Σε όποιο στάδιο της ανάπτυξής τους κι αν είναι, τα παιδιά πολλές φορές αντιμετωπίζουν τα προβλήματά τους σιωπηλά, είτε επειδή φοβούνται τι θα συμβεί μετά είτε επειδή ελπίζουν ότι η φουρτούνα θα περάσει από μόνη της. Αν, τελευταία, το νήπιο ή το λίγο μεγαλύτερο παιδί σας είναι θλιμμένο χωρίς λόγο, αν απομονώνεται ξαφνικά στο δωμάτιό του, αν δεν μιλάει πια για τους φίλους ή τους δασκάλους του ή δεν σας κοιτάζει στα μάτια όταν το κάνει, ίσως του συμβαίνει κάτι που δεν μπορεί να διαχειριστεί, αλλά ούτε και να το μοιραστεί μαζί σας για να το βοηθήσετε.
Ίσως να νιώθει έντονο άγχος
Θεωρητικά, ένα παιδί δεν έχει να ανησυχεί για πολλά – όχι, τουλάχιστον, για όσα ανησυχούν οι μεγάλοι. Παρ’ όλ’ αυτά, είναι πιθανό να αντιμετωπίσει έντονο άγχος από πολύ μικρή ηλικία. Μιας και δεν είναι ακόμη ένας πλήρως ανεπτυγμένος ενήλικας, η αντίδραση του παιδιού σε μια κρίση στρες εξαρτάται από το στάδιο της αναπτυξής του. Πολλές φορές, αρκεί μια ασήμαντη αλλαγή – π.χ. να αλλάξει θρανίο – για να πυροδοτήσει την κρίση ή μια πιο μεγάλη, όπως όταν αρχίσει να κρίνεται για τις επιδόσεις του μπροστά στα μάτια των συμμαθητών του. Ο λόγος που μπορεί να μη μιλάει γι’ αυτό είναι επειδή δεν μπορεί ακόμη να το ορίσει ή δεν είναι σίγουρο ποια θα είναι η αντίδραση των γονιών του.
Ίσως να μην τα πηγαίνει καλά με τη νέα του δασκάλα
Όταν το παιδί βρίσκεται στο σχολείο, η δασκάλα παίρνει τη θέση των γονιών του. Είναι εκείνη που θα το επαναφέρει στην τάξη αν είναι άτακτο και θα έχει την ευθύνη για ό,τι του συμβεί. Είναι επίσης εκείνη που θα μιλήσει με τους γονείς για το παιδί, θα τους ενημερώσει για όσα συμβαίνουν, τη διαγωγή και τις επιδόσεις του ή άλλα πράγματα που πρέπει να προσέξουν. Το παιδί αναγνωρίζει αυτά τα χαρακτηριστικά κι έτσι, αν τυχόν δεν τα πηγαίνει καλά με τη δασκάλα – ή έτσι το αντιλαμβάνεται εκείνο – μπορεί να πιστεύει ότι θα έρθει σε ρήξη και με τους γονείς του. Κατά συνέπεια, δεν μιλά, ελπίζοντας ότι οι γονείς δεν θα αντιληφθούν τίποτα.
Ίσως να δυσκολεύεται να κάνει φίλους
Η κοινωνικοποίηση στην παιδική χαρά ή το σχολείο δεν είναι εύκολο πράγμα για όλα τα παιδιά. Σε κάποια παίρνει πολύ χρόνο να βρουν τον τρόπο να πλησιάζουν τους άλλους ή να ανταποκρίνονται στην προσέγγιση για παρέα. Επίσης, η δυσκολία ενός παιδιού να κάνει φίλους μπορεί να εμφανιστεί πιο έντονη σε επόμενο στάδιο, όταν βρεθεί σε ένα καινούργιο – πιο ανταγωνιστικό, ίσως – περιβάλλον, όπως π.χ. ένα νέο σχολείο. Αν συμβαίνει αυτό, είναι πολύ πιθανό το παιδί να το αντιλαμβάνεται ως μία δική του ανεπάρκεια, να ντρέπεται γι’ αυτό και να μην θέλει να το συζητήσει με τους γονείς του.
Ίσως να έχει υποστεί bullying
Μια πολύ συνηθισμένη περίπτωση στην οποία ένα παιδί περνάει δύσκολα και σιωπά γι’ αυτό, είναι όταν δέχεται bullying. Ένα παιδί που έχει πέσει – είτε μία φορά είτε επανειλλημένα – θύμα επιθετικής συμπεριφοράς από συνομήλικούς του στο σχολείο, στην πλατεία ή την παιδική χαρά, πολύ συχνά φοβάται να μιλήσει γι’ αυτό σε κάποιον μεγάλο. Από τη μία, μπορεί να ντρέπεται που έχει βρεθεί σ’ αυτήν τη θέση και δεν μπορεί να το διαχειριστεί. Από την άλλη, μπορεί να φοβάται ότι, αν το πει στους γονείς ή τους δασκάλους του, η κατάσταση θα χειροτερέψει ή στην εικόνα του θα προστεθεί και η ρετσινιά του μαρτυριάρη.
Διαβάστε ακόμα: Πώς να κάνετε ένα παιδί που έχει πέσει θύμα bullying να σας εμπιστευθεί
Ίσως να έχει πέσει θύμα κακοποίησης
Μια άλλη, απευκταία περίπτωση που χρήζει εξαιρετικά λεπτών χειρισμών είναι όταν το παιδί έχει υποστεί κάποιο είδος κακοποίησης. Ένα παιδί που έχει βιώσει κάτι τόσο συντριπτικό, πέρα απ’ το ότι δεν μπορεί να έχει πλήρη αντίληψη του τι έχει συμβεί, είναι πιθανό να βρίσκεται σε σοκ και να μην μπορεί καν να θυμηθεί. Ένα μεγαλύτερο παιδί πάλι μπορεί να έχει δεχτεί απειλές για ‘κείνο ή κάποιον δικό του άνθρωπο κι έτσι να φοβάται να αποκαλύψει τι του συνέβη. Τα σημάδια της θλίψης, του άγχους και της παραίτησης είναι πολύ πιο έντονα, ενώ συχνά υπάρχουν και ίχνη βίας στο σώμα του παιδιού. Αν υπάρχει οποιαδήποτε υποψία, η προσέγγιση για να μιλήσει το παιδί πρέπει να γίνει οπωσδήποτε από κάποιον ειδικό.
