Οι στιγμές εκείνες που αισθάνεστε συναισθηματικά δεμένοι με τα παιδιά σας είναι και αυτές που αξίζουν όλες τις προπάθειες που κάνετε προκειμένου να είστε οι καλύτεροι γονείς για αυτά. Επικεντρωθείτε στις στιγμές που το μωρό σας κοιτάει τρυφερά, ή όταν το παιδί σας αγκαλιάζει σφιχτά ή όταν μοιράζεστε μαζί τους ένα παραμύθι το βράδυ. Αυτές είναι οι στιγμές που σας μένουν. Υπάρχουν όμως και φορές που νιώθετε εγκλωβισμένοι και η ζωή σας θυμίζει πεδίο μάχης. Μπορεί το μωρό σας να κλαίει διαρκώς, το παιδί σας να εκρήγνυται συνέχεια από θυμό, να μην μπορείτε με τίποτα να τηρήσετε μια καθορισμένη ώρα για ύπνο ή να μαλώνετε συνέχεια. Συνήθως όταν αντιμετωπίζετε διαρκώς τέτοια δυσάρεστα περιστατικά είναι πιθανόν να αισθάνεστε οργή, απόρριψη και να νιώθετε αβοήθητοι. Φυσικά και πάντα αγαπάτε τα παιδιά σας αλλά όλη αυτή η αρνητικότητα σας κάνει να απομακρύνεστε από κοντά τους.
Το παιχνίδι μπορεί να είναι το κλειδί που ψάχνετε για να ξεκλειδώσετε όλες τις όμορφες στιγμές που κοντεύετε να ξεχάσετε. Το παιχνίδι μπορεί να σας οδηγήσει και πάλι σε αυτό το βαθύ συναισθηματικό δεσμό που αναζητάτε. Το παιχνίδι μπορεί να μειώσει το στρες που σας προκαλεί η γονεϊκότητα. Είναι ένας τρόπος να μπείτε στον κόσμο του παιδιού σας και να προάγετε την αυτοπεποίθηση, και το μεταξύ σας δέσιμο. Το παιχνίδι είναι ο τρόπος των παιδιών να κάνουν τον κόσμο δικό τους, να τον εξερευνήσουν, να κατανοήσουν όλες τις εμπειρίες που βιώνουν και να ξεπεράσουν όσα τους αναστατώνουν. Το παιχνίδι όμως δεν είναι πάντα εύκολο για τους ενήλικες γιατί έχουμε ξεχάσει πολλά. Τα παιδιά και οι ενήλικες συχνά διαμένουν σε εντελώς διαφορετικούς κόσμους, μέσα στο ίδιο σπιτικό. Βρίσκουν τις δραστηριότητες που κάνει ο καθένας βαρετές και παράξενες: “Πώς μπορεί όλο το απόγευμα να ντύνει και να ξεντύνει τις Barbie;” “Πώς μπορούν όλο το απόγευμα να κάθονται γύρω από το τραπέζι και να μιλάνε;”
Κάποιες φορές η γονεϊκότητα και η διάθεση για παιχνίδι φαντάζουν αντιφατικά στοιχεία αλλά χρειαζόμαστε μια μικρή ώθηση ώστε να βρούμε ο ένας τον άλλον και να διασκεδάσουμε μαζί. Το παιχνίδι για τα παιδιά υπάρχει παντού και πάντα, είναι ένα παράλληλο σύμπαν φαντασίας και δημιουργικότητας, είναι ένα μέσον επικοινωνίας για τα ίδια και ένας τρόπος μάθησης. Ένα παιδί που δεν παίζει ή δεν μπορεί να παίξει μπορεί να βρίσκεται σε συναισθηματική δυσφορία.
Τα κακοποιημένα παιδιά, για παράδειγμα, συχνά χρειάζονται κάποιον να τους βοηθήσει στο παιχνίδι. Tο να ελέγχουμε κάθε λεπτό του παιχνιδιού των παιδιών είναι σαν να ελέγχουμε κάθε λέξη που ξεστομίζει κάποιος, αλλά και το να αφήνουμε τα παιδιά να παίζουν διαρκώς μόνα τους είναι σαν να περνάμε μια μέρα με κάποιον χωρίς να του μιλάμε καθόλου. Ο ρόλος του γονέα στο παιχνίδι μπορεί καμιά φορά να είναι μικρός αλλά είναι άκρως σημαντικός.
Οι Brian & Shirley Sutton-Smith έγραψαν ένα υπέροχο βιβλίο τη δεκαετία του ‘70 σχετικά με το πώς παίζουμε με τα παιδιά. Αναφέρονται μάλιστα σε ένα πολύ ωραίο παράδειγμα το οποίο περιγράφουν ως διάλειμμα για παιχνίδι: Εκεί που κάνετε ηλεκτρική το παιδί σας εμφανίζεται με μια βαλιτσούλα και πηγαίνει στην πόρτα και σας αποχαιρετάει. «Φεύγω από το σπίτι. Αντίο». Αυτή η μικρή σκηνή αποχαιρετισμού μπορεί να επαναληφθεί ακόμη και 20 φορές. Μπορείτε λοιπόν να αποχαιρετίσετε το παιδί και να μιμιθείτε ότι κλαίτε και να συνεχίσετε το σκούπισμα για λίγο. Ύστερα μπορείτε να πάτε κοντά του και να πείτε με χαρούμενη διάθεση «Επέστρεψες σπίτι τώρα;» και να το αγκαλιάσετε και να εξηγήσετε πόσο χαρούμενοι είστε που επέστρεψε.
Οι γονείς και τα παιδιά πολλές φορές χρησιμοποιούν το παιχνίδι για σημαντικούς συναισθηματικούς σκοπούς, χωρίς καν να το συνειδητοποιούν. Τα παιδιά συχνά χρειάζονται περισσότερο τους ενήλικες να συμμετάσχουν στο παιχνίδι τους όταν:
- Δυσκολεύονται να συνδεθούν με άλλα παιδιά
- Δεν μπορούν να παίξουν ανέμελα και αυθόρμητα
- Βιώνουν σημαντικές αλλαγές στη ζωή τους (αρχή παιδικού σταθμού, γέννηση άλλου παιδιού, χωρισμός, θάνατος συγγενικού προσώπου)
- Βρίσκονται σε κίνδυνο/έχουν μια τραυματική εμπειρία
Όταν μιλάμε για παιχνίδι με τα παιδιά το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε για εκείνα είναι να παίζετε μαζί τους στο επίπεδο τους. Για τα μικρά παιδιά αυτό σημαίνει να είστε μαζί στο πάτωμα, στο ύψος των ματιών τους και για τα μεγαλύτερα μπορεί να σημαίνει το να κάνετε μαζί δραστηριότητες που προτιμάνε. Για έναν γονιό που θέλει να χρησιμοποιήσει το παιχνίδι για να έρθει κοντά στο παιδί του και να χτίσει την αυτοπεποίθηση του το να ακούσει τα χαριτωμένα γέλια του παιδιού του σημαίνει ότι βρίσκεται στον σωστό δρόμο. Το να ακολουθείς το γέλιο σημαίνει ότι αν κάνεις κάτι που προκαλεί γέλιο στο παιδί μπορείς να το κάνεις ξανά και ξανά. Για παράδειγμα, μπορείς να κάνεις αστείες γκριμάτσες σε ένα μωρό ή να κάνεις ότι σκοντάφτεις ενώ παίζεις κυνηγητό με ένα δίχρονο και να προσποιείσαι ότι δεν μπορείς να το πιάσεις. Οι αστείες φωνές, οι αστείες γκριμάτσες, το να αφήνεις ελεύθερο τον εαυτό σου να «γελοιοπηθεί» κάνει τα παιδιά να γελάσουν και να νιώσουν ότι παίρνεις μέρος στον δικό τους κόσμο. Δε σημαίνει βέβαια ότι πρέπει πάντα να δίνετε έμφαση μόνο στο γέλιο. Παρατηρήστε τις προτιμήσεις των παιδιών σας και έτσι θα καταλάβετε πώς πρέπει να κινηθείτε. Το γέλιο είναι καμιά φορά και ένας φυσικός τρόπος να απελευθερώσει κανείς φοβίες, ντροπή ή και άγχος. Για να βοηθήσετε ένα παιδί με κάποια φοβία θα μπορούσατε κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού να προσποιηθείτε ότι εσείς έχετε τον συγκεκριμένο φόβο και να υπερβάλλετε με δραματικό/παιχνιδιάρικο τρόπο, προσεκτικά πάντα ώστε να μην νιώσει το παιδί οτι το κοροιδεύετε.
Το παιχνίδι είναι ένα ακόμη μέσον για να προάγουμε τη συναισθηματική έκφραση των παιδιών. Θέλουμε τα παιδιά να μπορούν να εκφράσουν έντονα συναισθήματα με ασφάλεια και σεβασμό. Σε παιχνίδια φαντασίας μπορούμε να εισάγουμε χαρακτήρες με πλούσιο συναισθηματικό κόσμο και να βοηθήσουμε τα παιδιά να αναγνωρίσουν την σωματική αίσθηση που συνοδεύει κάθε συναίσθημα. Χωρίς το παιχνίδι ή τις λέξεις για να εκφραστούν, τα παιδιά οδηγούνται συνήθως σε αρνητικές παρορμητικές συμπεριφορές. Πριν μάθουν τα παιδιά να μιλάνε για τα συναισθήματα καλό είναι να τα βοηθήσουμε να τα ζωγραφίσουν ή να βγάλουμε μια ιστορία για κάθε συναίσθημα. Προσπαθήστε να επικοινωνήσετε με τα παιδιά σας μέσα από το παιχνίδι. Μη φοβάστε! Το μόνο που μπορεί να συμβεί αν το δοκιμάσετε είναι να διασκεδάσετε.
Κρίστη Πόππη,MSc
