Πόσο σημαντικό είναι το φαγητό στο σχολείο;
Ο χρόνος που περνούν στο σχολείο τα παιδιά είναι περίπου το 1/3 της ημέρας. Κατά τη διάρκεια αυτού του χρονικού διαστήματος συνήθως είναι καθισμένα σε μια αίθουσα διδασκαλίας, αλλά δεν λείπουν επίσης η κίνηση και η δραστηριότητα. Παρ΄όλα αυτά παρατηρείται οι διατροφικές επιλογές για τα παιδιά να μην είναι οι καλύτερες δυνατές. Είτε γιατί το πρωινό στο σπίτι είναι ελλιπές (αν όχι ανύπαρκτο) είτε γιατί δεν υπάρχει η δέουσα προσοχή και επιμέλεια στο θέμα της διατροφής.
Θα πρέπει να έχουμε πάντα κατά νου ότι η σχολική κοινότητα είναι ένα περιβάλλον μέσα στο οποίο κάθε παιδί δέχεται πολλές και διαφορετικές επιρροές. Οι διαφοροποιήσεις στη διατροφική συμπεριφορά άλλα και η συνολική του στάση απέναντι στην τροφή μπορεί να μην έχουν να κάνουν μόνο με γευστικές προτιμήσεις αλλά και με την εικόνα του σώματος του.
Τα 4 +1 βήματα
Όλες οι επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι το πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας αλλά και η λύση του ξεκινάνε από την οικογένεια. Αναπόφευκτα, λοιπόν, το φαγητό στο σχολείο είναι προέκταση του φαγητού της οικογένειας και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αντιμετωπίζεται ευκαιριακά ή αποσπασματικά.
Επομένως είναι αναγκαίο να ξεκινήσουμε το προγραμματισμό μας όχι με βάση του τι θα φάμε στο σχολείο αλλά του πώς θα δημιουργήσουμε σωστές και σταθερές διατροφικές αρχές και συμπεριφορές μέσα στο σπίτι. Και η αφετηρία είναι η μαγική λέξη “πρόγραμμα”. Γιατί τα παιδιά, όταν λειτουργούν μέσα σε ένα πλαίσιο–πρόγραμμα μπορούν να αποδώσουν καλύτερα αλλά και να αφομοιώσουν πιο εύκολα συνήθειες και συμπεριφορές σε σχέση με το φαγητό. Συνήθειες που δεν σχετίζονται μόνο με το τι τρώμε αλλά και το πώς οργανώνουμε το οικογενειακό φαγητό. Από το ότι πλένουμε τα χέρια μας πριν φάμε μέχρι και το ότι μαζεύουμε τα πιάτα μας μετά το φαγητό. Ειδικότερα όσον αφορά το ζήτημα του προγραμματισμού του φαγητού, θα πρέπει να υπάρχει ποικιλία σε γεύσεις και εναλλακτικές λύσεις αλλά και ευελιξία έτσι ώστε να ικανοποιούνται όλες οι επιθυμίες.
Και αυτό γιατί απαραίτητο συστατικό της επιτυχίας είναι η συμμετοχή των παιδιών όχι μόνο στο προγραμματισμό αλλά και σε διαφορετικά στάδια του οικογενειακού φαγητού. Από την αγορά των τροφίμων, όπου το παιδί έρχεται σε επαφή με την τροφή στην αρχική της μορφή, μέχρι και το μαγείρεμα, όπου αναπτύσσει τις δεξιότητές του. Μη διστάσετε να αφήσετε το παιδί να προετοιμάσει τμήματα ή και ολόκληρο το γεύμα του, π.χ. κάποιο μικρογεύμα στο σχολείο ή το φαγητό μετά την προπόνησή του ή ακόμα και τη σαλάτα για το φαγητό του. Όλα αυτά βέβαια κάτω από την πίεση του χρόνου μπορεί να ακυρωθούν, στη πράξη όμως η οργάνωση θα βοηθήσει σημαντικά.
Επίσης θα πρέπει να έχουμε λύσει μικρά πρακτικά ζητήματα αποθήκευσης και μεταφοράς των τροφίμων τόσο στο σχολείο όσο και στο σπίτι. Γιατί, με σχεδόν δεδομένη την απασχόληση των δύο γονέων, είναι σημαντικό οι σωστές μερίδες να υπάρχουν μέσα στα ταπεράκια του σχολείου αλλά και σε αυτά που περιμένουν τα παιδιά στο σπίτι, έτσι ώστε να μην επαναπαυόμαστε στην κρίση της γιαγιάς.
Αυτό όμως που πάντα όμως πρέπει να έχουμε κατά νου είναι η ποικιλία, μιας και ο μεγαλύτερος εχθρός αλλά και πρόκληση κάθε οικογένειας είναι η αποφυγή της μονοτονίας. Ναι, τα φρούτα και οι ξηροί καρποί είναι μια καλή και υγιεινή επιλογή αλλά για πόσες μέρες; Προσπαθούμε, λοιπόν, μέσα από μια σωστή διαχείριση υλικών να εμπλουτίσουμε τις διατροφικές μας επιλογές. Και πραγματικά, με λίγη φαντασία, με υλικά από άλλα γεύματα μπορούμε να δώσουμε έναν άλλο τόνο στο φαγητό στο σχολείο. Η ομελέτα που περίσσεψε μπορεί να μπει στο τοστ, όπως και το μπιφτέκι, τα μακαρόνια μπορούν να γίνουν μακαρονόπιτα αλλά και τα φρούτα που πολλές φορές ξεμένουν στη φρουτιέρα μπορούν να γίνουν σπιτική μαρμελάδα ή να εμπλουτίσουν ένα κέικ ολικής άλεσης χωρίς ζάχαρη ή να ενισχύσουν γευστικά κάποια σπιτική μπάρα.
Δώστε πάνω από όλα το καλό παράδειγμα
Τα πάντα ξεκινάνε από το σπίτι, από την οικογένεια. Και τα προβλήματα και οι λύσεις. Μια οικογένεια -εκ των πραγμάτων- περνάει λίγο χρόνο στο τραπέζι για φαγητό. Είναι πολύ λογικό να υπάρχουν λίγες δυνατότητες για να αποκτήσουν τα παιδιά καλές παραστάσεις. Αυτό όμως κάνει ακόμα πιο πολύτιμο το λιγοστό κοινό χρόνο στο τραπέζι, ο οποίος όμως δυστυχώς σπαταλιέται μπροστά σε μια οθόνη κινητού, τάμπλετ ή τηλεόρασης και όλο και λιγότερο σε ένα τραπέζι φαγητού. Πρέπει να δώσουμε πρώτοι το καλό παράδειγμα καταναλώνοντας μαζί με τα παιδιά τα φρούτα μας και προσπαθώντας εμείς οι ίδιοι πρώτοι να δώσουμε το καλό πρότυπο σωστής διατροφικής συμπεριφοράς στο τραπέζι. Εκεί που θα καθόμαστε να φάμε το φαγητό μας, δεν λύνουμε τις διαφορές μας, ούτε ξεκινάμε συζητήσεις που μπορεί αν προκαλέσουν ένταση. Προσπαθούμε ήρεμα και μεθοδικά να περάσουμε απλά μηνύματα στα παιδιά, αργό μάσημα, πολύχρωμο πιάτο, χαλαρό περιβάλλον, συμμετοχή στο φαγητό.
Καλό θα ήταν να βάλετε απλούς καθημερινούς κανόνες που θα επιτρέψουν στα παιδιά να αποκτήσουν στέρεες διατροφικές συνήθειες, οι οποίες όμως θα υλοποιούνται από όλους και σε καμία περίπτωση δεν θα είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης ή επιλεκτικής εφαρμογής:
- Συμμετέχουμε όλοι στον προγραμματισμό του φαγητού.
- Τρώμε ΠΑΝΤΑ στο τραπέζι μαζί με τους άλλους.
- Όσο τρώμε δεν υπάρχει συσκευή με οθόνη στο τραπέζι.
- Δεν σηκωνόμαστε από το τραπέζι πριν τελειώσει το γεύμα.
- Κάθε μέρα τρώμε πρωινό.
- Τρώμε 3 διαφορετικά φρούτα την ημέρα.
- Ξεκινάμε το φαγητό μας πάντα με τη μισή σαλάτα.
- Δεν ξεχνάμε το νερό σε όλη τη διάρκεια της μέρα.
- Αποφεύγουμε τα τυποποιημένα τρόφιμα και ειδικότερα αυτά που είναι πλούσια σε ζάχαρη.
- Ασχολούμαστε με το τι τρώμε και όχι με την εικόνα μας στον καθρέφτη.
Ειδικότερα στο σχολείο
Δυστυχώς το φαγητό στο σχολείο αντιμετωπίζεται σαν πρόχειρο φαγητό. Η τάση είναι να κυριαρχούν τα τυποποιημένα τρόφιμα και ατυχώς πολλές φορές το σχολικό κυλικείο δεν προσφέρει τις καλύτερες εναλλακτικές λύσεις. Βασικός αντίπαλος, η λογική της εύκολης λύσης. Και όχι απαραίτητα γιατί δεν υπάρχει χρόνος αλλά γιατί έχει παγιωθεί η λανθασμένη αντίληψη ότι θέλει χρόνο η προετοιμασία του. Όταν όμως υπάρχει προγραμματισμός, τότε όλα είναι εύκολα.
