Hello October, καλό μήνα σε όλους με τον Οκτώβριο να σηματοδοτεί και το τελευταίο τρίμηνο το έτους και αυτού της… δεκαετίας το ’10!
Οκτώβριος, λοιπόν, και όχι Οκτώμβριος, που πολύ συχνά η γλώσσα μας προφέρει, παρασυρόμενη ενδεχομένως από τους όμορους μήνες Σεπτέμβριο και Νοέμβριο. Είναι ο μόνος «αριθμητικός» μήνας που δεν περιέχει το γράμμα «μ».
Σύμφωνα με το παλαιό ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν ο όγδοος μήνας. Το όνομά του προέρχεται από τη λέξη «octo» που σημαίνει οκτώ. Η εξήγηση είναι ότι το ρωμαϊκό ημερολόγιο κάποτε είχε 10 μήνες και ο Οκτώβριος κατείχε την όγδοη θέση. Συγκεκριμένα, το έτος ξεκινούσε από τον Μάρτιο, καθώς απουσίαζαν ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος. Τα ονόματα των τεσσάρων πρώτων μηνών ήταν αφιερωμένα στους θεούς (αργότερα ο πέμπτος και ο έκτος μήνας αφιερώθηκαν σε αυτοκράτορες και συγκεκριμένα στον Ιούλιο Καίσαρα και στον Οκταβιανό Αύγουστο), ενώ από τον πέμπτο και μετά έλαβαν το όνομά τους από τη σειρά στην οποία βρισκόταν ο καθένας τους. Είχαμε λοιπόν: Martius (μήνας αφιερωμένος στον Άρη), Aprilis (μήνας αφιερωμένος στην Αφροδίτη), Maius (μήνας αφιερωμένος στη Μαία), Junius (μήνας αφιερωμένος στην Ήρα), Quintilis (πέμπτος), Sextilis (έκτος), September (έβδομος), October (όγδοος), November (ένατος), December (δέκατος).
Το 46 π.Χ. με την αλλαγή του ημερολογίου προστέθηκαν οι μήνες Ιανουάριος και Φεβρουάριος στην αρχή του ημερολογίου, η αρίθμηση ουσιαστικά «χάλασε», αλλά κράτησε ο Οκτώβριος το όνομά του. Το Ιουλιανό ημερολόγιο, όμως, παρουσίαζε μία απόκλιση μίας ημέρας κάθε 128 χρόνια από το πραγματικό τροπικό έτος. Έτσι, το 1582 καταμετρήθηκαν 10 ημέρες απόκλισης, οπότε ο Πάπας Γρηγόριος ο 13ος θέσπισε το Γρηγοριανό ημερολόγιο τον Οκτώβριο του 1582 και την 4η Οκτωβρίου αυτού του έτους την διαδέχτηκε η 15η Οκτωβρίου, αντί της 5ης, προκειμένου να αφαιρεθούν οι 10 ημέρες και να επανέλθει η εαρινή ισημερία στην 21η Μαρτίου.
Στην Αρχαία Ελλάδα, ο Οκτώβριος ονομαζόταν «Πυανεψιών» ( <πύανος= κύαμος, το κουκί), καθώς τιμούσαν με γιορτές τον Θεό Απόλλωνα και πρόσφεραν φαγητό από πυάνους, δηλαδή κυάμους-κουκιά. Στη Ρώμη ο Οκτώβριος αποκαλείτο «Sementilius», ( <semen, δηλαδή σπόρος), καθώς ήταν ο μήνας της σποράς.
Ο Οκτώβριος λέγεται, επίσης, «Βροχάρης», γιατί αρχίζουν τα πρωτοβρόχια, «Άι – Δημητριάτης», καθώς στις 26 του μήνα έχουμε τη γιορτή του Αγίου Δημητρίου, αλλά και «Σποριάς» ή «Σπαρτός», γιατί αρχίζει η σπορά στους αγρούς.
