Ένα διαζύγιο φέρνει αλλαγές …
ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΕΤΑ ΤΟ ΔΙΑΖΥΓΙΟ
Είναι προφανές ότι ένα ταραχώδες διαζύγιο αποτελεί μια κατάσταση η οποία εγείρει διάφορες συναισθηματικές αντιδράσεις τόσο ανάμεσα στα ενήλικα μέλη μιας οικογένειας αλλά ακόμη περισσότερα ανάμεσα στα παιδιά. Τα παιδιά ακόμη και αν πρόκειται για εφήβους πολλές φορές αισθάνονται υπεύθυνα για το διαζύγιο και τα προβλήματα των γονιών τους με αποτέλεσμα να αντιδρούν άσχημα συναισθηματικά, να αυτοπεριορίζονται, να απομονώνονται από φίλους και γνωστούς ακόμη και σε ακραίες καταστάσεις να προσπαθούν να κάνουν κακό στον εαυτό τους (ασθένεια, ατύχημα, αυτοκτονία) προκειμένου να κρατήσουν τους γονείς ενωμένους.
Δηλώστε συμμετοχή και κερδίστε ένα μοναδικό παιδικό χαλί Kids!
[babyPostAd]Ένα διαζύγιο φέρνει αλλαγές σε ψυχολογικό, οικονομικό, κοινωνικό επίπεδο αλλά και στην καθημερινότητα (αλλαγή σχολείου, σπιτιού, αποχωρισμός συγγενικών προσώπων) κ.τ.λ. Επέρχεται κρίση σε κάθε μέλος της οικογένειας χωριστά, και σε όλη την οικογένεια ταυτόχρονα. Ωστόσο, πιθανότητες για κατάθλιψη εμφανίζουν τόσο οι γονείς όσο και τα παιδιά.Τα ερευνητικά στοιχεία δείχνουν ότι το 43% των παντρεμένων ζευγαριών σήμερα στην Ελλάδα παίρνουν διαζύγιο, με ποσοστό 75% των αντρών να ξαναπαντρεύονται έναντι 65% των γυναικών.
ΦΑΣΕΙΣ ΔΙΑΖΥΓΙΟΥ
Σε ένα διαζύγιο τόσοι οι σύζυγοι όσο και τα παιδιά περνούν από διάφορες ψυχολογικές και συναισθηματικές μεταπτώσεις οι οποίες χωρίζονται σε:
Α) Οξεία φάση : Έντονες αντιδράσεις από τουλάχιστον έναν σύντροφο, παλινδρόμηση και διαταραχή στη συμπεριφορά και τα συναισθήματα των παιδιών τα οποία βιώνουν θυμό, ανασφάλεια, φόβο, ενοχή, πανικό, πτώση των σχολικών επιδόσεων. Μπορεί να κρατήσει για μεγάλο διάστημα ή να μην σταματήσει ποτέ γιατί οι γονείς δεν θα πάρουν ποτέ διαζύγιο.
Β) Μεταβατική φάση : Σταδιακή αποδέσμευση του ενός γονέα από τον άλλον και αποδοχή των αλλαγών.
Γ) Τελική φάση : Μονογονεϊκή ή καινούργια οικογένεια αν ξαναπαντρευτούν οι γονείς με ενδεχόμενο ένταξης νέων μελών. Προσαρμογή στη νέα κατάσταση.
1ος χρόνος μετά το διαζύγιο :
Ακόμη και το μέλος (σύζυγος) που δεν είναι αρνητικό σε ένα επερχόμενο διαζύγιο μπορεί να βιώνει άγχος, κατάθλιψη, θυμό, αίσθημα απώλειας, απόρριψη, ανεπάρκεια.
Οι ισορροπίες αλλάζουν και για τον πρώτο χρόνο τουλάχιστον τα άτομα προσπαθούν να ξαναβρούν τους ρυθμούς και να ενταχθούν στην καθημερινότητα με τα νέα δεδομένα. Ο γονέας που δεν έχει την επιμέλεια των παιδιών αισθάνεται άγχος για τον πιθανό καινούργιο σύντροφο, νιώθει την έλλειψη των παιδιών και βιώνει αντιφατικά συναισθήματα και αγωνία αναφορικά με την απόφαση του διαζυγίου. Ο σύζυγος που έχει την επιμέλεια των παιδιών υπάρχει περίπτωση να αναγκαστεί να μειώσει τη δουλειά του ενώ το αντίθετο συμβαίνει σε αυτόν που δεν έχει την επιμέλεια αλλά αναγκάζεται ίσως να πληρώσει κάποια διατροφή.
Επιπλέον, ο σύζυγος που κρατάει τα παιδιά βιώνει υψηλότερα το αίσθημα ευθύνης τους και αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να τα πιέζει περισσότερο επειδή θέλει να πηγαίνουν καλά στο σχολείο και στους βαθμούς ούτως ώστε να μην θεωρηθεί αποτυχημένος, λόγω έλλειψης γονεϊκής ικανότητας. Πολλές φορές μπορεί να υπάρξουν αισθήματα θυμού προς τα παιδιά επειδή θεωρεί πως έδωσε πολλά και τελικά τίποτε δεν πήγε καλά. Τα παραπάνω αισθήματα εντείνονται όταν υπάρχουν κατηγορίες από τα παιδιά ή υποστήριξη στον άλλο γονέα.
Τα παιδιά έχουν σημείο αναφοράς τους γονείς. Κατά συνέπεια όταν ο γονιός είναι σε αυτήν την κατάσταση το παιδί πανικοβάλλεται γιατί χάνει το πρότυπο του και κλονίζεται η προσωπικότητα του. Πενθεί και τον γονιό που φεύγει αλλά και αυτόν που μένει και τον βλέπει σε αυτή την κατάσταση. Υπάρχουν φορές που ο γονέας στρέφεται στο παιδί για βοήθεια. Χρειάζεται υποστήριξη κάτι που δημιουργεί στο παιδί επιπλέον ευθύνες και άγχος γιατί αναγκάζεται να αντιμετωπίσει μια κατάσταση που του είναι άγνωστη και πέρα από την ηλικία του, υποχρεώνεται έμμεσα να λειτουργήσει ως ενήλικας γι΄αυτό και πολλές φορές θα δούμε παιδιά χωρισμένων γονιών να είναι πολύ πιο ώριμα από την ηλικία τους, καταθλιπτικά, ή και το εντελώς αντίθετο, ανώριμα και νευρικά γιατί ακριβώς δεν θέλουν να επωμιστούν αυτές τις καινούργιες ευθύνες.
Το παιδί ψάχνει και προσπαθεί πάντα να βρει απαντήσεις στα ερωτηματικά του γιατί να συμβαίνει αυτό και σχεδόν πάντα βρίσκει υπαίτιους. Η σκέψη του παιδιού είναι άσπρο ή μαύρο.
2ος χρόνος μετά το διαζύγιο :
Συνήθως επαναοικοδομείται η σχέση και υπάρχουν μικρότερες συγκρούσεις (εάν βέβαια ακολουθεί μια ήρεμη οικογενειακή ζωή όπου οι γονείς δεν έχουν αρνητική επαφή μεταξύ τους με καβγάδες.
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
Δεν υπάρχουν πολλές μελέτες για βρέφη.
Βραχυπρόθεσμες : Ψυχοσωματικές ασθένειες (νευρικές ανορεξίες, ψυχογενής νανισμός, εκζέματα). Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας χαρακτηρίζονται από έντονο εγωκεντρισμό και συνήθως θεωρούν υπεύθυνο τον εαυτό τους για το διαζύγιο των γονιών τους. Έχουν αυξημένη φαντασία συνεπώς μπορεί να έχουν όνειρα εγκατάλειψης και άγχος.
Το άγχος αποχωρισμού εντείνεται με συνέπεια να έχουν παλινδρομήσεις, αναπτυξιακές καθηλώσεις (ενούρηση, ενκόπριση, επιθετικότητα, νευρικότητα, διαταραχές ύπνου, έντονο κλάμα κ.τ.λ.). Το παιδί εκφράζει τη δυσλειτουργία της οικογένειας και την εκφράζει σωματικά. Μπορεί να παρουσιάσει έντονη επιθετικότητα ή έντονη εσωστρέφεια. Μπορεί να νιώθει θυμό ή φόβο. Πολλές φορές παρουσιάζουν την ίδια βίαιη ή εσωστρεφή συμπεριφορά και στο σχολείο.
ΠΑΙΔΙΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ :
Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες για ανοιχτό πένθος. Αυτό μπορεί να εκφραστεί με υπνοβασία, φαντασιακό παιχνίδι (να μιλάει στον μπαμπά ενώ δεν είναι σπίτι), κλοπή, ψέμα, διαταραχές στις σχέσεις με τους συνομηλίκους, και ψυχοσωματικά προβλήματα τα οποία μπορεί να είναι, πονοκέφαλος, πόνοι στην κοιλιά, εμετοί, διάρροιες, πυρετός ή και με εκφράσεις άγχους που είναι δερματικά προβλήματα όπως η λεύκη, ο λύκος, εκζέματα αλλά και συναισθηματικά προβλήματα όπως κατάθλιψη.
Υπάρχουν και οι περιπτώσεις όπου η μητέρα δεν εκδηλώνει τρυφερότητα για το παιδί της γιατί το θεωρεί υπεύθυνο για το χωρισμό της επειδή νιώθει ότι αφιέρωσε πολύ χρόνο στα παιδιά της και παραμέλησε τον άντρα της, ή αισθάνεται ότι έδωσε πολλά στην οικογένεια και το αποτέλεσμα τελικά δεν τη δικαίωσε. Σε αυτές τις συνθήκες είναι πολύ πιθανό λόγω της συναισθηματικής φόρτισης, το παιδί να εμφανίσει διάφορα ψυχοσωματικά συμπτώματα.
Πολλές φορές μετά από ένα διαζύγιο το παιδί μπορεί να αρχίσει να λέει ψέματα για να κάνει τον γονιό να του δώσει σημασία ή να τον κάνει να αισθανθεί καλύτερα αν τον βλέπει πολύ στεναχωρημένο. Π.χ. Η δασκάλα σήμερα μου είπε «μπράβο» χωρίς να του έχει πει.
ΕΦΗΒΟΙ :
Οι έφηβοι είναι ίσως η πιο δύσκολη κατηγορία. Ο έφηβος μπορεί να αισθάνεται προδομένος, θυμωμένος, να τα βρίσκει όλα μάταια, να έχει απομυθοποιηθεί στα μάτια του το πρότυπο του γονέα, να μην ακούει καμία συμβουλή. Νιώθει και εκφράζει συνέχεια ότι είναι πιεσμένος. Μπορεί να εκφράζει πολύ θυμό και εκδίκηση για τους γονείς γιατί σκέφτεται ότι «δεν είσαι σημαντικός για μένα όπως δεν ήμουν και εγώ σημαντικός για εσάς όταν τσακωνόσασταν μπροστά μου».
Επίσης εκφράζει την αγανάκτηση του γιατί νιώθει ότι οι γονείς του διαφωνούσαν συνεχώς και για τα πάντα αλλά όταν είναι να τον πιέσουν συμφωνούσαν από κοινού και τα βρίσκουν και εξέφραζαν τις συγκρούσεις πάνω του.
Η στάση αυτή εκφράζει με έντονο άγχος. Στην πραγματικότητα το παιδί δεν θέλει να χωρίσουν οι γονείς του. Κάποιες φορές το παιδί αντιλαμβάνεται ότι για να μείνουν οι γονείς του μαζί πρέπει το ίδιο να συρρικνώνεται. Να είναι ουσιαστικά αόρατο μέσα στο σπίτι χωρίς να εκφράζει τις ανάγκες του για να μην δημιουργήσει επιπλέον προβλήματα.
Αυτό έχεις ως αποτέλεσμα να κλείνεται στον εαυτό του, να μειώνει την προσωπικότητα του, ίσως να διαβάζει περισσότερο ή σε άλλες περιπτώσεις όταν γίνεται κάποιος καβγάς προκειμένου να τον σταματήσει να λιποθυμάει μπροστά στους γονείς ώστε να σταματήσουν τον καβγά και να ασχοληθούν μαζί του. Όλα τα παραπάνω συνήθως γίνονται ασυνείδητα. Ή έναρξη ναρκωτικών ουσιών μπορεί να ξεκινήσει μετά από ένα άσχημο διαζύγιο.
Μακροπρόθεσμες αντιδράσεις :
Φόβοι για ερωτικές σχέσεις, άγχος στην αρχή της εφηβείας, επιλογή συντρόφου μεγαλύτερης ηλικίας, αποφυγή δέσμευσης κ.τ.λ.
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΕΚΒΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΖΥΓΙΟΥ
- Φύλο – τα αγόρια είναι πιο ευάλωτα
- Φύλο γονέα που κρατάει το παιδί σε σχέση με το φύλο του παιδιού.
- Σχέσεις γονιών.
- Ποιότητα σχέσεων παιδιού με γονείς πριν το διαζύγιο.
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥ ΓΟΝΕΙΣ :
- Μιλήστε στα παιδιά από κοινού για τον επικείμενο χωρισμό και για όλες τις αλλαγές που θα φέρει έτσι ώστε να μην αιφνιδιαστούν. Το παιδί αντέχει τις αλλαγές, τις συγκρούσεις δεν αντέχει.
- Ενθαρρύνετε τα παιδιά να ρωτήσουν και να εκφράσουν τους φόβους τους αναφορικά με τα νέα δεδομένα της οικογένειας.
- Διαβεβαιώστε το παιδί για τις σχέσεις του και την επαφή του με τον γονέα που φεύγει.
- Συζητήστε με το παιδί τα πιθανά προβλήματα της καθημερινότητας που θα δημιουργηθούν (ωράρια, μετακινήσεις κ.τ.λ.) και βρείτε από κοινού λύσεις.
- Αποφύγετε το κατηγορητήριο και την έκφραση παραπόνων για τον άλλον γονιό.
- Μην του συμπεριφέρεστε σαν να είναι ενήλικος, και μην το επιφορτίζεται με βάρη και ευθύνες που δεν μπορεί να αντέξει, χωρίς ωστόσο να του αποκρύπτεται την αλήθεια και τα προβλήματα της καθημερινότητας. Φροντίστε ο τρόπος να είναι σωστός και σύμφωνος με την ηλικία του παιδιού.
- Διώξτε τις δικές σας πεποιθήσεις και αρνητικά συναισθήματα για τον σύζυγο και δώστε στα παιδιά τη δυνατότητα να επικοινωνούν με τον ίδιο τρόπο με τον άλλο γονέα, όπως έκαναν και πριν το διαζύγιο.
- Προσπαθήστε να κρατήσετε ένα όσο το δυνατόν σταθερό πρόγραμμα δραστηριοτήτων και συνεννοηθείτε με τον πρώην σύζυγο για τη διατήρηση των ισορροπιών σε ότι αφορά στις υποχρεώσεις στα παιδιά (οδική μεταφορά, οικονομική επιβάρυνση)
- Λύστε μεταξύ σας οι ενήλικοι τα όποια προβλήματα προκύπτουν από το διαζύγιο και μην βάζετε τα παιδιά μεσολαβητές ανάμεσα στους δυο γονείς. Π.Χ. πες στη μητέρα/πατέρα σου ότι την Πέμπτη θα έρθω να σε πάρω
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ :
Το διαζύγιο ξεπερνιέται και δεν είναι πάντα καταστροφικό. Μπορούν να βγουν θετικά πράγματα από αυτό γιατί διδάσκουμε στα παιδιά με τον τρόπο μας, ότι η ζωή έχει δυσκολίες τις οποίες όμως πρέπει να τις ξεπερνάμε και να προχωράμε μπροστά. Δεν χρειάζεται να καταγραφεί σαν η μεγαλύτερη ατυχία και αποτυχία. Επιπλέον πολλές φορές το διαζύγιο μπορεί αν είναι πιο ευεργετικό από έναν άσχημο γάμο.
ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ :
Η συστημική ή οικογενειακή θεραπεία ( family therapy) είναι μια πάρα πολύ καλή θεραπεία ωστόσο παρουσιάζει ιδιαιτερότητες με την έννοια ότι πολλές φορές οι γονείς αρνούνται να συναντηθούν. Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία με τις διάφορες τεχνικές που μπορεί να χρησιμοποιήσει έχει άμεσα και πολύ καλά αποτελέσματα τόσο στα παιδιά όσο και στα ενήλικα μέλη της οικογένειας.
References:
Furstenberg, F.R, Nord, C. W., Peterson, J.L., & Zill,N.(1983).The life course of children of divorce: Marital disruption and parental contact. American Sociological Review, 48, 656-668.
Furstenberg, F.F. (1988). Child care after divorce and remarriage. In E.M. Hetherington & J.D. Arasteh (Eds.), Impact of Divorce, Single-Parenting, and Step parenting on Children (pp. 245-261). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
ΦΡΟΣΩ ΠΑΤΣΟΥ
M.Sc Ψυχολόγος – Αθλητικός Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτιδα Εθνικής Ομάδας Στίβου
To διαβάσαμε στο toimerologio.me
