“Η αλήθεια για το θυμό είναι ότι διαλύεται μόνο όταν ακούγεται και κατανοείται χωρίς επιφυλάξεις”. – Κάρλ Ρότζερς.
Όλα τα παιδιά –όπως όλοι οι άνθρωποι– θυμώνουν. Όταν νιώθουμε να απειλούμαστε, κινούμαστε στην κατάσταση της μάχης, της φυγής ή του παγώματος. Ο θυμός είναι η αντίδραση του οργανισμού για μάχη.
Αλλά δεν θυμώνουμε μόνο σε εξωτερικές απειλές. Όταν κάτι συμβαίνει στο παρόν που μας θυμίζει μια παρελθούσα δύσκολη συναισθηματική κατάσταση, θυμώνουμε για να προστατεύσουμε τον εαυτό μας – ακόμα κι αν η τωρινή απειλή δεν αποτελεί αληθινή απειλή.
Επίσης, θυμώνουμε στην προσπάθεια που κάνουμε για να διατηρήσουμε την ισορροπία μας. Έτσι όταν ο φόβος μας, το τραύμα, η απογοήτευση, ο πόνος ή η θλίψη είναι πολύ έντονα, έχουμε την τάση να βγαίνουμε εκτός ορίων. Ο θυμός δεν “ξεφορτώνει” τον πόνο, αντίθετα μας κάνει να αισθανόμαστε λιγότερο ανίσχυροι και με τον πόνο να πρωταγωνιστεί. Αυτό εξηγεί γιατί ο θυμός είναι μέρος της διαδικασίας του πένθους.
Έτσι, κινητοποιούμαστε ενάντια σε κάθε αντιληπτή απειλή (ακόμη και στα έντονα συναισθήματα μας) με την επίθεση.
Αυτό ισχύει και για τα παιδιά, φυσικά. Και επειδή τα παιδιά δεν έχουν ένα συγκεκριμένο πλαίσιο για τις δικές τους εκρήξεις, μια μικρή απογοήτευση μπορεί να τους φανεί σαν το τέλος του κόσμου. Δεδομένου ότι τα παιδιά δεν έχουν πλήρως ανεπτυγμένο τον μετωπιαίο φλοιό, ώστε να τα βοηθάει στην αυτορρύθμιση του συναισθηματικού τους κόσμου, είναι ακόμη πιο επιρρεπή σε εκρήξεις όταν είναι θυμωμένα. (Δεν φαίνεται τρελό να απαιτούμε από τα παιδιά να χειριστούν την οργή, το θυμό εποικοδομητικά, όταν εμείς οι ίδιοι ως ενήλικες πολλές φορές δεν μπορούμε να το κάνουμε;)
Μερικές φορές η επίθεση έχει νόημα όταν είμαστε θυμωμένοι, αλλά μόνο όταν υπάρχει πραγματικά μια απειλή. Αυτό είναι σπάνιο. Τις περισσότερες φορές όταν τα παιδιά θυμώνουν, θέλουν να επιτεθούν στον μικρό τους αδελφό (που έσπασε το πολύτιμο παιχνίδι τους), στους γονείς τους (που τα πειθαρχούν “άδικα”), στον δάσκαλό τους (που τα έφερε σε δύσκολη θέση μπροστά στους συμμαθητές).
Ευτυχώς, καθώς αναπτύσσεται ο εγκέφαλος των παιδιών, αποκτούν την ικανότητα να διαχειρίζονται εποικοδομητικά τον θυμό τους – εάν φυσικά ζουν και σε ένα σπίτι όπου ο θυμός χειρίζεται με υγιή τρόπο.
Είναι σημαντικό να θυμάστε τα παρακάτω:
- Το παιδί σας είναι υπεύθυνο για τα συναισθήματά του. Βοηθήστε το να καταλάβει ότι είναι υπεύθυνο για την οργή του, για το θυμό του. Είναι δική του επιλογή. Ενδυναμώστε το να αναγνωρίζει ότι υπάρχουν πράγματα που μπορεί να κάνει για να αισθάνεται καλύτερα.
- Βοηθήστε το να καταλάβει ότι δεν υπάρχει τίποτα λάθος με το να αισθάνεται θυμωμένο. Μερικές φορές ως γονείς θέλετε να βοηθήσετε να νιώσει καλά το παιδί. Αλλά με την παρέμβαση σταματάει η έκφραση του θυμού απότομα χωρίς να έχει αναγνωριστεί και να έχει απελευθερωθεί από το σύστημα του παιδιού.
- Αναφερθείτε στο θυμό χωρίς κριτική. Επιτρέψτε του να αισθανθεί ότι αισθάνεται. Βοηθήστε το να καταλάβει ότι είναι υπεύθυνο για το πώς αισθάνεται και ότι έχει τη δύναμη να αλλάξει το συναίσθημά του οποιαδήποτε στιγμή. Με κατάλληλες τεχνικές μπορεί να βοηθήσει τον εαυτό του να αλλάξει το πως αισθάνεται όταν πραγματικά θέλει να νιώσει καλύτερα.
- Ακούστε χωρίς κριτική. Γίνετε εσείς το δοχείο όπου δέχεται όλη την έκφραση του θυμού χωρίς κριτική. Απλά ακούστε. Στη συνέχεια, βοηθήστε το να αναπτύξει ένα σχέδιο για την αλλαγή.
- Βοηθήστε το να καταλάβει ότι όταν αισθάνεται θυμωμένο, είναι απλά ένα μήνυμα για να κοιτάξει στον εσωτερικό του κόσμο και να δει τι είναι αυτό που χρειάζεται αυτή τη στιγμή. Έτσι, μπορεί να σκεφτεί πως μπορεί να καλύψει αυτήν την ανάγκη με ηρεμία και σοφία για να αισθανθεί καλύτερα. Έχει τη δύναμη να το κάνει αυτό!
Όταν τα παιδιά θυμώνουν είναι σημαντικό ως γονείς να είστε ανοιχτοί για να ακούσετε χωρίς κριτική και να προσφέρετε μια ζεστή γεμάτη αγάπη αγκαλιά.
H Ψυχολόγος Αγγελική Κρητικού διοργανώνει το Παιδικό Εργαστήρι Mindfulness για 7 έως 11 χρονών, το Σάββατο 09 Νοεμβρίου 2019 στην Κέρκυρα.
