Από την Ελένη Γαρυφαλάκη
Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί αυξημένη εμφάνιση της παι δικής παχυσαρκίας στα παιδιά και στους εφήβους. Φαίνεται, μάλλον, πως η ανάγκη για κίνηση που έχουν όλα τα παιδιά έχει χαθεί κάπου ανάμεσα στα βιντεοπαιχνίδια, το διαδίκτυο και τις ατελείωτες ώρες καθιστικής ζωής οι οποίες ευνοούν την αύξηση βάρους και τη σωματική χαλάρωση.
Όταν η σωματική αδράνεια συνδυάζεται με την παχυσαρκία, και αυτή η κατάσταση συνεχίζεται κατά την ενηλικίωση, εμφανίζονται επιπροσθέτως και σοβαρά προβλήματα υγείας όπως είναι οι παθήσεις του καρδιοκυκλοφορικού, ο διαβήτης κτλ. Είναι ευνόητο, λοιπόν, ότι υπάρχει μεγάλη ανάγκη να παρακινηθούν τα παιδιά να παραμείνουν σωματικά δραςττήρια. Εξάλλου, η σωματική δραστηριότητα είναι μέσα στη φύση των παιδιών.
Δεν υπάρχει, γενικά, «σωστός χρόνος» για να αρχίσει το παιδί ένα άθλημα ή μια φυσική δραστηριότητα. Αυτό εξαρτάται από την ψυχοσωματική του ανάπτυξη και την εξέλιξη συγκεκριμένων ψυχοκινητικών δεξιοτήτων. Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι ο» δραστηριότητες και οι ασκήσεις πρέπει να είναι εξατομικευμένες και να βασίζονται κυρίως στο βαθμό ωρίμανσης τις δεξιότητες και τις προηγούμενες εμπειρίες κάθε παιδιού.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η σωματική δραστηριότητα είναι χρήσιμη για τα παιδιά, οπότε, σε γενικές γραμμές όσο νωρίτερα αρχίζουν τόσο το καλύτερο. Κάποιες δραστηριότητες είναι κατάλληλες για παιδιά και κάποιες άλλες όχι. Κάποιες είναι κατάλληλες για συγκεκριμένας ηλικίες και άλλες πάλι, όχι. Ας δούμε, λοιπόν, ποια φυσική δραστηριότητα ή άθλημα ταιριάζει σε κάθε ηλικία:
Αθλήματα για παιδιά τριών έως έξι ετών:
Στην ηλικία αυτή τα παιδιά μαθαίνουν αρκετές από τις βασικές δεξιό-τητες, όπως:
πετώ
πιάνω
τρέχω
πηδώ
περπατώ με το ένα πόδι
χοροπηδώ
Τα παιδιά χρειάζονται χρόνο ώστε να μάθουν αυτές τις δεξιότητες σωστά
Ειδικά σε αυτή την ηλικία, αξίζει να δώσουμε έμφαση στην ανάπτυξη της δύναμης της ισορροπίας της ελαστικότητας και του συντονισμού. Οι παραπάνω δεξιότητες συνεισφέρουν στην άρτια ανάπτυξη του μυϊκού και νευρικού συστήματος πράγμα το οποίο διευκολύνει σημαντικά και κάνει πιο ευχάριστη τη μελλοντική συμμετοχή σε πιο πολύπλοκες δραστηριότητες.
Επειδή τα περισσότερα παιδιά της ομάδας αυτής είναι ακόμα στα πρώτα αναπτυξιακά στάδια, δεν συνίσταται ένα συστηματικό πρόγραμμα άσκησης Αντιθέτως τα παιδιά πρέπει να ασχοληθούν με δραςπηριότητες και παιχνίδια με έμφαση στην ανάπτυξη και την εξάσκηση των βασικών δεξιοτήτων. Είναι σημαντικό να δοκιμάσουν τα παιδιά νέες δραστηριότητες και παιχνίδια μακριά από τη μαμά και τον μπαμπά, ώστε να αρχίσουν σταδιακά να ανεξαρτητοποιούνται, με την προϋπόθεση βέβαια ότι νιώθουν άνετα και ωραία, χωρίς ανασφάλεια και γκρίνια.
Επίσης τα παιχνίδια πρέπει να τονίζουν τη συμμετοχή και όχι τον ανταγωνισμό, καθώς η επιπρόσθετη πίεση θα μπορούσε να αποσπάσει την προσοχή από την ανάπτυξη των δεξιοτήτων. Έτσι, η επιλογή αθλημάτων γι’ αυτή την ηλικία θα πρέπει να εστιάζει στην ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης και του ομαδικού πνεύματος, καθώς και στην αίσθηση του ενθουσιασμού για τη μάθηση.
Είδη αθλημάτων και φυσικών δραστηριοτήτων που προτείνονται, είναι:
• κρυφτό
• κυνηγητό
• σχοινάκι
• κουτσό
• περπάτημα
• ποδήλατο
• άλλα παιχνίδια γειτονιάς
Αθλήματα για παιδιά επτά έως δέκα ετών
Τα παιδιά αυτής της ηλικίας κατέχουν, σε γενικές γραμμές τις βασικές δεξιότητες που αναφέρθηκαν προηγουμένως. Η επιλογή αθλήματος ή φυσικής δραστηριότητας σ’αυτή την ηλικία καλό είναι να ενθαρρύνει τα παιδιά να αναπτύξουν ακόμα περισσότερο αυτές τις δεξιότητες.
Τα περισσότερα παιδιά έχουν αναπτύξει, επίσης, καλύτερη μνήμη και δεξιότητες σχετικά με τη λήψη αποφάσεων, με αποτέλεσμα να είναι ικανά να κατανοήσουν τις στρατηγικές κάποιων απλών μορφών ομαδικών παιχνιδιών. Επομένως τα ομαδικά παιχνίδια και αθλήματα είναι ιδανικά γι’ αυτή την ηλικία, καθώς αναπτύσσουν την ομαδικότη-τα και την αίσθηση του αρχηγού, αλλά και βελτιώνουν την αυτοπεποίθηση και τις εκφραστικές ικανότητες σε ένα κοινωνικό περιβάλλον .
Υπάρχει, βέβαια, και η περίπτωση αρκετά από τα παιδιά αυτής της ηλικίας να μην μπορούν να χειριστούν πολύπλοκα κινητικά πρότυπα και δεξιότητες ούτε και τις υψηλές απαιτήσεις σε ψυχική αντοχή των οργανωμένων ανταγωνιστικών αθλημάτων. Για τα περισσότερα παιδιά, η έμφαση πρέπει να δίνεται στο συνδυασμό των βασικών δεξιοτήτων που ήδη κατέχουν και στην εξέλιξή τους με βάση κάποιους εύκολους στόχους (π.χ. κλοτσώ την μπάλα με στόχο να καλύψω κάποια απόσταση, πετώ για να πετύχω κάποιο στόχο).
Σε αυτή την ηλικία τα αθλήματα θα πρέπει επίσης να καλύπτουν στόχους όπως είναι η περαιτέρω βελτίωση της φυσικής δύναμης της ελαστικότητας και του συντονισμού, αλλά και ψυχοκοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες όπως η βελτίωση της προσοχής και της συγκέντρωσης καθώς και η αντιμετώπιση της αποτυχίας και της απογοήτευσης
Αθλήματα και φυσικές δραστηριότητες που προτείνονται:
ποδήλατο
ομαδικά αθλήματα με μπάλα (π.χ. ποδόσφαιρο, μπάσκετ, βόλεϊ, τένις κ.ά.)
πιγκ πογκ
χορός (ιδανική άσκηση για τα πιο ντροπαλά παιδιά)
ενόργανη γυμναστική
κολύμβηση
Αθλήματα για παιδιά δέκα έως δεκατριών ετών
Στις μεγαλύτερες ηλικίες τα παιδιά έχουν αναπτύξει επαρκώς τις ψυχοκινητικές τους δεξιότητες με αποτέλεσμα να θέτουν μεγαλύτερες προκλήσεις στον εαυτό τους. Δεν πρέπει, λοιπόν, να αμελούμε να ενημερώνουμε επαρκώς τα παιδιά ηλικίας άνω των δέκα ετών για την αποφυγή αλλά και για την αντιμετώπιση των τραυματισμών. Αντίστοιχη ενημέρωση θα πρέπει να έχουν και οι γονείς καθώς η ασφάλεια σε αυτή την ηλικία είναι εξαιρετικά σημαντική.
Η επιλογή αθλήματος σε αυτή την ηλικία θα πρέπει να ευνοεί την ανάπτυξη δεξιοτήτων συναισθηματικής φύσεως όπως την ευχαρίστηση από την απλή συμμετοχή, την αποδοχή της ήττας τη χαρά της συνεργασίας τη χαρά για τη νίκη του φίλου και την αξία της δικαιοσύνης.
Σύμφωνα με την πλειονότητα των ειδικών, από αυτή την ηλικία και έπειτα το παιδί μπορεί να αρχίσει ένα πρόγραμμα άσκησης μεγαλύτερων απαιτήσεων. Ωστόσο, το τρέξιμο απόστασης μεγαλύτερης του χιλιομέτρου δεν συνίσταται παρά μόνο μετά την αρχή της εφηβείας. Θεωρείται ασφαλές για τους προέφηβους και εφήβους να αρχίσουν ένα μέτριο ή έντονο αερόβιο πρόγραμμα με συχνότητα μέχρι τρεις φορές την εβδομάδα και μια μέρα ανάπαυσης ενδιάμεσα. Είναι σημαντικό να συμμετέχουν σε ποικίλες δραστηριότητες με σκοπό την ολοκληρωμένη μυοσκελετική τους ανάπτυξη, ενώ, ταυτόχρονα, παραμένει ως ζητούμενο να είναι η άσκηση ευχάριστη για το παιδί.
Προτάσεις φυσικής δραστηριότητες γι’ αυτή την ηλικία είναι οι παρακάτω:
-περπάτημα
-τρέξιμο
– ποδήλατο
– σχοινάκι
– αεροβική άσκηση (π.χ. σε γυμναστήριο)
– χορός (πιο απαιτητικός π.χ. ζωηροί παραδοσιακοί, μπαλέτο ή αθλητικός χορός)
– κολύμβηση
– κωπηλασία
– skating
Η σωματική άσκηση πρέπει να γίνει συνήθεια, τρόπος ζωής γι’ αυτό και χρειάζεται να ενθαρρύνεται από τους γονείς ήδη από την ηλικία των τριών ετών. Η άσκηση και η κίνηση είναι τόσο αναγκαία όσο το φαγητό, ο ύπνος και η μόρφωση. Η αμυντική στάση των γονιών συνοψίζεται στη φράση «με ενδιαφέρει να είναι καλό παιδί και καλός μαθητής», βάζοντας σε δεύτερη μοίρα τις ανάγκες κίνησης και σωματικής έκφρασης του παιδιού. Ακόμα και αν είναι ο καλύτερος μαθητής αν μαθαίνει πολλές γλώσσες αν παίζει μουσικά όργανα και έχει διαβάσει αμέτρητα βιβλία, τίποτα δεν αντισταθμίζει τα οφέλη ενός σωματικά υγιούς παιδιού και τα μειονεκτήματα ενός πλαδαρού σώματος για τη μετέπειτα ζωή του.
Ελένη Γαρυφαλάκη-boro.gr
Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα στο βιβλίο Πολλαπλή Νοημοσύνη – Εκδόσεις Διόπτρα
