Κάντε στο μωρό μαθήματα… ύπνου

* Δώστε στο παιδί ένα «μεταβατικό» αντικείμενο. Αυτό το αντικείμενο, αρκουδάκι, χνουδωτό ζωάκι, μια κουβερτούλα κτλ., λειτουργεί ως δικλίδα ασφαλείας και αποκτά κατευναστικές ιδιότητες. Σημαντικό είναι να κρατήσει η μητέρα το συγκεκριμένο αντικείμενο κοντά της, ώστε να αποκτήσει την ιδιαίτερη μυρωδιά της και έτσι να συνδεθεί στην οσφρητική μνήμη του μωρού με την παρουσία της. Τα μωρά έχουν ιδιαίτερα ανεπτυγμένη την αίσθηση της όσφρησης και όταν ξυπνούν τρομαγμένα, ιδίως μέσα στη νύχτα, η μυρωδιά της μητέρας δίπλα τους μπορεί να είναι ιδιαίτερα καθησυχαστική και να τα βοηθήσει να ξανακοιμηθούν.

* Κάντε σαφή διαχωρισμό ανάμεσα στον ύπνο και στην κατάσταση του μισοκοιμισμένου. Στη βρεφική ηλικία τα μωρά μεταβαίνουν εύκολα από το ένα στάδιο στο άλλο. Οι γονείς θα πρέπει να αξιοποιούν τις ενδείξεις που τους δίνει το μωρό και όταν αυτό αρχίζει να μισοκοιμάται οι γονείς θα πρέπει να το μεταφέρουν σε συγκεκριμένο σημείο (στο κρεβάτι του, στην κούνια κτλ.) για να κοιμηθεί. Οταν το μωρό είναι ξύπνιο, οι γονείς θα πρέπει να το απασχολούν και να εντείνουν την κοινωνικοποίησή του. Με αυτόν τον τρόπο οι γονείς θα βοηθήσουν το μωρό να συνδέσει τον ύπνο με ένα συγκεκριμένο δωμάτιο και θέση ύπνου.

* Διαχωρισμός ημέρας και νύχτας. Αν και τα μωρά τελικά θα μάθουν να κοιμούνται πιο πολλές ώρες τη νύχτα, τα περισσότερα νεογέννητα μπερδεύουν τη νύχτα με την ημέρα. Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν το βρέφος να διαχωρίσει τον μεσημεριανό από τον βραδινό ύπνο με τη χρήση διαφόρων τελετουργικών. Το βράδυ μπορεί να συνδεθεί με το μπάνιο, το τραγούδισμα νανουρισμάτων ή το άκουσμα απαλής μουσικής (π.χ., ήχοι τροπικού δάσους, ήχοι μήτρας ή άλλοι ηρεμιστικοί ήχοι) και με τη συσκότιση του δωματίου.

* Ο μεσημεριανός ύπνος χρειάζεται διαφορετική ρουτίνα. Και βέβαια θα πρέπει να έχει μικρότερη διάρκεια.

* Τα νυχτερινά γεύματα θα πρέπει να διαφέρουν από αυτά στη διάρκεια της ημέρας. Οι γονείς θα πρέπει να κάνουν πιο κοινωνικά τα γεύματα του μωρού στη διάρκεια της ημέρας, με παιχνίδια, γέλια και αλληλεπίδραση των δύο. Αντιθέτως, τα νυχτερινά γεύματα θα πρέπει να είναι ήρεμα και να γίνονται όταν το μωρό αρχίζει να διαμαρτύρεται μισοκοιμισμένο, προτού ξυπνήσει εντελώς. Το βράδυ το φως θα πρέπει να μένει σβηστό ή χαμηλωμένο και να μη μιλάει ο γονιός στο παιδί, ενώ στα γεύματα της ημέρας θα πρέπει να κάνει ακριβώς το αντίθετο.

* Ενθάρρυνση προς το μεγαλύτερο βρέφος να κοιμηθεί μόνο του. Αρχικά τα βρέφη κοιμούνται στην αγκαλιά της μητέρας τους την ώρα του ταΐσματος ή του νανουρίσματος. Σταδιακά όμως το βρέφος θα πρέπει να μάθει να κοιμάται μόνο του. Οταν το βρέφος είναι μισοκοιμισμένο, ο γονιός θα πρέπει να το βάλει στο κρεβάτι. Με αυτή την κίνηση και καθώς το βρέφος αισθάνεται όμορφα, με αγάπη και ζεστασιά, συνδέει τον ύπνο με αυτά τα συναισθήματα.

Να αφήσουμε το βρέφος να κλαίει ή να μην το αφήσουμε; Ιδού η απορία!

* Ο δρ Richard Ferber προτείνει:

Στρατηγική: Οι γονείς θα πρέπει να αντιδρούν στο νυχτερινό κλάμα του μωρού τους σε χρονικά καθορισμένα διαστήματα (5, 10, 15 λεπτά) και να μειώνουν όσο γίνεται περισσότερο τη νυχτερινή αλληλεπίδρασή τους με το βρέφος.

Πότε: Μετά τους έξι μήνες.

Τι πρέπει να γίνει: Στόχος είναι να μάθει το μωρό να κοιμάται μόνο του. Ο δρ Ferber συμβουλεύει τους γονείς να μην αφήνουν το μωρό τους εντελώς μόνο του αλλά να το καθησυχάζουν κατά διαστήματα δίνοντάς του το μεταβατικό του αντικείμενο, χαϊδεύοντάς το στην πλάτη και λέγοντάς του γλυκά λόγια προτού βγουν από το δωμάτιο. Το πρώτο βράδυ που θα κλάψει το μωρό ο γονιός θα πρέπει να περιμένει πέντε λεπτά προτού εμφανιστεί δίπλα στην κούνια του μωρού, το δεύτερο βράδυ θα πρέπει να περιμένει δέκα λεπτά κ.ο.κ. αυξάνοντας τον χρόνο αναμονής του μωρού για την εμφάνισή του, ώσπου στο τέλος το μωρό θα μάθει να κοιμάται μόνο του. Ωστόσο ο δρ Ferber επισημαίνει ότι η μέθοδος μπορεί να μην ισχύει για όλα τα βρέφη.

* Η δρ Penelope Leach συμβουλεύει τους γονείς:

Στρατηγική: Συμπονετική τακτική σχετικά με το κλάμα του ύπνου, μια που πρεσβεύει ότι, αν οι γονείς αφήσουν το μωρό να κλαίει, αυτό θα αισθανθεί μόνο του νομίζοντας πως το εγκαταλείπουν για πάντα και δεν θα νιώθει ασφάλεια, αίσθημα που ίσως αναβιώσει αργότερα στη ζωή του.

Πότε: Γύρω στους εννέα μήνες τα βρέφη θα πρέπει να αποκτήσουν καλές συνήθειες ύπνου, μια που ως τότε δεν είναι δυνατή η εκμάθησή τους.

Τι πρέπει να γίνει: Στόχος είναι να βοηθήσουν οι γονείς το βρέφος να νιώσει ότι η ώρα του ύπνου είναι όμορφη και ασφαλής και ότι μπορεί να πάει για ύπνο μόνο του. Ετσι οι γονείς δεν θα πρέπει να το εγκαταλείψουν αμέσως αλλά θα πρέπει να τηρήσουν τα τελετουργικά του βραδινού ύπνου και αν το μωρό κλαίει να μπουν στο δωμάτιό του, να το καθησυχάσουν και μετά να ξαναφύγουν.

* Ο δρ Τ. Berry Brazelton πρεσβεύει τα ακόλουθα:

Στρατηγική: «Με υποστηρικτικό τρόπο αφήστε το βρέφος να κλαίει». Για να τεθεί σε ισχύ αυτό το πρόγραμμα και οι δύο γονείς ή άλλα άτομα που εμπλέκονται στη φροντίδα του βρέφους θα πρέπει να το ενστερνιστούν.

Πότε: Εξαρτάται από το μωρό – είτε στους έξι μήνες είτε στα δύο χρόνια. Ο δρ Brazelton προτείνει στους γονείς να εξετάσουν τόσο τα δικά τους όσο και τα κίνητρα του παιδιού τους προτού το ξεκινήσουν.

Τι πρέπει να γίνει: Το μωρό δεν θα πρέπει να κοιμάται μετά τις τρεις το μεσημέρι και θα πρέπει να έχει μια θερμή, γεμάτη αγάπη ρουτίνα βραδινού ύπνου, χωρίς όμως ο γονιός να το ταΐζει ή να το κουνάει για να κοιμηθεί. Ο γονιός θα πρέπει να βάλει το βρέφος στο κρεβάτι και να παραμείνει μαζί του παρηγορώντας το και καθησυχάζοντάς το ότι είναι εκεί αλλά ότι θα πρέπει να το πάρει ο ύπνος από μόνο του. Η μητέρα μπορεί να ξυπνήσει το βρέφος προτού κοιμηθεί η ίδια και να το ταΐσει, ώστε να μην την ξυπνήσει αργότερα, αλλά θα πρέπει να είναι προετοιμασμένη ότι θα ξυπνάει περίπου κάθε τέσσερις ώρες στην καλύτερη περίπτωση. Οταν το μωρό αρχίσει να κλαίει, ο γονιός θα πρέπει να το καθησυχάσει γλυκά, χωρίς να του δίνει πολλά ερεθίσματα και το ξυπνήσει πλήρως. Δεν θα πρέπει να σηκώσει το βρέφος από το κρεβάτι ή να αρχίσει να το κουνάει πέρα-δώθε αλλά θα πρέπει να του μιλάει και να το καθησυχάζει. Οταν ο γονιός νιώσει ότι αυτό πάει καλά, δεν θα πρέπει να πλησιάσει το μωρό (σχετικά μεγαλύτερης ηλικίας) αλλά να του δώσει το αρκουδάκι του ή κάτι ανάλογο. Αν συνεχίζεται το κλάμα, ο γονιός θα πρέπει να περιμένει 10-15 λεπτά και να επαναλάβει την ίδια διαδικασία.

* Ο δρ William Sears προτείνει:

Στρατηγική: Οι γονείς θα πρέπει να κοιμούνται με το μωρό ή να υιοθετήσουν άλλες ευαίσθητες τακτικές, γιατί πρεσβεύει ότι το αποτέλεσμα του να αφήνουν οι γονείς το μωρό να κλαίει είναι μια κουρασμένη μητέρα και ένα θυμωμένο βρέφος που τελικά θα εξαντληθεί και θα το πάρει ο ύπνος, αλλά με μεγάλο ψυχικό κόστος για μητέρα και παιδί.

Πότε: Από τη βρεφική ηλικία, ώσπου το παιδί να είναι έτοιμο για το δικό του κρεβάτι.

Τι πρέπει να γίνει: Μια ιδέα είναι να μοιραστούν οι γονείς το κρεβάτι τους με το μωρό τους, τουλάχιστον τους πρώτους μήνες μετά τη γέννηση. Αν οι γονείς δεν επιθυμούν κάτι τέτοιο, μπορούν να ακολουθήσουν τις άλλες συμβουλές του, όπως: να επισημάνουν τον λόγο για τον οποίο κλαίει το μωρό και να το παρηγορήσουν και να μοιραστούν η μαμά και ο μπαμπάς τις ευθύνες της παρηγοριάς του μωρού.

Παρ’ όλα αυτά, προτού κανείς υιοθετήσει την οποιαδήποτε τακτική θα πρέπει να σκεφθεί τι του ταιριάζει καλύτερα σαν γονεϊκό στυλ και τι ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις και ανάγκες της οικογένειάς του, αφού καμία στρατηγική από μόνη της δεν είναι η καλύτερη.

Διαφορές στον ύπνο των βρεφών και των ενηλίκων

• Ο ύπνος των βρεφών τους πρώτους μήνες της ζωής τους είναι διακεκομμένος, γιατί ο κύκλος του ύπνου τους είναι σύντομος.
• Ο εγκέφαλος και το νευρικό σύστημα του βρέφους δεν είναι αρκετά ανεπτυγμένα ώστε να μπορεί να κοιμηθεί καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας.
• Οι ενήλικοι περνούν περίπου έξι ώρες σε βαθύ ύπνο και δύο ώρες σε ελαφρύ (REM) ύπνο το βράδυ, συνήθως χωρίς διακοπές. Όταν βρισκόμαστε σε ελαφρύ ύπνο, μπορεί να ξυπνήσουμε στιγμιαία αλλά, αντίθετα από τα βρέφη, ξέρουμε πώς να μας ξαναπάρει ο ύπνος. Τα βρέφη έχουν διπλάσιο αριθμό κύκλων ελαφρού ύπνου από ό,τι οι ενήλικοι, περισσότερο ελαφρύ από ό,τι βαρύ ύπνο, και γενικά οι κύκλοι του ύπνου τους έχουν μικρότερη διάρκεια.

Γιατί τα βρέφη ξυπνούν τη νύχτα

• Δυσφορία ή πόνος: βγάζει δόντια, πεινάει, λερώθηκε, έχει βουλωμένη μύτη, κρυώνει ή ζεσταίνεται κτλ.
• Ιατρικοί λόγοι: κολικοί, πυρετός, αλλεργία, κρυολόγημα.
• Εξελικτικά ζητήματα: «εξάσκηση» μιας συγκεκριμένης αναπτυξιακής ικανότητας κατά τη διάρκεια του ελαφρού ύπνου, όπως μπουσούλισμα ή περπάτημα, άγχος του αποχωρισμού (8-12 μηνών) και περίοδοι έντονης εγκεφαλικής ανάπτυξης.
• Συναισθηματικοί λόγοι: όταν η οικογένεια περνάει κρίση, υπάρχουν λόγοι στρες ή όταν η ρουτίνα του βρέφους διακόπτεται.

Πέντε λόγοι που τα μωρά έχουν διαφορετικό στυλ ύπνου

1. Διαφορετικό ταμπεραμέντο.
2. Διαφορετική αντοχή στα προσλαμβανόμενα ερεθίσματα.
3. Διαφορετικές μεταβατικές περίοδοι.
4. Διαφορετικές νυχτερινές ανάγκες.
5. Διαφορετικές νυχτερινές απαιτήσεις.