Όταν μια μητέρα-σταρ του Χόλιγουντ κρίνεται ένοχη δωροδοκίας

«Αμάρτησα για το παιδί μου» είναι ο τίτλος μιας κλασικής ελληνικής μελοδραματικής ταινίας του 1950. Κάτι παρόμοιο θα μπορούσε να πει –αλλά δεν το είπε– μια πολύ γνωστή ηθοποιός του Χόλιγουντ, η Φελίσιτι Χάφμαν, γνωστή και στο ελληνικό κοινό από τη σειρά Νοικοκυρές σε απόγνωση. Η 56χρονη σταρ δικάστηκε πρόσφατα και καταδικάστηκε σε 14 ημερών φυλάκιση, 250 ώρες κοινωνικής υπηρεσίας και ένα έτος υπό επιτήρηση. Για την ακρίβεια, κρίθηκε ένοχος δωροδοκίας προκειμένου η κόρη της Σοφία να εισαχθεί σε κάποιο πανεπιστήμιο όχι απλώς καλό, αλλά πολύ καλό.

Η Χάφμαν είναι μια από τους περίπου 30 επιφανείς Αμερικανούς, εναντίον των οποίων έχουν απαγγελθεί κατηγορίες για δωροδοκία προκειμένου τα τέκνα τους να γίνουν δεκτά σε κάποιο από τα πανεπιστήμια της λεγόμενης Ivy League (Xάρβαρντ, Γέιλ, Koλούμπια, Πρίνστον κ.ά.). Η δίκη της Χάφμαν ήταν η πρώτη στη σειρά. Το μεγάλης κλίμακας αυτό σκάνδαλο, που ονομάστηκε «Varsity Blues» και αποκαλύφθηκε φέτος τον Μάρτιο, συντάραξε τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Πριν την καταδίκη της, η Χάφμαν παρέδωσε μια επιστολή προς την πρόεδρο του δικαστηρίου, εξηγώντας ότι πρόθεσή της «δεν είναι η δικαιολόγηση της ανάρμοστης πράξης της και της ενοχής της» ή «η αποφυγή της αποδοχής των συνεπειών», αλλά «να φωτίσει το πώς κατέληξε να πει “ναι” σε αυτή την εξαπάτηση»:

«Μες στην αγωνία μου να είμαι μια καλή μητέρα, έπεισα τον εαυτό μου να πιστέψει πως αυτό που έκανα ήταν να προσφέρω στην κόρη μου ίσες ευκαιρίες», ανέφερε στην επιστολή της. «Τώρα βλέπω την ειρωνεία αυτού του σκεπτικού γιατί αυτό που έκανα ήταν το αντίθετο της ισότητας των ευκαιριών. Παρέβην το νόμο, εξαπάτησα την εκπαιδευτική κοινότητα, πρόδωσα την κόρη μου και απογοήτευσα την οικογένειά μου».

Αμέσως μετά την καταδίκη της, η Χάφμαν εξέφρασε με δημόσια δήλωσή της την οδύνη και τη μεταμέλειά της για την πράξη της:

«Δέχομαι ανεπιφύλακτα την απόφαση του δικαστηρίου. Παραδέχομαι την ενοχή μου και δεν υπάρχουν δικαιολογίες ή ελαφρυντικά για τις πράξεις μου.

Ζητώ συγγνώμη από την κόρη μου, τον σύζυγό μου, την οικογένειά μου και την εκπαιδευτική κοινότητα. Και κυρίως ζητώ συγγνώμη από τους μαθητές που καθημερινά εργάζονται σκληρά για την εισαγωγή τους στο πανεπιστήμιο και από τους γονείς που υποβάλλονται σε τεράστιες θυσίες για να στηρίξουν τα παιδιά τους».

Κατά την απολογία της στο δικαστήριο, με δάκρυα στα μάτια, η Χάφμαν παραδέχτηκε ότι η κόρη της τη ρώτησε: «Μητέρα, δε σε αναγνωρίζω. Γιατί δεν μου έδειξες εμπιστοσύνη;»

Η περίπτωση της Χάφμαν μάς κάνει να αναρωτηθούμε μέχρι πού μπορεί να φτάσει ένας γονέας για «το καλό» του παιδιού του; Γιατί ασφαλώς αυτό το «καλό» ήταν το κίνητρό της. Αντί όμως η μητέρα να δώσει το βάρος στη μελέτη και την προετοιμασία της κόρης της ώστε να εισαχθεί σε κάποιο φημισμένο πανεπιστήμιο με το σπαθί της, πλήρωσε ώστε αυτό να συμβεί διά της πλαγίας οδού. Και καθώς η δωροδοκία αποκαλύφθηκε, το «καλό» του παιδιού μετατράπηκε στο αντίθετό του.

Ασφαλώς, η δημόσια συντριβή και μεταμέλεια της Φελίσιτι Χάφμαν, είναι ένα θετικό μάθημα για τη νεαρή Σοφία. Από τον περασμένο Μάρτιο, τα μέλη της οικογένειας της Χάφμαν επισκέπτονται, σε διάφορους συνδυασμούς, έναν πολύ καλό οικογενειακό [ψυχο;]θεραπευτή, ενώ η γενική εκτίμηση είναι ότι θα χρειαστεί πολύς καιρός για να επουλωθεί η πληγή.

Η αριστεία δεν (πρέπει να) αγοράζεται

Το «Varsity Blue» είναι μια ακραία περίπτωση. Στην Ελλάδα ο θεσμός των Πανελλαδικών Εξετάσεων γενικά θεωρείται αδιάβλητος, όμως υπάρχουν γονείς που, νομίζοντας ότι δρουν για «το καλό» του παιδιού τους, ξεπερνούν το μέτρο (για να το θέσουμε ήπια). Ενδεικτικά, αναφέρουμε τους ακόλουθους τρόπους:

• Ακριβά δώρα στους εκπαιδευτικούς (από το νηπιαγωγείο μέχρι το λύκειο) με την ευκαιρία των Χριστουγέννων ή της ονομαστικής τους γιορτής. Τέτοια δώρα, ως ένδειξη εκτίμησης και ευγνωμοσύνης, πρέπει να είναι συμβολικά.
• Άτυπη πρόσληψη του ίδιου εκπαιδευτικού που διδάσκει στον μαθητή ή τη μαθήτρια στο σχολείο για ιδιαίτερα μαθήματα στο σπίτι. Η οικονομική αυτή εξάρτηση (ή και το συναισθηματικό δέσιμο που θα προκύψει με το παιδί) αυτόματα επηρεάζει και την αντικειμενικότητα της βαθμολόγησής του.
• Εξ ολοκλήρου εκπόνηση των μαθητικών (ή και κάποιων πανεπιστημιακών) εργασιών όχι από τον ίδιο τον μαθητή ή φοιτητή, αλλά από κάποιο άλλο άτομο έναντι αμοιβής. Έτσι, ο μαθητής μπορεί να εξασφαλίσει καλό βαθμό στο συγκεκριμένο μάθημα, όμως θα έχει μείνει μετεξεταστέος σε ένα άλλο, ανεπίσημο αλλά πολύτιμο μάθημα: ότι σημασία έχει η προσπάθεια, η στήριξη στις δικές του δυνάμεις. Ασφαλώς, άλλο η «ανάθεση» και άλλο η αναζήτηση βοήθειας είτε από τους γονείς είτε από άλλα πρόσωπα.

Ένα πανεπιστημιακό σκάνδαλο

Varsity Blues είναι ο κωδικός της έρευνας του FBI για μια απάτη πολλών εκατομμυρίων δολαρίων που ξεκίνησε το 2011 και τερματίστηκε άδοξα φέτος τον Φεβρουάριο και εξασφάλιζε την εισαγωγή γόνων εύπορων οικογενειών σε πανεπιστήμια της ελίτ διά της πλαγίας ή μάλλον της σκοτεινής οδού. Για την απάτη αυτή κατηγορούνται πάνω από 50 άτομα (ανάμεσά τους και 34 γονείς) που, σύμφωνα με κατηγορητήριο, πλήρωναν έναν σύμβουλο, τον εγκέφαλο της απάτης, ο οποίος είτε πλαστογραφούσε τη βαθμολογία των υποψηφίων ή κατασκεύαζε ψευδείς αθλητικές επιδόσεις και κανόνιζε τα αντίστοιχα «λαδώματα» σε συνεργάτες του που κατείχαν θέσεις-κλειδιά. Τα παράνομα έσοδα από την απάτη, που εκτεινόταν σε έξι διαφορετικές πολιτείες, υπολογίζονται σε 25 εκατομμύρια δολάρια.

Η Φελίσιτι Χάφμαν είχε πληρώσει 15.000 δολάρια για την εισαγωγή της κόρης της σε μια πανεπιστημιακή δραματική σχολή, όμως κάποιοι άλλοι γονείς πλήρωσαν εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια για μια θέση του παιδιού τους στον ακαδημαϊκό ήλιο.

Ο Αλέκος Παπάγος είναι Σύμβουλος PCA, MSc University of Strathclyde, Glasgow UK, Εκπρόσωπος GTI (Gordon Training International) στην Ελλάδα, Master Trainer Εργαστηρίων Gordon