήση καμπυλών δείκτη μάζας σώματος όπως αναφέρεται και στη μελέτη.
Η κύρια αξία των νέων καμπυλών είναι ότι αξιολογούν τη μάζα του λιπώδους ιστού, το συστατικό του υπερβολικού βάρους που συνδέεται με τις συννοσηρότητες. Θα μειώσουν επίσης την εσφαλμένη ταξινόμηση σε μεγάλα παιδιά και / ή μυϊκά παιδιά που θεωρούνται ως υπέρβαρα ή παχύσαρκα με βάση το δείκτη μάζας σώματος.
Βιβλιογραφία
- H D McCarthy, T J Cole, T Fry, S A Jebb & A M Prentice ,Body fat reference curves for children, International Journal of Obesity 30, 598–602 (2006)
- Mueller WH, Harris RB, Labather DR . Percentiles of body composition from bioelectrical impedance and body measurements in US adolescents 8–17 years old: Project Heartbeat!. Am J Human Biol 2004; 16: 135–150.
- https://www.who.int/growthref/who2007_bmi_for_age/en/
