Η είσοδος του παιδιού στο σχολείο είναι μια από τις σημαντικότερες αλλαγές στη ζωή του και η πρώτη εμπειρία παρατεταμένης απομάκρυνσης από το οικογενειακό περιβάλλον.
Καλείται να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις ενός ανοιχτού συστήματος, όπως είναι το σχολείο, και στις μη προβλέψιμες αλλαγές του.
Πολύ συχνά τα παιδιά εξαιτίας αυτών των αλλαγών εκδηλώνουν σχολική φοβία. Ως σχολική φοβία ορίζεται ο έντονος φόβος του παιδιού σχετικά με κάποιες πτυχές της σχολικής ζωής. Παρουσιάζεται στο 8% του μαθητικού πληθυσμού και δεν είναι ένα απλό πρόβλημα απειθαρχίας. Πρόκειται για μια πραγματική ψυχολογική διαταραχή.
Εκτός από την είσοδο του παιδιού για πρώτη φορά στο σχολείο, οι αιτίες της σχολικής φοβίας είναι ποικίλες και εξαρτιόνται από πολλούς παράγοντες. Στη συνέχεια παρουσιάζονται ορισμένες από τις αιτίες της:
- Σχολική ετοιμότητα. Με τον όρο σχολική ετοιμότητα εννοούμε ένα ορισμένο επίπεδο ανάπτυξης του παιδιού σε κοινωνικο-συναισθηματικό, κινητικό, γνωστικό και σωματικό επίπεδο. Είναι καθοριστικής σημασίας μιας και αξιολογεί κανείς αν το παιδί είναι έτοιμο να διδαχθεί με οργανωμένο και συστηματικό τρόπο τα γνωστικά αντικείμενα του Δημοτικού σχολείου.
- Προσδοκίες γονέων. Οι πολύ υψηλές ή οι πολύ χαμηλές προσδοκίες των γονέων επηρεάζουν άμεσα τη στάση και τις πεποιθήσεις του παιδιού απέναντι στο σχολικό πλαίσιο και τη μαθησιακή διαδικασία.
- Υπερπροστατευτικότητα των γονέων. Πολλές φορές οι γονείς, στην προσπάθειά τους να προστατεύσουν το παιδί τους, του στερούν την ευκαιρία να αυτονομηθεί και να νιώσει ανεξάρτητο με αποτέλεσμα να αισθάνεται φόβο και άγχος κάθε φορά που απομακρύνεται από την οικογενειακή εστία.
- Σχολικός εκφοβισμός. Αν το παιδί έχει πέσει θύμα σχολικού φοβισμού, το σχολείο φαντάζει γι’ αυτό ένας τόπος μαρτυρίου και είναι αναμενόμενο να μη θέλει να πηγαίνει.
- Αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος. Η μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό ή από το δημοτικό στο γυμνάσιο, καθώς κι η πολύ συχνή αλλαγή σχολείου λόγω επαγγέλματος των γονέων, π.χ. στρατιωτικοί, πιθανόν να είναι οι αιτίες της σχολικής φοβίας.
- Δυσκολίες μάθησης. Τα παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες λόγω της καθημερινής ματαίωσης που βιώνουν πολύ συχνά εκδηλώνουν σχολική φοβία κι αρνούνται συστηματικά να πάνε στο σχολείο.
Τα συμπτώματα διαφέρουν σε κάθε περίπτωση, ωστόσο τα κύρια συμπτώματα της σχολικής φοβίας είναι τα εξής:
- Ξεσπάσματα θυμού
- Πόνος στο στήθος
- Εμετός
- Ναυτία
- Διάρροια
- Στομαχόπονος
- Πονοκέφαλος
- Κλάματα
Πώς θα καταλάβω αν το παιδί μου έχει πραγματικά σχολική φοβία;
- Θα πρέπει να έχει γίνει προσπάθεια για μεγάλο χρονικό διάστημα να πάει το παιδί στο σχολείο χωρίς θετικό αποτέλεσμα
- Να υποφέρει από άγχος σε σχέση με πολλά άλλα ζητήματα
- Οι φόβοι να μην υποχωρούν παρά τις προσπάθειες των γονέων
- Να παρουσιάζει περιοδικώς επαναλαμβανόμενα οργανικά συμπτώματα
Αντιμετώπιση
Αρχικά καλό θα είναι οι γονείς να απευθυνθούν σε έναν παιδίατρο για να τους διαβεβαιώσει ότι τα συμπτώματα δεν οφείλονται σε φυσικά αίτια. Σε περίπτωση που τα συμπτώματα δεν έχουν φυσικά αίτια θα πρέπει το παιδί να επιστρέψει το συντομότερο στο σχολείο και να πηγαίνει κάθε μέρα. Σε διαφορετική περίπτωση θα δυσκολευτεί να ενταχθεί ξανά στη σχολική τάξη.
Σημαντικό είναι οι γονείς να κατανοήσουν ότι τα συμπτώματα που εκδηλώνει το παιδί είναι πραγματικά και πιθανότατα να οφείλονται στο άγχος του παιδιού να επιστρέψει στο σχολείο.
Οι γονείς καλό θα είναι να προσεγγίσουν το παιδί με κατανόηση και να μην κρατήσουν αυστηρή στάση. Θα πρέπει να συζητήσουν μαζί του και να προσπαθήσουν να μάθουν την αιτία της φοβίας του να πάει στο σχολείο.
Τέλος, καλό θα είναι οι γονείς να σημειώνουν την συχνότητα και την ένταση των συμπτωμάτων ώστε να ενημερώνουν το γιατρό και το δάσκαλο του παιδιού.
Στην περίπτωση που το παιδί αρνείται για μεγάλο χρονικό διάστημα να πάει στο σχολείο, καλό θα είναι οι γονείς να ζητήσουν τη βοήθεια ενός ειδικού ψυχικής υγείας, ο οποίος μπορεί να βοηθήσει τόσο το παιδί όσο και τους ίδιους να διαχειριστούν τα αρνητικά συναισθήματα.
