Ανακαλύψτε εγκαίρως τα χαρακτηριστικά «σημάδια» και αγκαλιάστε την διαφορετικότητα του παιδιού σας.
Μπερδεύεται στην ανάγνωση, δυσκολεύεται να μάθει τους μήνες, δεν οργανώνει τα βιβλία του, κάνει ορθογραφικά λάθη… Τελευταία σας περνά από το μυαλό πως κάτι συμβαίνει στο παιδί σας μέχρι που η δασκάλα του σας είπε πως μάλλον είναι δυσλεκτικό. Όταν λέμε πως ένα παιδί είναι “δυσλεκτικό” εννοούμε πως αντιμετωπίζει μια “δυσκολία με τις λέξεις”. Έχετε υπόψη σας πως η δυσλεξία είναι μια ειδική μαθησιακή ανάγκη που αφορά κυρίως στην εκμάθηση των δεξιοτήτων της ανάγνωσης, της γραπτής έκφρασης και της ορθογραφίας και εκδηλώνεται παρά το φυσιολογικό νοητικό επίπεδο του παιδιού. Καλό είναι λοιπόν να μάθουμε να αναγνωρίζουμε τα δείγματά της και να ζητάμε την κατάλληλη βοήθεια για το μικρό μας αν καταλάβουμε πως την χρειάζεται.
Σημάδια που “μιλούν”
Η δυσλεξία είναι ανιχνεύσιμη από πολύ νωρίς. Αρκεί εμείς οι γονείς, η νηπιαγωγός και αργότερα η δασκάλα του να παρατηρήσουμε τις δεξιότητές του. Τα σημάδια λοιπόν που μπορεί να μας “λένε” πως το μικρό μας μπορεί να έχει δυσλεξία είναι τα εξής:
Προφορικός λόγος
* Αργεί να μιλήσει (καμία λέξη μέχρι τα πρώτα του γενέθλια – η ομιλία αρχίζει στα 2 ή και αργότερα).
* Δυσκολεύεται να μάθει τραγουδάκια με ομοιοκαταληξία σε σχέση με τα άλλα παιδιά και δεν καταλαβαίνει παιχνίδια με λέξεις και με γράμματα.
*Δεν μπορεί να βρει λέξεις που ομοιοκαταληκτούν (π.χ. φως, τρως, πως) γιατί δεν καταλαβαίνει την έννοια της ομοιοκαταληξίας.
* Δεν μπορεί να διηγηθεί μια ιστορία βάζοντας τα γεγονότα στη σειρά.
* Παραλείπει συλλαβές ή καταλήξεις, μπερδεύει τη σειρά των γραμμάτων μέσα στη λέξη ή/και μπερδεύει ακουστικά λέξεις που μοιάζουν (π.χ. “Ομοίτητα” για “ομοιότητα”, “ματητής” για “μαθητής”).
Γραπτός λόγος
* Δυσκολεύεται να γράψει απλά γράμματα (π.χ. το “Ι”).
* Δεν αντιγράφει σωστά ή αντιγράφει καθρεφτικά (π.χ. “3λα” αντί “έλα”).
* Δεν μπορεί να μεταφέρει στο χαρτί τις σκέψεις του.
* Κολλάει τις λέξεις μεταξύ τους, δεν αρχίζει με κεφαλαίο, δεν χρησιμοποιεί σημεία στίξης και τόνους. Επίσης, παραλείπει γράμματα ή/και δεν γράφει πάνω στις γραμμές.
* Κάνει πολλά ορθογραφικά λάθη και πολύ συχνά ο γραφικός του χαρακτήρας είναι δυσνόητος.
Ανάγνωση
* Διαβάζει αργά, κοπιαστικά και μηχανικά, χωρίς να δίνει χρώμα στη φωνή του. Συχνά υπάρχει μεγάλη άρνηση για ανάγνωση.
* Παραλείπει λέξεις ή συλλαβές λέξεων.
* Δεν μπορεί να κατανοήσει το κείμενο λόγω αργής και λανθασμένης ανάγνωσης.
* Ενώ μπορεί να λέει ένα-ένα τα γράμματα στη λέξη, δεν μπορεί να τα διαβάσει όλα μαζί.
Μνήμη
* Δυσκολεύεται στη βραχύχρονη και μακρόχρονη μνήμη (κάτι που μαθαίνει σήμερα, το ξεχνάει μέσα σε λίγες ημέρες).
* Αδυνατεί να οργανώσει την μνήμη του. Τα θυμάται όλα ανακατεμένα (π.χ. ημερομηνίες, ονόματα, χώρες, πρωτεύουσες).
* Δεν συγκροτεί εύκολα σύνθετες πληροφορίες- οδηγίες, και δυσκολεύεται να μάθει τους μήνες, τις μέρες, την προπαιδεία, την αλφάβητο.
* Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένων γλωσσών και στα μαθηματικά.
Προσανατολισμός/ συντονισμός κινήσεων
* Δυσκολεύεται να συντονίσει τις πράξεις του (να κάνει σχοινάκι, να κλοτσήσει τη μπάλα, να δέσει τα κορδόνια, να κουμπώσει κουμπιά, να κόψει το χαρτί με το ψαλίδι).
* Συγχέει τις έννοιες πάνω -κάτω, δεξιά- αριστερά, πριν – μετά.
* Δυσκολεύεται στις αλληλοδιαδοχικές κινήσεις (ντύσιμο – γδύσιμο)
* Χάνει την αίσθηση του χρόνου και δεν μπορεί να μάθει τη ώρα.
* Όταν ο γυμναστής ή η δασκάλα χορού το αντικρίζει κατά πρόσωπο, εκείνο δυσκολεύεται στις αντιγραφές κινήσεων.
* Δυσκολεύεται να οργανώσει την σχολική του τσάντα ή το δωμάτιο του.
Προσοχή: Όσα παιδιά παρουσιάζουν ένα- δυο από τα παραπάνω σημάδια δεν σημαίνει ότι έχουν απαραίτητα δυσλεξία. Πολλά παιδιά φέρουν μερικά από αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά σε κάποια φάση της ζωής τους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα εμφανίσουν αργότερα δυσλεξία. Ένα παιδί μπορεί να είναι δυσλεκτικό όταν παρουσιάζει πολλές από τις παραπάνω δυσκολίες σε σοβαρό επίπεδο και επειδή επιμένουν, του προκαλούν πρόβλημα στη μάθηση. Τέλος, καλό είναι επίσης, να ξέρετε πως η δυσλεξία παρουσιάζεται σε διάφορα επίπεδα και πως το κάθε παιδί με δυσλεξία είναι διαφορετικό από το άλλο.
Πού να απευθυνθείτε;
Λαμβάνοντας υπόψη λοιπόν τους τρόπους με τους οποίους εκδηλώνεται η δυσλεξία, αν καταλάβετε πως αφορά και το δικό σας παιδί, απευθυνθείτε σε φορείς που θα αξιολογήσουν, θα διαγνώσουν και θα βοηθήσουν στη διαχείριση της συγκεκριμένης διαφορετικότητας:
* Τα Κέντρα Διαφοροδιάγνωσης και Υποστήριξης Ειδικών Εκπαιδευτικών Αναγκών (ΚΕΔΥ), τα Ιατροπαιδαγωγικά κέντρα και τα κέντρα ψυχικής Υγείας παρέχουν δωρεάν διάγνωση και αξιολόγηση των παιδιών. Σε περίπτωση διάγνωσης δυσλεξίας πρέπει να το αναφέρετε στο γυμνάσιο όπου φοιτά το παιδί σας, ώστε να το εξετάζουν με τον τρόπο που του ταιριάζει. Εάν το παιδί είναι στο δημοτικό, υποβάλλετε αίτημα στο σχολείο ώστε να μπορεί να ενταχθεί στο ανάλογο τμήμα (εφόσον λειτουργεί), όπου ειδικός παιδαγωγός βοηθά τις ιδιαίτερες ανάγκες των μαθητών. Επειδή όμως η διαδικασία διάγνωσης από τους κρατικούς φορείς, από την ώρα που θα καταθέσετε την αίτηση, μπορεί να κρατήσει ακόμα και 2 χρόνια, κινηθείτε έγκαιρα, ώστε το παιδί να έχει το χαρτί της διάγνωση στο γυμνάσιο. Γενικά, να ξέρετε πως όσο πιο έγκαιρη είναι η ανίχνευση και η πρώιμη παρέμβαση, τόσο προλαμβάνεται η άμβλυνση των δυσκολιών.
* Τα ιδιωτικά κέντρα για τη διάγνωση της δυσλεξίας προσφέρουν άμεση αξιολόγηση για το παιδί και ανάλογη παρέμβαση. Ωστόσο η ιδιωτική διάγνωση, δεν μπορεί να κατατεθεί στην πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Είμαστε δίπλα στο παιδί
Εκτός από το να απευθυνθούμε σε ειδικούς, μπορούμε εμείς οι γονείς να στηρίξουμε το παιδί μας που έχει δυσλεξία κάνοντας οι ίδιοι πρώιμη παρέμβαση:
Στην σχολική ηλικία…
* Παρατηρούμε το παιδί και κινητοποιούμαστε όταν διαπιστώσουμε σημάδια μεγάλου άγχους, θυμού και ματαίωσης (τα παιδιά με δυσλεξία επειδή αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο σχολείο γίνονται υπερευαίσθητα στην κριτική, έχουν συχνά χαμηλή αυτοεκτίμηση και αποθαρρύνονται εύκολα).
* Δεν το συγκρίνουμε με τα άλλα παιδιά, κατανοούμε και αποδεχόμαστε τις δυσκολίες του.
* Πιστεύουμε στις δυνατότητές του και επαινούμε τις προσπάθειες του.
* Απευθυνόμαστε στους ειδικούς και ενημερωνόμαστε αναλυτικά για τις δυσκολίες του παιδιού μας, το είδος του ειδικού παιδαγωγικού προγράμματος παρέμβασης που θα ακολουθηθεί, και τις μεθόδους που θα εφαρμοστούν. Επιπλέον, θα πρέπει να ακολουθούμε τις οδηγίες τους για στήριξη του προγράμματος στο σπίτι, συμβάλλοντας έτσι σε μια συντονισμένη προσπάθεια εξέλιξης του παιδιού.
* Παρέχουμε στο παιδί ευκαιρίες για εξωσχολικές δραστηριότητες, ώστε να ανακαλύψει τα ταλέντα του, βρίσκοντας διεξόδους επιβράβευσης και χαράς.
* Καθώς το παιδί μεγαλώνει, σιγά – σιγά αποσυρόμαστε από δίπλα του κατά την διάρκεια της μελέτης ώστε να δέχεται την σωστή βοήθεια μόνο από ειδικούς. Σκοπός είναι το παιδί, παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, να αυτονομηθεί και να μάθει να διαχειρίζεται μόνο του τις υποχρεώσεις του.
Της Έλενας Γεμελιάρη, με τη συνεργασία της Αγγελικής Παππά, καθηγήτρια αγγλικών-ειδική παιδαγωγός.-happymom.gr
