Σ. Παπαβέντσης Παιδίατρος,
Πολύ συχνά δυστυχώς μικρά παιδιά ταλαιπωρούνται υπέρμετρα για να λαμβάνουν με το ζόρι φάρμακα χωρίς να χρειάζεται. Τα φάρμακα δεν είναι πανάκεια και δυστυχώς συχνά για επαγγελματίες υγείας και γονείς λειτουργούν ως η εύκολη λύση, όταν το παιδί χρειάζεται περισσότερo αγκαλιά, αγάπη, θηλασμό, τροφή νερό, ξεκούραση, υπομονή και χρόνο για να αναρρώσει παρά φάρμακα.
Πως θα χρησιμοποιήσουμε τα φάρμακα σωστά ως γονείς, ως εργαλεία που σε μερικές περιπτώσεις μπορούν αν βοηθήσουν το παιδί, με την μεγαλύτερη δυνατή αποτελεσματικότητα και με την μικρότερη δυνατή ταλαιπωρία;
1. Να καταπολεμήσουμε καταρχήν την πολυφαρμακία. Υπερβολικά πολλά μικρά παιδιά καθημερινά ταλαιπωρούνται εξαναγκαζόμενα να λάβουν φάρμακα χωρίς πραγματική ιατρική αιτία: μωρά με απλές ιώσεις που λαμβάνουν αντιβιώσεις, μωρά χωρίς ακροαστικά που λαμβάνουν «για το βήχα» βρογχοδιασταλτικά σιρόπια, μωρά που αναπνέουν φυσιολογικά και απλά ρουθουνίζουν όταν αναπνέουν γρήγορα – γιατί έτσι είναι το φυσιολογικό – και παρόλα αυτά δέχονται «προληπτικές» αναίτιες επιθέσεις στην μύτη τους με φυσιολογικούς ορούς, σπρέι και αναρροφητήρες, μωρά που παίρνουν αντιπυρετικά με δέκατα και με καλή διάθεση. Σε άλλες περιπτώσεις γίνεται υπερβολική διάρκεια αγωγής όταν λιγότερες μέρες θα ήταν μια χαρά με την υπάρχουσα επιστημονική τεκμηρίωση. Σε άλλες περιπτώσεις τοπική θεραπεία θα μπορούσε να δράσει μια χαρά, αντί για την συστηματική από του στόματος, όπως φαρμακευτική αγωγή στο δέρμα, σε εισπνοές κλπ.
2. Σε περίπτωση που πραγματικά θα βοηθούσε η λήψη ενός φαρμάκου σε σιρόπι από το στόμα, τότε η καλύτερη συνήθως τεχνική λήψης του από βρέφος είναι η εξής:
Μετράμε πάντα την ποσότητα του φαρμάκου που ενδείκνυται με βάση τα κιλά του παιδιού σε σύριγγα, και όχι κατά προσέγγιση σε κουταλιές. Με το μωρό σε ελαφρά ξαπλωτή ή ημικαθιστή θέση, και έχοντας φυσικά βγάλει την βελόνα της σύριγγας, βάζουμε τη σύριγγα μερικά εκατοστά μέσα στο στόμα – όχι εξωτερικά στα χείλη γιατί το πιο πιθανό είναι το μωρό να φτύσει το φάρμακο – με φορά της σύριγγας προς το πλάι, προς το μάγουλο του μωρού, και όχι κατευθείαν βαθιά στο λαιμό του γιατί θα πνιγεί ή θα κάνει εμετό. Προωθούμε το φάρμακο σιγά σιγά. Στις πρώτες φορές που το μωρό λαμβάνει καινούργιο φάρμακο πρέπει να έχουμε υπομονή, μπορεί να χρειαστούν ακόμα και αρκετά λεπτά μέχρι να πάρει λίγα ml. Δεν πιέζουμε το φάρμακο βιαστικά στο στόμα του μωρού σε δευτερόλεπτα, και αποφεύγουμε να χρησιμοποιήσουμε όσο το δυνατό βία, ούτε κλείνουμε με το ζόρι τη μύτη του.
Σε μεγαλύτερα βρέφη και νήπια, η σύριγγα παραμένει πολύ καλός τρόπος λήψης του φαρμάκου, ώστε να το μετράμε σωστά και να ξέρουμε πόσο πήρε. Θα μπορούσε επίσης το παιδί να το δεχτεί με το κουτάλι, αφού πρώτα μετρηθεί η δόση. Δεν είναι καλή ιδέα να μπαίνει το φάρμακο μέσα στο γάλα του παιδιού, συμβαίνει πολλές φορές εκείνο να καταλαβαίνει την αλλαγή στη γεύση και να καταλήγει όχι μόνο να μη δέχεται το φάρμακο αλλά να αποστρέφεται από εκεί και έπειτα και το γάλα. Φάρμακα όπως σίδηρος συχνά λαμβάνονται καλά μέσα σε χυμό.
Σε μεγαλύτερα βρέφη και νήπια, πρέπει να γίνεται κάθε προσπάθεια για συζήτηση, εξήγηση και ήπια προσέγγιση. Πρέπει να αποφεύγουμε ως γονείς τις απειλές – αν δεν πιεις το φάρμακο θα πας τιμωρία κλπ – , αλλά και οποιαδήποτε συσχέτιση με το φαγητό – αν δεν το πιεις δεν θα φας, ή αν το πιεις θα σου δώσω γλυκό. Επιβραβεύσεις ποτέ με γλυκά ή με πράγματα που θα έπρεπε γενικώς να αποφεύγονται, αλλά μια απλή επιβράβευση με αγκαλιά ή κάτι απλό σε δώρο ή αθώο προνόμιο. Τεχνικές απόσπασης της προσοχής και αποσυμφόρησης για το ζήτημα επίσης μπορεί να έχουν θέση.
Σε περιπτώσεις που το παιδί αρνείται επίμονα να πιει το φάρμακο παρά τις παραπάνω προσεγγίσεις και κινδυνεύει να υποθεραπεύεται, πρέπει να γίνεται συζήτηση με τον παιδίατρο για εύρεση εναλλακτικών λύσεων, πράγμα που είναι συχνά εφικτό: Υπάρχουν άλλες επιλογές φαρμάκων σε γεύσεις; Μπορεί να δοθεί άλλο φάρμακο που να απαιτεί μικρότερη ποσότητα στη δόση του; Μπορεί να δοθεί φάρμακο που να δίνεται πιο αραιά, πχ δυο φορές τη μέρα αντί για τρεις; Μπορεί να γίνει λήψη του φαρμάκου σε διαφορετική ώρα, που το παιδί θα είναι πιθανά πιο δεκτικό;
Ιδιαίτερα σε ένα μικρό παιδί που επικοινωνεί πια καλά, καταλαβαίνει πολλά, έχει καλό επίπεδο λόγου, πρέπει να γίνεται κάθε προσπάθεια από τους γονείς να εφαρμόζουν τεχνικές λήψης φαρμάκου φιλικές προς το παιδί και που δεν απαιτούν βία. Οι γονείς δεν πρέπει, πριν εξαντλήσουν όλες τις παραπάνω επιλογές, να καταφεύγουν με την πρώτη στην χορήγηση του φαρμάκου στο παιδί με το ζόρι, ακινητοποιώντας το ή κλείνοντας τη μύτη του ή με απειλές και φωνές, γιατί κάτι τέτοιο ούτε θα πετύχει το στόχο – το παιδί είναι πιθανό να αναστατωθεί, να φτύσει το φάρμακο ή να κάνει εμετό -, αλλά και θα κλονίσει την εμπιστοσύνη του παιδιού προς τους γονείς του σε στιγμές που τους χρειάζεται και είναι εύθραυστο – άρρωστο, και φυσικά στις ακραίες περιπτώσεις δεν διαφέρει και πολύ από παιδική κακοποίηση. Ακόμα και αν, παρά τις εξηγήσεις και την κουβέντα των γονιών προς το παιδί, εκείνο δεν υπακούει και πρέπει να το ακινητοποιήσουν για να δώσουν το φάρμακο, είναι πολύ σημαντικό αυτό το «με το ζόρι» να γίνεται με προετοιμασία, κουβέντα και σταθερότητα από την πλευρά των γονιών, χωρίς εντάσεις και απειλές. Με θετικό τρόπο το παιδί θα καταλάβει μετά από τις πρώτες λήψεις ότι είναι για το καλό του, θα εσωτερικεύσει τις εκλογικεύσεις των γονιών και θα συνεργαστεί καλύτερα.
Η σχέση του γονιού με το παιδί του χτίζεται κάθε μέρα από την γέννηση. Δεν μεγαλώνει και ωριμάζει μόνο το παιδί, αλλά και ο γονιός. Χτίζοντας μεγάλα καλούπια για τα παιδιά μας και μαθαίνοντας από αυτά γινόμαστε κάθε μέρα καλύτεροι γονείς. Βασική προυπόθεση είναι να έχεις από την αρχή την διάθεση να εξελιχθείς μαζί με το παιδί σου, σε μια αέναη αλληλεπίδραση με ανοιχτά αυτιά ακούγοντάς το σε κάθε πρωτόφαντο επεισόδιο και φάση που θα περάσετε μαζί. Τα μικρά και καθημερινά, όπως ο τρόπος που το φροντίζεις όταν είναι άρρωστο, είναι που καθορίζουν αν η σχέση σας χτίζεται ή αποσυντίθεται. Τα φάρμακα είναι ένα κομμάτι του γονεικού παζλ, που πρέπει ο γονιός με κατανόηση να κατακτήσει, επιλέγοντας να βοηθάει το παιδί του όταν πρέπει, με μια προσέγγιση όσο το δυνατό πιο ήπια αλλά και σταθερή.
Σ Παπαβέντσης Παιδίατρος – pediatros-thes.gr
