Ο δημοφιλέστερος άγιος των απανταχού πιτσιρικάδων είναι ο Αγιος Βασίλειος, τον οποίο τα παιδιά περιμένουν με ανυπομονησία όλον τον χρόνο, με την αγωνία τους να κορυφώνεται όταν έρχεται η περίοδος των γιορτών. Η εικόνα του Αϊ-Βασίλη που έρχεται φορτωμένος με τον τεράστιο σάκο του γεμάτο δώρα, μπαίνοντας από τις καμινάδες των σπιτιών για να μοιράσει δώρα στα καλά παιδάκια είναι ανεξίτηλη.
Γράφει για η Δρ Λίζα Βάρβογλη, η Δρ Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Νευροψυχολόγος (greekpsychologypages.blogspot.gr)-boro.gr
Τι γίνεται όμως αν δεν έχετε εξάψει την περιέργεια των παιδιών σας ούτε έχετε καλλιεργήσει την αναμονή του ερχομού του Αϊ-Βασίλη; Το πιθανότερο είναι ότι χάρη στη μαγεία των χριστουγεννιάτικων ταινιών και διαφημίσεων το παιδί σας έχει μπει στο πνεύμα των γιορτών και ανυπομονεί για την εμφάνιση του Αγίου Βασιλείου, καθώς πιστεύει στην ύπαρξή του. Και τι συμβαίνει όταν η λογική ενός παιδιού ή ένας καλοθελητής αποκαλύπτει ασυνέπειες και λογικά κενά στην όλη ιστορία; Τι πρέπει να πείτε στα παιδιά για την ύπαρξη του Αϊ-Βασίλη;
Κατ’ αρχήν δεν υπάρχει ένα γενικό «πρέπει» ή ενός τύπου αντιμετώπιση η οποία είναι η σωστή. Ανάλογα με την περίπτωση, ο γονιός θα χρειαστεί να καταφύγει σε διαφορετικές στρατηγικές χειρισμού της ερώτησης «υπάρχει ο Αϊ-Βασίλης;». Από ψυχολογική άποψη δεν υπάρχει συγκεκριμένη ηλικία που είναι «σωστό» να πει κανείς στα παιδιά ότι δεν υπάρχει Αϊ-Βασίλης. Το σημαντικότερο είναι να ακολουθήσουμε τη γραμμή σκέψης του παιδιού και να προχωρήσουμε ανάλογα με το πού βρίσκεται το παιδί και όχι ανάλογα με το τι μήνυμα θέλουμε να περάσουμε εμείς, είτε είναι να δώσουμε μια ρασιοναλιστική, προσγειωμένη απάντηση είτε είναι να προσπαθήσουμε να παρατείνουμε τη δική μας αγιοβασιλιάτικη χαρά, όταν το παιδί είναι έτοιμο να την εγκαταλείψει.
Είναι πολύ πιθανό για ένα μικρό παιδί να μην προσέξει λογικές αντιφάσεις που πιθανόν να εντοπίσει ένα μεγαλύτερης ηλικίας παιδί, αλλά παρ’ όλα αυτά να έχει ερωτήσεις και απορίες «τεχνικής» φύσεως, σχετικά με το έλκηθρο, με την εμφάνιση του Αϊ-Βασίλη ταυτόχρονα σε πολλά μέρη της Γης, με το αν αυτός έχει οικογένεια, κτλ. Οι ερωτήσεις αυτές συνήθως επικεντρώνονται σε κάποιο αντικειμενικό στοιχείο ή λεπτομέρεια και στόχο τους έχουν την πληροφόρηση του παιδιού. Καλό είναι σε τέτοιες περιπτώσεις να ρωτάει ο γονιός «εσύ τι νομίζεις;» και να δίνει την απάντησή του με βάση το πού βρίσκεται και τι πιστεύει το ίδιο το παιδί και όχι με βάση τι νομίζει ο γονιός ότι θέλει να ακούσει το παιδί.
Σε άλλες περιπτώσεις όμως ένα παιδί μπορεί να αρχίσει να ρωτάει πώς προλαβαίνει ο Αϊ-Βασίλης να πάει σε όλα τα σπίτια και να μοιράσει δώρα, τι γίνεται που τα περισσότερα σπίτια δεν έχουν τζάκι και καμινάδα, και άλλες ερωτήσεις παρόμοιου τύπου, που δηλώνουν ότι το παιδί αντιλαμβάνεται λογικές ασυνέπειες και αντιφάσεις στην παράδοση και θέλει να τις ελέγξει. Παρ’ όλα αυτά ακόμη και τέτοιου είδους ερωτήσεις δεν είναι σίγουρο ότι έχουν ως στόχο την επιβεβαίωση ή μη της ύπαρξης του Αϊ-Βασίλη. Αν το παιδί δεν είναι έτοιμο να το δεχθεί, είτε δεν θα «ακούσει» ότι δεν υπάρχει Αϊ-Βασίλης είτε θα προσπεράσει την απάντηση είτε θα έχει ένα ξέσπασμα κακής συμπεριφοράς!
Η ηλικία δεν παίζει καθοριστικό ρόλο στην απάντηση που θα δώσουμε στο παιδί σχετικά με την ύπαρξη του Αϊ-Βασίλη. Αυτό που έχει σημασία είναι το εξελικτικό στάδιο του παιδιού και η στάση του απένταντι στο συγκεκριμένο θέμα. Είναι πολύ σημαντικό να ελέγξουμε πού βρίσκεται συναισθηματικά ένα παιδί στις απόψεις του σχετικά με την ύπαρξη του Αϊ-Βασίλη και την ανάγκη του να συνεχίσει να πιστεύει σε αυτή την παράδοση. Αν το παιδί δεν είναι έτοιμο να αφήσει τους ενηλίκους στη ζωή του να του χαλάσουν τη μαγεία της παράδοσης, δεν χρειάζεται να παρέμβουν οι γονείς για να εκλογικεύσουν τα γεγονότα ή να κάνουν μια ένεση ρεαλισμού στο παιδί τους.
Οταν λοιπόν τα παιδιά είναι έτοιμα να ακούσουν την αλήθεια, θα το δηλώσουν με τις ερωτήσεις τους. Αν όμως δεν είναι έτοιμα, τότε απλώς δεν θα δεχθούν οποιαδήποτε λογική εξήγηση.
Ποια είναι τελικά η σωστότερη αντιμετώπιση του ζητήματος; Το θέμα δεν είναι να ενημερώσει κανείς το παιδί αντικειμενικά για την ύπαρξη ή όχι του Αϊ- Βασίλη – πράγμα που θα μάθει – αλλά το πώς να μετασχηματίσει την πεποίθηση στην ύπαρξή του σε άλλου είδους εκδηλώσεις του εορταστικού πνεύματος. Οι γονείς μπορούν να πουν στα παιδιά τους ότι το τελετουργικό που συνδέεται με τον Αϊ-Βασίλη είναι ένας από τους πολλούς τρόπους για να εκφράσει κανείς τη χαρά της προσφοράς και την αγάπη για τους άλλους και να τους δείξουν νέους δρόμους έκφρασης των συναισθημάτων τους, όπως συμμετέχοντας σε εθελοντικές προσπάθειες, με επισκέψεις και προσφορά δώρων στα άτομα σε ιδρύματα. Η παράδοση του Αϊ-Βασίλη δεν είναι μόνο η εγωκεντρική εικόνα του προσηνούς γεράκου που έρχεται από τον Βόρειο Πόλο κουβαλώντας δώρα για όλον τον κόσμο – και τα περισσότερα για εμάς! – αλλά και ο Αϊ-Βασίλης που όλοι έχουμε μέσα μας και ψάχνει τρόπο να εκφράσει το χριστουγεννιάτικο πνεύμα της αγάπης και της προσφοράς προς τον άλλον.
