Κανένα παιδί δεν ξυπνάει μια μέρα και λέει «θα γίνω θύτης» – πόσο μάλλον «θύμα»
Ύστερα από το σοκ ότι ένας ακόμα νέος αυτοκτόνησε, έχετε αναρωτηθεί «πως δεν είδανε τα σημάδια; Πώς οι γονείς, οι συγγενείς, οι εκπαιδευτικοί και οι γείτονες δεν είδαν το πρόβλημα να διογκώνεται;»
Η μεγαλύτερή μας ελπίδα για να προλαμβάνουμε φαινόμενα σχολικού εκφοβισμού μπορεί να έρθει από την κατανόηση της δυναμικής του θύτη και του θύματος. Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα θέμα που σχετίζεται με τις σχέσεις των ανθρώπων. Ας ανακαλύψουμε λοιπόν μαζί πως γίνεται κάποιος θύτης.
Στην πραγματικότητα χρειάζονται πολλά χρόνια για να γίνει κανείς θύτης. Όλοι οι θύτες ξεκίνησαν αρχικά ως θύματα. Κανένα παιδί δεν ξυπνάει μια μέρα και αποφασίζει «θα γίνω θύτης» πόσο μάλλον ένα παιδί να ξυπνήσει μια μέρα και να πάρει την απόφαση ότι «θα γίνω θύμα». Το να γίνει κανείς θύτης είναι αποτέλεσμα μιας αλυσίδας συγκεκριμένων γεγονότων κατά την διάρκεια της ζωής του που ξεκινούν από την γέννησή του. Υπάρχουν σημάδια καθ’ όλη την διάρκεια που σηματοδοτούν ότι η παρέμβαση είναι απαραίτητη. Πρέπει να γνωρίζουμε αυτά τα σημάδια για να μπορέσουμε να αποφύγουμε τον δρόμο που οδηγεί στην δημιουργία θυτών – θυμάτων. Για να είμαστε σε θέση να το κάνουμε αυτό θα πρέπει να μπορούμε να ξεχωρίσουμε την φυσιολογική επιθετικότητα από τον σχολικό εκφοβισμό. Τα παιδιά δεν λένε πια «με πείραξε» ή «με χτύπησε» αλλά αναφέρουν ότι δέχθηκαν σχολικό εκφοβισμό. Ακόμη και ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπάρακ Ομπάμα έχει αναφέρει ότι συνήθιζαν να του ασκούν σχολικό εκφοβισμό επειδή είχε πεταχτά αυτιά ενώ πιθανότατα απλά τον πείραζαν. Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα πολύ συγκεκριμένο και πολύ σοβαρό είδος επιθετικότητας.
Δεν θα είναι μικρά για πάντα!
Ας κάνουμε σε ένα «ταξίδι» με πέντε στάσεις στη ζωή ενός θύτη ώστε να μάθουμε να αναγνωρίζουμε τα σημάδια. Θα ξεκινήσουμε από την αρχή της ζωής πολλά χρόνια πριν από όσα μπορεί να φανταζόσασταν.
Πρώτη στάση:στη μήτρα της μητέρας
Κάποια θα βιώσουν στρεσογόνους παράγοντες πριν ακόμη γεννηθούν και θα αναπτύξουν δύσκολο ταμπεραμέντο. Αυτά τα παιδιά είναι δύσκολο να τα χειριστεί κανείς ενώ παρουσιάζουν δυσκολία στον ύπνο και στο φαγητό. Όταν παίζετε κρυφτό μαζί δεν δείχνουν να χαμογελούν ή να ανταποκρίνονται. Αυτά τα παιδιά γυρνούν πλευρό και ουρλιάζουν. Κάπως έτσι μπορεί ένας γονιός να πει από μέσα του γιατί το παιδί του «δεν σταμάτησες να κλαις από την στιγμή που γεννήθηκες, έχω προσπαθήσει τα πάντα και συνεχίζεις να κλαις. Απλά δεν σε αντέχω άλλο!». Ο γονέας αυτός στην πραγματικότητα θέλει να πει «σ’ αγαπώ αλλά δεν μπορώ να τα βγάλω πέρα μαζί σου, είναι τόσο δύσκολο όλο αυτό!».
Κάποια από αυτά τα παιδιά μπορεί να έχουν συμπεριφορές που είναι εκτός ελέγχου. Μπορεί να είναι αναιδή, κακομαθημένα και δύσκολα να τα χειριστεί κανείς ακόμα κι όταν είναι 3 ετών. Οι γονείς αυτοί νιώθοντας ότι είναι ανίσχυροι καταλήγουν σε χρόνια κι αυταρχική πειθαρχία θυματοποιώντας τα ίδια τους τα παιδιά με πρακτικές όπως «θα μετρήσω μέχρι το 3 και έλα εδώ, διαφορετικά… 1, 2…». Στην ηλικία των 3 ετών αρχίζουμε να παρατηρούμε δύο τύπους θυμάτων, το πρώτο είναι επιθετικό, αναιδές κι ευέξαπτο, το δεύτερο παθητικό, συγκαταβατικό κι αγχώδες.
Πάμε τώρα στην επόμενη στάση: Βρισκόμαστε στον παιδικό σταθμό και το νηπιαγωγείο.
Κατά την διάρκεια αυτών των χρόνων τα παιδιά βρίσκονται σε πιο σύνθετα κοινωνικά περιβάλλοντα όπως στο σχολείο.
