Ανάπτυξη παιδιού – αλήθειες, ψέματα – Συμβουλές σε γονείς

Κέκκος Μάρκου, Παιδίατρος

«Το παιδί μου μεγαλώνει μια χαρά!» Αυτό θέλουμε να ακούμε πάντα από γονείς. Γι’ αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό οι γονείς να παρακολουθούν το βάρος, ύψος σε κάθε παιδί. Επίσης οι γονείς πρέπει να ξέρουν ποια σημάδια σε ένα παιδί πρέπει να τους ανησυχούν. Ακολουθούν σημαντικές συμβουλές για γονείς σε σχέση με το νεογέννητο μωρό, παιδί, έφηβο.

[babyPostAd]Το νεογέννητο μωρό αδυνατίζει

Αλήθεια: Την τρίτη περίπου μέρα ζωής σε ένα νεογέννητο μωρό, παρατηρείται απώλειας βάρους περίπου 5 με 10% σε σχέση με το αρχικό βάρος γέννησης. Αν το νεογέννητο μωρό ζύγιζε τρία κιλά όταν γεννήθηκε, μερικές μέρες αργότερα μπορεί να ζυγίζει 2.700. Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Απλά το νεογέννητο μωρό χάνει τα υγρά που είχε πάρει στη μήτρα. Αυτή η μείωση του βάρους στο νεογέννητο μωρό οφείλεται επίσης στον τελείως διαφορετικό τρόπο ζωής που κάνει: τώρα κινείται περισσότερο, δαπανά περισσότερη ενέργεια. Εάν όλα εξελίσσονται ομαλά, το νεογέννητο μωρό πολύ σύντομα (5η – 6η μέρα ζωής) θα ξαναρχίσει να παίρνει βάρος. Κατά κανόνα, μέχρι τη δεύτερη εβδομάδα, το νεογέννητο μωρό θα αποκτήσει το βάρος γέννησης.

Το ύψος του παιδιού μετράται μία φορά το μήνα

Αλήθεια: Ο παιδίατρος θα αναλάβει να μετράει το μωρό κάθε φορά που θα τον επισκέπτεστε. Με αυτό είναι πολύ πιθανό να μπορεί να ενημερώσει τους γονείς για το αν είναι ικανοποιητική ή όχι η ανάπτυξή του. Δεν οφελεί σε τίποτε οι γονείς να προσπαθήσουν να το κάνουν μόνη τους. Δε θα εξυπηρετήσει τίποτα. Θα δυσκολευτούν πολύ οι γονείς να μετρήσουν ένα μωρό που δεν στέκεται όρθιο. Μετά τον πρώτο χρόνο, οι γονείς μπορούν να το κάνουν μόνη τους μία φορά το τρίμηνο. Μετά το δεύτερο χρόνο ζωής δύο με τρεις φορές το χρόνο.

Στασιμότητα ή απότομες αλλαγές σε ένα παιδί αποτελούν ανησυχητικά φαινόμενα

Αλήθεια: Αν η καμπύλη ανάπτυξης σε ένα μωρό δεν ανεβαίνει, αλλά παραμένει επίπεδη για πολλούς μήνες ή αν πάρει ανιούσα ή κατιούσα πορεία απότομα, χωρίς αμφιβολία πρέπει οι γονείς να αρχίσουν να ανησυχούν. Όταν αυτό το φαινόμενο επηρεάζει το ύψος, τότε μπορεί να προμηνύει μια παθολογία που μπορεί να ευθύνεται η έλλειψη κάποιας ορμόνης σχετικής με την ανάπτυξη. Πρέπει, λοιπόν, να κινητοποιηθούν οι γονείς όταν το παιδί δεν καταφέρει να ψηλώσει ούτε ένα εκατοστό για έναν ολόκληρο χρόνο ή αν επιβραδυνθεί η ανάπτυξή του και ψηλώνει μόνο δύο εκατοστά ετησίως, ενώ έπαιρνε 5 με 6 εκατοστά μέχρι πριν ένα χρόνο. Όταν η καμπύλη ανάπτυξης έχει να κάνει με το σωματικό βάρος, το οποίο δεν έχει μια φυσιολογική εξέλιξη, αυτό ίσως να σχετίζεται με κάποια πάθηση του γαστρεντερικού.

Το πρώτο χρόνο ζωής το παιδί μεγαλώνει πιο γρήγορα

Αλήθεια: Ανάμεσα στο χρονικό διάστημα της γέννησης και των πρώτων γενεθλίων, το μωρό παίρνει περίπου 25 εκατοστά: είναι αναγκασμένο να μεγαλώσει! Όμως δε διατηρεί αυτόν τον τρελό ρυθμό καθ’ όλη τη διάρκεια της ανάπτυξής. Στο δεύτερο χρόνο περίπου το παιδί παίρνει άλλα δώδεκα εκατοστά. Στον τρίτο, όμως, χρόνο οι πόντοι που παίρνει ένα παιδί μειώνονται στους εννέα, μετά σταθεροποιείται. Τα επόμενα χρόνια το παιδί παίρνει κατά μέσο όρο πέντε εκατοστά ετησίως. Αυτό συμβαίνει μέχρι την εφηβεία, όπου τότε θα γνωρίσει μια άλλη έκρηξη ανάπτυξης.

Είναι φυσιολογικό να είναι ένα μωρό στρουμπουλό τον πρώτο χρόνο ζωής

Αλήθεια: Ένα μωρό συχνά μοιάζει σαν ντολμαδάκι το πρώτο χρόνο ζωής. Όπως ακριβώς συμβαίνει με το ύψος, έτσι αυξάνεται και το βάρος σε ένα μωρό το πρώτο χρόνο ζωής: το μωρό παίρνει 6-7 κιλά στην περίοδο αυτή, ενώ τον επόμενο χρόνο παίρνει 2-3. Δεν μπορούμε να τριπλασιάσουμε το αρχικό βάρος γέννησης σε δώδεκα μήνες χωρίς να αποκτήσει μερικά «βραχιολάκια» στα μπρατσάκια η στα μπουτάκια! Επιπλέον, κατά τη διάρκεια των πρώτων μηνών ζωής το μωρό δεν ξέρει να περπατήσει. Εξαρτάται από τους γονείς. Αντιθέτως, μετά τον πρώτο χρόνο, είναι καιρός να γίνει η «κάθαρση». Η πορεία καμπύλης της σωματικής διάπλασης (η οποία υπολογίζεται με το ΔΣΜ: διαιρούμε το βάρος με το ύψος στο τετράγωνο) θα δείξει καθαρά αν συμβαίνει κάτι ή όχι. Αυξάνεται κατακόρυφα σχεδόν μέχρι τα πρώτα γενέθλια. Από τη στιγμή που αρχίζει να περπατάει ένα μωρό, γίνεται λιγότερο στρουμπουλό -άρα παύει να εξαρτάται τόσο πολύ από τους γονείς. Ο Δείκτης Σωματικής Μάζας μειώνεται βαθμιαία μέχρι την ηλικία των 6-7 ετών. Μετά, η καμπύλη ξαναπαίρνει ανιούσα πορεία. Το παιδί θα είναι τελείως διαφορετικό μέχρι το τέλος της ανάπτυξής του. Η κρίσιμη στιγμή είναι όταν η γραμμή ξανανεβαίνει. Τότε το παιδί παχαίνει υπερβολικά. Να προσέξετε γιατί αν αυτό συμβεί στη ηλικία των 6 περίπου ετών, πιθανόν να διαγράφεται μια τάση παχυσαρκίας. Σε αυτή την περίπτωση επιβάλλεται μια επίσκεψη σε διαιτολόγο.

Ο γιατρός μπορεί να μετρήσει την ηλικία των οστών στο παιδί

Αλήθεια: Αν ο γιατρός ανησυχεί για την ανάπτυξη ενός παιδιού, θα ζητήσει χωρίς αμφιβολία από τους γονείς να επισκεφθεί το παιδί έναν ειδικό για να μετρήσει την ηλικία των οστών. Θα εκτιμήσει την οστεοποίηση και τους χόνδρους. Αν, για παράδειγμα, σας πει ότι η ηλικία των οστών είναι δύο ετών ενώ η βιολογική ηλικία του τεσσάρων, αυτό σημαίνει ότι η ανάπτυξή θα κρατήσει σαν να ήταν η βιολογική ηλικία του παιδιού δύο ετών. Άρα η ανάπτυξή θα κρατήσει παραπάνω από το κανονικό!

Μια θεραπεία με χορήγηση κορτιζόνης θα σταματήσει προσωρινά την ανάπτυξή στο παιδί

Αλήθεια: Η κορτιζόνη χορηγείται στα παιδιά για την αντιμετώπιση άσθματος, εκζέματος ή διαφόρων φλεγμονών (στομαχικές ή κυκλοφορικές). Όμως έχει αποδειχτεί ότι η κορτιζόνη (είτε λαμβάνεται συστηματικά είτε σε μορφή σπρέι ή ως αλοιφή) σταματάει την ανάπτυξη του παιδιού κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Προσοχή, αυτό συμβαίνει μόνο σε περιπτώσεις που είναι χρόνια η χρήση (για πολλούς μήνες χωρίς διακοπή) σε ισχυρές δόσεις (από 500 με 800 μικρογραμμάρια την ημέρα). Όταν θα σταματήσει η χορήγηση κορτιζόνης, το παιδί θα μπει ξανά σε φυσιολογική διαδικασία ανάπτυξης. Δυστυχώς, όμως, η χαμένη ανάπτυξη μερικές φορές δεν μπορεί να ανακτηθεί.

Πρέπει οι γονείς να ζυγίζουν το μωρό κάθε μέρα

Ψέμα: Όσον καιρό ήταν το μωρό στο μαιευτήριο, ζυγιζόταν καθημερινά. Όμως δεν είναι καθόλου απαραίτητο να κάνουν το ίδιο οι γονείς στο σπίτι. Η μηνιαία επίσκεψη στον παιδίατρο αρκεί για την παρακολούθηση του βάρους ενός μωρού. Σε μερικές περιπτώσεις, ωστόσο, είναι αναγκαίο οι γονείς να έχουν μια ηλεκτρονική βρεφική ζυγαριά στο σπίτι για να παρακολουθούν αν το μωρό έχει ανακτήσει το χαμένο βάρος μετά τη γέννηση και το μαιευτήριο (βλέπε παραπάνω). Η ποσότητα της τροφής που λαμβάνει ένα μωρό ίσως να μην είναι επαρκής, κυρίως εάν θηλάζει. Γι’ αυτό, θα πρέπει τους δύο πρώτους μήνες της ζωής το μωρό – βρέφος να ζυγίζεται μία φορά την εβδομάδα, την ίδια πάντα μέρα και ώρα. Αν προκύψει κάποιο περιστατικό αρρώστιας που έχει συμπτώματα διάρροιας ή εμετού, είναι σημαντικό να παρακολουθείται το βάρος πολύ αυστηρά. Αν εξαιτίας της αρρώστιας το μωρό παιδί έχασε το 5% του βάρους, τότε συμβουλευτείτε αμέσως το γιατρό: υπάρχει σοβαρή περίπτωση να έχει πάθει το παιδί αφυδάτωση.

Οι πτώσεις ανάπτυξης σε ένα μωρό παιδί σημειώνονται μόνο στο ημερολόγιο του παιδιάτρου

Ψέμα: Αναπόφευκτα ο γιατρός  – παιδίατρος είναι ο πλέον κατάλληλος να αναλύσει αυτές τις πτώσεις (ύψος, βάρος, σωματική διάπλαση) και να διαγνώσει κάποια ανωμαλία. Παρ’ όλα αυτά, η συχνή μέτρηση του παιδιού, η τήρηση ενός ημερολογίου για την πορεία ανάπτυξής του από τους γονείς αποτελεί μια πολύ καλή αντίδραση. Αν παρ’ ελπίδα εμφανιστεί κάποιο πρόβλημα ανάπτυξης, η διάγνωση θα είναι πολύ πιο εύκολη δείχνοντας απλώς το ημερολόγιο στο γιατρό – παιδίατρο.

Μπορούμε να δώσουμε πρωτεΐνες (ψάρι και κρέας) στο μωρό παιδί από τον τέταρτο μήνα

Ψέμα: Μέχρι τους δέκα πρώτους μήνες της ζωής, το γάλα πρέπει να είναι η βασική τροφή ενός μωρού. Είτε είναι το μητρικό γάλα είτε γαάλ φόρμουλα, περιέχει όλα τα απαραίτητα συστατικά που χρειάζεται για να καλύψει τις ανάγκες ενός μωρού χωρίς να πάθει αβιταμίνωση. Κρέας δίνεται μετά τον 6ο μήνα ενώ το ψάρι προστίθεται στο διαιτολόγιο μετά τον 9ο μήνα, σε πολύ μικρές,  καθορισμένες ποσότητες καθημερινά.

Το ύψος του παιδιού εξαρτάται κι από το ύψος των γονιών του

Αλήθεια και ψέμα: Οι ψηλοί γονείς θα κάνουν ψηλά παιδιά; Οι κοντοί γονείς θα κάνουν κοντά παιδιά; Πιθανότατα ΝΑΙ, αν λάβουμε υπόψη μας τα γονίδια τα οποία κληρονομούνται από τους γονείς. Αν οι γονείς είναι ψηλοί, τότε ίσως το παιδί τους να γίνει ακόμα πιο ψηλό απ’ αυτούς, γιατί τα βασικά γονίδια συσσωρεύονται. Το ίδιο συμβαίνει με τους κοντούς γονείς, αλλά αντίστροφα: το παιδί ίσως να γίνει πιο κοντό από αυτούς. Υπάρχει ένας τρόπος για να υπολογίσετε το ύψος που θα έχει το παιδί σας: προσθέστε το ύψος του πατέρα και της μητέρας (σε εκατοστά), προσθέστε άλλα 13 για τα αγόρια ή αφαιρέστε 13 για τα κορίτσια. Στη συνέχεια το διαιρείτε με το δύο. Όμως προσέξτε, αυτό αποτελεί μόνο μια ένδειξη. Μην ξεχνάτε ότι η κληρονομικότητα κρύβει και κινδύνους: οι ψηλοί γονείς ίσως να έχουν κάποιον πρόγονο (γονείς, παππούδες κλπ.) που να ήταν κοντός, κι αυτό το γονίδιο να κληροδοτηθεί στο παιδί. Επιπλέον, μπορεί το παιδί να «συναντήσει» μερικά περιστατικά στη διαδρομή, όπως μια πρόωρη εφηβεία που διακόπτει την ανάπτυξη πολύ νωρίτερα ή μια χρόνια θεραπεία με κορτιζόνη κι έτσι δε θα έχει το ύψος που θα μπορούσε να έχει. Στην πραγματικότητα, δεν μπορούμε να κάνουμε πρόβλεψη για το ύψος ενός παιδιού πριν μπει στην περίοδο της εφηβείας. Όλα είναι πιθανά, γι’ αυτό κάντε υπομονή…

Ένα μωρό αν δεν είχε μεγάλη ανάπτυξη μέσα στη μήτρα θα είναι δίχως άλλο κοντό

Ψέμα: Για να είμαστε ειλικρινείς, τίποτα δεν μπορεί να μας επιτρέψει να το ξέρουμε από την αρχή. Μερικά μωρά που έχουν γεννηθεί με ύψος κάτω του μέσου όρου (λιγότερο από 47 εκ.), συχνά καλύπτουν αυτή τη διαφορά μετά τα 3 χρόνια ζωής. Από τα υπόλοιπα μωρά, 25% περίπου θα παραμείνουν κοντά και ως ενήλικες σε σύγκριση με το μέσο όρο του πληθυσμού.

Μια αγωγή με βάση την αυξητική ορμόνη μπορεί να αποβεί επικίνδυνη στο παιδί

Ψέμα: Δεν ξαφνιάζει το γεγονός ότι οι γονείς φοβούνται τη χορήγηση αυξητικής ορμόνης, καθώς στο παρελθόν η ορμόνη που είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη του ανθρώπινου σώματος, η οποία βρίσκεται στη υπόφυση κι έχει χορηγηθεί σε ενέσιμη μορφή σε παιδιά με πάρα πολύ μικρή ανάπτυξη, έχει προκαλέσει μια πάρα πολύ σοβαρή ασθένεια. Όμως τώρα πια δεν υπάρχει κανένας τέτοιος κίνδυνος, αφού η αυξητική ορμόνη κατασκευάζεται αποκλειστικά στα εργαστήρια. Εάν ο γιατρός προτείνει αυτή τη θεραπεία για το παιδί, μην πανικοβληθείτε. Μπορεί να χορηγηθεί πριν την περίοδο της εφηβείας, αλλά ακόμα κι από τις πρώτες εβδομάδες της ζωής, από τη στιγμή που θα διαγνωσθεί η έλλειψη της ορμόνης ανάπτυξης. Αυτή η θεραπεία θα εφαρμοστεί μετά από εξετάσεις αίματος και μόνο σε παιδιά που η ανάπτυξή τους βρίσκεται κάτω από το 75% του μέσου όρου ανάπτυξής σε αυτή την ηλικία. Η αγωγή συνίσταται στη χορήγηση ενέσεων σε καθημερινή βάση που συνήθως συνεχίζονται μέχρι το τέλος της εφηβείας.

Η παροχή της στοργής δεν έχει καμία συνέπεια στην ανάπτυξή ενός παιδιού

Ψέμα: Για να μεγαλώσει σωστά, ένα μωρό παιδί δεν αρκεί μόνο να έχει καλή υγεία και να τρέφεται σωστά. Πρέπει επίσης να παίρνει αγάπη. Ακόμα και στις πολύ σοβαρές ασθένειες, μπορούμε να διακρίνουμε την εμφάνιση μιας παθολογίας του ψυχοσυναισθηματικού νανισμού, που επηρεάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό την ανάπτυξή του. Χωρίς να φτάνετε σε ακραίες καταστάσεις, αρκεί για να επηρεάσει ένα μωρό παιδί ακόμα κι ένα δυνατό συναισθηματικό σοκ (ένας θάνατος, μια αρρώστια στην οικογένεια κλπ.) που προκαλεί μια μικρή καμπή στη σωματική ανάπτυξη, η οποία ευτυχώς είναι προσωρινή!

ΠΗΓΗ: paidiatros.com