Πώς μας επηρεάζει η οικογένεια στον τρόπο που τρώμε
Το φαγητό, η παιδική ηλικία και το υπόβαθρο που μπορεί να υπάρχει στο τρόπο που χρησιμοποιούμε το φαγητό.
Σίγουρα όλοι ακούμε πολύ συχνά άτομα να λένε :
- «είναι να μην το έχω στο πιάτο μου. Όσο έχω θα το φάω»
- «άμα ανοίξω μία σοκολάτα δεν μπορώ να σταματήσω σε ένα κομμάτι. Θα πρέπει να την τελειώσω»
- «ένα σουβλάκι, ίσον κανένα»
- «δεν θα πάω να αγοράσω από το ζαχαροπλαστείο γλυκά, αλλά άμα υπάρχουν στο σπίτι μπορεί και να τα φάω όλα»
- «άμα μου προσφέρει κάποιος κάτι δεν μπορώ να πω όχι, ακόμα και αν δεν πεινάω»
- «τσιμπάω στα όρθια»
- «τρώω ότι περισσέψει από τους άλλους για να μην πάνε χαμένα».
Σε αυτό το άρθρο θα αναφέρουμε κάποια πράγματα για το πώς συμβάλλει η οικογένεια κυρίως στο σενάριο του φαγητού.
Για να γίνει αυτό πιο σαφές θα δώσω κάποια παραδείγματα :
Όταν ο τροφός (δηλαδή αυτός που ταΐζει το παιδί), το πιέζει να φάει όλο του το φαγητό και πολλές φορές το ενοχοποιεί ότι άλλα παιδάκια δεν έχουν να φάνε ή ακόμα και οι ίδιοι (γιαγιάδες) κάποτε δεν είχαν να φάνε, κάνουν το παιδί να αισθάνεται ότι έχει χρέος να το φάει ακόμα και αν δεν πεινάει άλλο, γιατί σε αντίθετη περίπτωση θα θεωρηθεί αχάριστο. Αυτή είναι μία συνήθεια και ένας τρόπος σκέψης που συνήθως τους ακολουθεί και στην μετέπειτα ζωή τους και που πιέζονται να φάνε ότι υπάρχει στο πιάτο (συνήθως το βιώνουν σαν μία εσωτερική φωνή που τους ωθεί) χωρίς να συνειδητοποιούν για ποιον λόγο και χωρίς να αναρωτιούνται το γιατί. Όλοι έχουμε ακούσει ανθρώπους να λένε ότι «μπορεί να μην πεινάω και να μην θέλω κάτι, αλλά άμα μου το φέρεις μπροστά μου πρέπει να το φάω!».
Άλλο παράδειγμα είναι όταν χρησιμοποιείται ένα τρόφιμο προκειμένου να ανακουφίσει συναισθήματα. Για παράδειγμα, εάν όταν το παιδί είναι στεναχωρημένο, ο γονιός του δίνει γλυκό ή σοκολάτα, το παιδί αυτό ως ενήλικας είναι πολύ πιθανό όταν είναι στεναχωρημένος να αναζητάει γλυκό ή σοκολάτα όποτε είναι στεναχωρημένος προκειμένου να ανακουφιστεί.
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να διευκρινίσω ότι μπορεί αυτό να μην γίνεται άμεσα στο παιδί, αλλά αν κάποιος στο οικογενειακό περιβάλλον (ακόμα και μία θεία που το παιδί έχει μεγάλη αδυναμία και που περνάει χρόνο μαζί του), χρησιμοποιεί κάποιο τρόφιμο προκειμένου να ανακουφίσει κάποιο αρνητικό συναίσθημα, το παιδί θεωρεί αυτό σαν φυσιολογικό και μπορεί να το εφαρμόζει ασυνείδητα το ίδιο.
Επίσης κάτι που ρωτάω πολύ συχνά είναι αν οι γονείς του/της θεραπευόμενού/ής μου ασχολούνταν με δίαιτες. Όταν ένας γονιός ασχολείται συνέχεια με δίαιτες και έχει αρνητική εικόνα σώματος ο ίδιος, περνάει στο παιδί του πολλές από τις δικές του εσωτερικές σκέψεις, όπως «για να είμαι ευτυχισμένος πρέπει να είμαι αδύνατος», «για να είμαι επιτυχημένος πρέπει να είμαι αδύνατος», «για να χάσω βάρος πρέπει να πεινάσω και να στερηθώ», «είναι πολύ σημαντικό να είμαι μέχρι κάποιο συγκεκριμένο βάρος», «το ψωμί και τα γλυκά παχαίνουν», «ένα κομμάτι κέικ σοκολάτας έχει 300 θερμίδες», κτλ. Επίσης, πολλές φορές, επειδή οι ίδιοι βιώνουν μεγάλο άγχος για το βάρος και το σώμα τους, αλλά και επειδή τις περισσότερες φορές κρίνουν τον εαυτό τους με βάσει αυτά, μεταφέρουν το ίδιο συναίσθημα και τον τρόπο σκέψης και στα παιδιά τους. Αυτό είτε μπορεί να οδηγήσει το παιδί να μην τρώει και να στερείται και να αναπτύξει ένα μοντέλο κατηγοριοποίησης των τροφών σε «επιτρεπόμενες» και «απαγορευμένες», είτε να τρώει κρυφά προκειμένου να απολαύσει αυτό που θέλει, χωρίς να αισθάνεται ότι κρίνεται και απογοητεύει τον γονιό του που περιμένει κάτι άλλο από αυτό. Ακόμα και έτσι όμως δεν το απολαμβάνει γιατί αισθάνεται ότι κάνει κάτι κακό.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι μητέρες (συνήθως αυτές που δεν εργάζονται) που έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και θεωρούν ότι το φαγητό είναι το μοναδικό μέσο που έχουν προκειμένου να είναι χρήσιμες και να δίνουν φροντίδα στα παιδιά τους αλλά και στους υπόλοιπους της οικογένειας. Σε αυτές τις περιπτώσεις συναντάμε πολύ συχνά το να μαγειρεύουν πολλά φαγητά και να εκβιάζουν τους άλλους συναισθηματικά να το φάνε («κι εγώ κουράστηκα όλη μέρα να μαγειρεύω», «μα εγώ για σένα το έφτιαξα», κτλ), δημιουργώντας ένα αίσθημα χρέους από τους άλλους να φάνε το φαγητό που μαγείρεψαν. Πολλές φορές μπορεί οι ίδιες να μην το τρώνε και να μην κάθονται καν στο τραπέζι να φάνε με τους υπόλοιπους, αλλά να είναι συνέχεια σε εγρήγορση να εξυπηρετήσουν τους πάντες και να παρατηρούν το αν το έφαγαν όλο ή όχι. Το να μην φάει κάποιος όλο το φαγητό του, το βιώνουν ως προσωπική αποτυχία και η εξήγηση «δεν πεινάω άλλο» δεν θεωρείται αποδεκτή. Είναι πολύ σύνηθες μάλιστα, στο τέλος οι μητέρες αυτές να τρώνε ότι έχει περισσέψει από τους άλλους, προκειμένου να μην το πετάξουν. Και η συμπεριφορά αυτή περνάει και στις κόρες.
Αυτές οι μητέρες συνήθως σε περίπτωση που το παιδί είναι άρρωστο, μπορεί να μην του φτιάχνουν σούπες, αλλά το αγαπημένο του φαγητό προκειμένου να το ευχαριστήσουν, λόγω του ότι οι ίδιες βιώνουν πολύ ενοχικά το γεγονός ότι το παιδί τους αρρώστησε και δεν κατάφεραν να το φροντίσουν αρκετά καλά.
Σε άλλες περιπτώσεις όταν το παιδί κάνει κάτι καλό, και επιβραβεύεται με κάποιο φαγητό ή γλυκό, αυτό υποσυνείδητα συνεχίζει να το κάνει και ως ενήλικας και επιβραβεύει τον εαυτό του με φαγητό όποτε αισθάνεται ότι έκανε κάτι καλό ή ότι είχε μία δύσκολη ημέρα.
Τέλος θα αναφέρω και τον σημαντικό ρόλο που παίζει το κλίμα και η διάθεση που επικρατεί την ώρα που τρώει κάποιος. Όταν το παιδί πάει να φάει στο τραπέζι και εκείνη την ώρα του κάνουν επιπλήξεις για το σχολείο ή το ρωτάνε πράγματα που το αγχώνουν, το παιδί συνδυάζει την ώρα του φαγητού ως μία δύσκολη ώρα της ημέρας, όπου είναι υπερβολικά στρεσαρισμένος και όπου δεν απολαμβάνει το φαγητό. Πολλές φορές μπορεί να τρώει γρήγορα και με άγχος για να φύγει όσο πιο γρήγορα γίνεται από το τραπέζι ή ακόμα και να τρώει πολύ προκειμένου να αποσπάσει την σκέψη του από το αρνητικό συναίσθημα. Κάτι παρόμοιο γίνεται και όταν οι γονείς τσακώνονται μεταξύ τους ή συζητάνε θέματα που τους αγχώνουν κατά την διάρκεια του γεύματος. Κι αυτό είναι μία συμπεριφορά που το παιδί συνήθως συνεχίζει να κάνει και κατά την ενήλικη ζωή του. Να μην θεωρεί το φαγητό με την οικογένεια σαν απόλαυση, αλλά σαν αγγαρεία και να προσπαθεί να φάει γρήγορα.
Όλα αυτά λοιπόν (αλλά και πολλά άλλα) ίσως δράσουν με τέτοιο τρόπο ώστε να διαιωνίσουν ένα λανθασμένο διατροφικό μοντέλο.
Από την επιστημονική ομάδα του διατροφολόγου Ευάγγελου Ζουμπανέα diatrofi.gr
Πηγή: Boro.gr
