Ενδεικτικό σχέδιο εισαγωγής στερεών τροφών

Ενδεικτικό πρόγραμμα εισαγωγής στερεών τροφών από τον 7^ο μήνα (6-7 μηνών) Επικαιροποιημένο το ενδεικτικό μας πρόγραμμα εισαγωγής στερεών τροφών. Οι κυριότερες αλλαγές: – Ξεκινάμε με λαχανικά και κρέας, γιατί είναι τα τρόφιμα με τις μεγαλύτερες περιεκτικότητες σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία. – Μεγαλύτερη εξατομίκευση και έμφαση στον θηλασμό – Αναγνώριση της αναγκαιότητας εισαγωγής γλουτένης πριν τους 7 μήνες σε φυσιολογικό βρέφος – Περισσότερη καθοδήγηση για τον μήνα 7-8 μηνών – Αναγνώριση της επιλογής του baby led feeding

7 – 8 μηνών:

Περί τους έξι μήνες της ζωής το βρέφος έχει αυξημένες ανάγκες σε τροφές πλούσιες σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία, όπως ο σίδηρος και ο ψευδάργυρος. Είναι σημαντικό η εισαγωγή στερεών τροφών να γίνεται με παράλληλη συνέχιση του μητρικού θηλασμού κατά απαίτηση του παιδιού. Με μαύρο χρώμα είναι το καινούργιο τρόφιμο κάθε φορά. Προσθέτουμε ένα καινούργιο τρόφιμο ανά 2-3 μέρες.

(1) Προτιμάμε φρέσκα λαχανικά εποχής. Παραδείγματα λαχανικών που μπορούν αρχικά να δοθούν είναι: καρότο, κολοκυθάκι, πατάτα, γλυκοπατάτα, φασολάκι, μπρόκολο, κουνουπίδι, σέλινο, αρακάς, αβοκάντο, ντομάτα, κρεμμύδι. Από την αρχή στα λαχανικά μπορούμε να προσθέσουμε μια κουταλιά ελαιόλαδο. Είναι καλό να αλλάζουν οι γεύσεις συχνά, να μην συνδυάζονται υπερβολικά πολλά λαχανικά μαζί αλλά απλοί συνδυασμοί 3-4 κίτρινων – πράσινων λαχανικών. Τα λαχανικά τα μαγειρεύουμε όσο το δυνατόν λιγότερο – είτε στον ατμό είτε σε γρήγορο βράσιμο.

(2) Ως κρεατόσουπα εννοούμε τα λαχανικά με το κρέας. Από πλευράς σύστασης, πρέπει να είναι από την αρχή καλά αλεσμένα αλλά όχι σούπα, πηχτά και να στέκονται στο κουτάλι. Στην πορεία μπορούν να προστεθούν όλα τα λαχανικά, όπως και μυρωδικά (πχ μαιντανός, άνιθος, ρίγανη κλπ). Ενδεικτική ποσότητα κρέατος για αρχή είναι περίπου στα 30 γραμμάρια. Είναι καλό το κρέας να συνδυάζεται κυρίως με λαχανικά και όχι με δημητριακά ή τυρί, που μπορεί να εμποδίζουν την απορρόφηση του σιδήρου.

(3) Προτιμάμε φρέσκα φρούτα εποχής, αρχικά τα μη όξινα. Παραδείγματα φρούτων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν αρχικά είναι μήλο, αχλάδι, μπανάνα, μάγκο, αβοκάντο, πεπόνι, καρπούζι. Στην συνέχεια μπορούμε να προσθέσουμε και πορτοκάλι, μανταρίνι, φράουλα, ροδάκινο, ακτινίδιο. Στα φρούτα ή αργότερα στο απογευματινό μπορεί να προστεθεί μητρικό γάλα, με σκοπό να γίνει πιο εύληπτο από το βρέφος. Μπορεί επίσης να προστεθεί βρώμη, για να προσθέσει σε θερμιδική αξία και να διευκολύνει τις κενώσεις του βρέφους.

(4) Για να βάλουμε το βρέφος σε συνήθειες μεσογειακής διατροφής, προσφέρουμε κρέας (κόκκινο και λευκό) 3 με 5 φορές την εβδομάδα, ενώ αφήνουμε κάποιες μέρες της εβδομάδας δίνοντας μόνο λαχανικά ή και όσπρια. Είναι καλό κάθε μέρα να υπάρχει στην διατροφή του βρέφους ζωικής προέλευσης πρωτείνη (επιλογές από κόκκινο και λευκό κρέας, αυγό, ψάρι, γιαούρτι, τυρί).

(5) Πέρα από κότα, μπορούμε σταδιακά να εισάγουμε αν θέλουμε γαλοπούλα, αρνί, κατσίκι, κουνέλι. Καλές επιλογές σε περιεκτικότητα σιδήρου είναι επίσης το συκώτι, το βουβάλι.

(6) Από 6 μηνών και οπωσδήποτε πριν το κλείσιμο των 7 μηνών είναι απαραίτητο να εισαχθούν τροφές δημητριακών που περιέχουν γλουτένη. Αρχικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην κρεατοχορτόσουπα, ενώ αργότερα μπορούν να γίνουν η βάση για το τρίτο απογευματινό γεύμα. Δημητριακά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι βρώμη (που μπορεί να αναμειχθεί και στα φρούτα), κριθαράκι, αστράκι, ζυμαρικά, πλιγούρι, κους – κους, ρύζι, κινόα, τραχανά. Είναι καλό να μην δίνουμε δημητριακά ολικής άλεσης στα βρέφη.

(7) Τα όσπρια εισάγονται σταδιακά, βάζοντας πχ λίγη φακή στην χορτόσουπα. Μετά τις πρώτες δοκιμές μπορούμε να φτιάξουμε κανονική φακή, με ελαιόλαδο από πάνω και χωρίς αλάτι. Ακολουθούν ρεβύθια, φάβα, φασόλια.

(8) Για απογευματινό υπάρχει η επιλογή της έτοιμης κρέμας. Τα έτοιμα βρεφικά προιόντα δεν πρέπει να συνιστούν βασική αλλά το πολύ δευτερεύουσα επιλογή, κυρίως για ευκολία και σε μετακινήσεις. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι τα φρέσκα τρόφιμα του οικογενειακού τραπεζιού προσφέρουν γενικά υψηλότερη ενέργεια και θρεπτικά συστατικά, έχουν λιγότερα απλά σάκχαρα και εθίζουν λιγότερο το βρέφος σε γλυκιά γεύση, έχουν λιγότερο αλάτι, και προσφέρουν μεγαλύτερη διατροφική ποικιλία και ποικιλία γεύσεων, σε σύγκριση με έτοιμες επεξεργασμένες κρέμες του εμπορίου. Στόχος είναι το βρέφος να συνηθίσει γεύσεις και τρόφιμα του οικογενειακού τραπεζιού και όχι επεξεργασμένες τροφές. Μία καινούργια κρέμα τη φορά και κατά σειρά προτίμησης – από τα λιγότερα στα περισσότερα απλά σάκχαρα – κρέμα με κεχρί ή βρώμη, κρέμα επτά δημητριακών, ρυζάλευρο, αραβόσιτο, φαρίν λακτέ, βανίλια, μπισκοτόκρεμα.

(9) Στον 8^ο μήνα (από 7 μηνών) μπορεί να είναι επιλογή το πλήρες λιπαρών γιαούρτι. Τα επιδόρπια γιαουρτιού έχουν περισσότερα απλά σάκχαρα και τείνουν να εθίζουν στην γλυκιά γεύση. Ανάλατο πλήρες λιπαρών τυρί μπορεί να προστεθεί στο απογευματινό, μαζί με δημητριακά. Το κεφίρ είναι επίσης καλή επιλογή. Όχι φρέσκο γάλα πριν το κλείσιμο των 12 μηνών.

(10) Ψάρι μπορεί να προστεθεί στην διατροφή του βρέφους μετά τους 7 μήνες. Αρχικά ψάρι με λευκό κρέας: γλώσσα, μπακαλιάρο. Έπειτα και άλλα ψάρια με ωφέλιμα λιπαρά, όπως σαρδέλα, σολομό, τσιπούρα. Η κατανάλωση ψαριού δύο φορές την εβδομάδα είναι πολύτιμη για το βρέφος. Αυγό μπορεί να προστεθεί μετά τους 7 μήνες, αποτελεί πλούσια πηγή πρωτεινών, ιχνοστοχείων και σιδήρου. Πρέπει να είναι από την αρχή καλά βρασμένο για τον κίνδυνο μόλυνσης.

(11) Ανάλογα και με την ετοιμότητα του παιδιού, από 7 με 9 μηνών είναι απαραίτητο να δώσουμε στο παιδί ευκαιρίες για μάθηση στην μάσηση μη αλεσμένων, μαλακών τροφών, υπό επίβλεψη. Οι πρώτες δοκιμές γίνονται με κομμάτι πχ μπανάνας, βρασμένου λαχανικού, ρυζοκροκέτας κλπ ενδιάμεσα των γευμάτων, σε μορφή σνακ, αλλά και στα γεύματα. Πρέπει να αποθαρρύνεται η κατανάλωση από το βρέφος τσαγιού ή άλλων ροφημάτων όπως χαμομήλι. Δεν έχουν αποδεδειγμένο όφελος, αλλά αντίθετα φέρουν κινδύνους μη απορρόφησης σιδήρου.

Σημαντικές παρατηρήσεις

• Οι πίνακες είναι ένα παράδειγμα, μια ιδέα για το πώς να ξεκινήσετε. Μπορείτε να τροποποιήσετε το πρόγραμμα ανάλογα με τις ιδιαίτερες προτιμήσεις τις δικές σας ή του παιδιού σας.
• Με μαύρο χρώμα τονίζεται το καινούργιο τρόφιμο της κάθε μέρας.
• Στο στάδιο του ενός γεύματος, ένα γεύμα την ημέρα μπορεί να δίνεται είτε ως δεκατιανό είτε ως μεσημεριανό, ανάλογα με την προτίμησή σας.
• Τα γεύματα στερεών τροφών αρχικά τουλάχιστον δεν αντικαθιστούν τον θηλασμό αλλά τον συμπληρώνουν. Αρχικά ίσως το μωρό φάει μικρή ποσότητα, οπότε είναι πιθανό να χρειαστεί και γάλα στο τέλος. Ο θηλασμός συνεχίζει κατά απαίτηση του βρέφους και πρέπει να είναι συχνός, όχι αυθαίρετα 2 φορές την μέρα.
• Από την έναρξη στερεών τροφών ξεκινούμε να προσφέρουμε στο μωρό νερό, καλύτερα με εκπαιδευτικό ποτηράκι, ανοιχτό ποτήρι, κουτάλι ή καλαμάκι. Το κύριο υγρό πέραν του μητρικού γάλακτος που πρέπει να μάθει είναι το νερό, και όχι χυμός, ξένο γάλα ή τσάι.
• Tην πρώτη φορά που δίνετε μια καινούργια τροφή, δώστε μικρή ποσότητα, λίγες κουταλιές για δοκιμή. Έπειτα, αφήστε το μωρό να καθορίσει την ποσότητα που θα φάει κάθε φορά.
• Όλες μας οι κρέμες είναι τόσο πιο πλήρως αλεσμένες και υδαρείς, όσο πιο μικρό είναι το μωρό. Αντίθετα, γίνονται πιο παχύρευστες και με σύσταση όσο μεγαλώνει.
• Πρέπει έως το πολύ 9 μηνών να ενθαρρύνουμε το βρέφος να αναπτύξει τις δεξιότητές του και την πρωτοβουλία του για να φάει finger foods
• Υπάρχουν βρέφη που δεν δείχνουν προτίμηση σε κρέμες και κουτάλι, αλλά προτιμούν από την αρχή ή από πολύ νωρίς τροφές μαλακές αλλά σχηματισμένες και με το χέρι. Εάν ενδιαφέρεστε για αυτόν τον τρόπο εισαγωγής στερεών τροφών, συμβουλευτείτε βιβλία και πηγές για το baby led weaning.
• Δε δίνουμε ποτέ δύο καινούργια τρόφιμα στην ίδια ημέρα.
• Όποιο τρόφιμο έχει δοκιμαστεί και βρέθηκε ασφαλές μπορεί να προστίθεται μετέπειτα στα καινούργια τρόφιμα για ποικιλία, σε συνδυασμούς της αρεσκείας μας. Δεν είναι χρήσιμο να μπαίνουν πολλά τρόφιμα μαζί κάθε μέρα, αλλά καλύτερα να εναλλάσσονται προσφέροντας ποικιλία στη γεύση για το βρέφος, πχ 2-3 λαχανικά ανά γεύμα.
• Σε ορισμένα γεύματα, εφόσον επιθυμούμε και ταιριάζει, μπορούμε να προσθέσουμε λίγο μητρικό γάλα.
• Ένα μωρό χρειάζεται φυσιολογικά έως και 10-15 εκθέσεις σε νέα τροφή για να την δεχτεί και να την συνηθίσει. Μην θεωρείτε ότι η άρνηση για μια ή δυο φορές είναι μόνιμη, αλλά επιμένετε να προσφέρετε και τις επόμενες μέρες την τροφή.
• Αποφεύγουμε αλάτι, μπαχαρικά, πιπέρι, μαγειρεμένο λάδι, ζάχαρη, μέλι για όλο τον πρώτο χρόνο.
• Να θυμάστε ότι το γάλα συνεχίζει να αποτελεί την κύρια τροφή έως το τέλος του πρώτου χρόνου. Το παιδί είναι φυσιολογικό να προτιμά το γάλα όποτε είναι άρρωστο ή κρυωμένο. Μη δίνετε καινούργιες τροφές όταν το παιδί είναι κρυωμένο ή έχει εμβολιαστεί, αλλά προτιμάτε αγαπημένες τροφές σε αυτές τις περιστάσεις.
• Η ταχύτητα εισαγωγής ενός, δύο και τριών γευμάτων την ημέρα είναι και αυτή ενδεικτική και εξατομικεύεται για κάθε παιδί. Η εισαγωγή πολύ γρήγορα τριών ή περισσότερων γευμάτων φέρει τον κίνδυνο της απότομης μείωσης του μητρικού θηλασμού.
• Το εύρος ετοιμότητας για στερεές τροφές για τα περισσότερα βρέφη είναι μεταξύ 5 και 7 μηνών. Υπάρχουν όμως και βρέφη που δεν δείχνουν σημαντικό ενδιαφέρον για στερεές τροφές πέραν του θηλασμού μέχρι και 8 μηνών.  Απλή παρακολούθηση και ενθάρρυνση συνήθως αρκούν, εφόσον δεν υπάρχει στασιμότητα στην ανάπτυξη και το βρέφος είναι υγιές. Εάν επιμένει η άρνηση στερεών τροφών, μπορεί ο γιατρός να αποφασίσει έλεγχο των αποθηκών σιδήρου.
• Στόχος είναι μέχρι το βρέφος να χρονίσει (το αργότερο έως 18 μηνών) να τρώει φαγητό από το οικογενειακό τραπέζι – χωρίς αλάτι – , στα πλαίσια των αρχών υγειινής, μεσογειακής διατροφής που ισχύουν και για μεγαλύτερα παιδιά και ενήλικες, με τρόφιμα όσο γίνεται πιο αγνά, φρέσκα, τοπικά παραγόμενα.
• Χρειάζεται υπομονή γιατί τα βρέφη και νήπια χρειάζονται περισσότερο χρόνο στο φαγητό, αλλά και θα προκαλέσουν μεγαλύτερη αναστάτωση στην προσπάθειά τους να χειρίζονται την τροφή.
• Η κατανάλωση φρέσκου χυμού – ποτέ φρουτοποτών ή νέκταρ – δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 100ml το 24ωρο.
• Μετά το έτος και εφόσον το παιδί δεν θηλάζει, η κατανάλωση συνολικά γαλακτοκομικών δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 300-500ml το 24ωρο. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται φρέσκο γάλα, γιαούρτι (100γρ ισοδυναμούν με 200ml γάλα) και τυρί (30γρ ισοδυναμούν με 150ml γάλα).

Στέλιος Παπαβέντσης ΜRCPCH DCH IBCLC 2013