Πώς σαμποτάρουμε την αυτοπεποίθηση των παιδιών μας;

Πολλοί γονείς πιστεύουμε ότι οι αγγαρείες βαραίνουν τα παιδιά και αυξάνουν το επίπεδο του άγχους. Μπροστά σε αυτή μας την πεποίθηση λανθασμένα δεν τους αναθέτουμε αρμοδιότητες. Μοιράζοντάς τους καθήκοντα συμβατά βέβαια με την ηλικία τους κάθε φορά τα βοηθάμε να νιώσουν πιο ώριμα, πως πιστεύουμε ότι είναι ειδικοί κάπου, ότι τα καταφέρνουν καλά. Επομένως δεν έχουμε παρά να πούμε απλώς στα παιδιά μας να μας βοηθήσουν στο άπλωμα και το μάζεμα των ρούχων ή στο στρώσιμο του τραπεζιού. Μια τέτοια κίνηση θα τους δώσει την ευκαιρία να καταλάβουν ότι είναι ικανοί να φέρουν σε πέρας πράγματα και καταστάσεις.

Είναι σκληρό να βλέπει κανείς τα παιδιά του να αποτυγχάνουν, να απορρίπτονται ή να τα πελαγοδρομούν. Όταν συμβαίνει αυτό, δεν είναι λίγοι οι γονείς που τρέχουν να τα σώσουν τα παιδιά τους προτού έρθουν τα χειρότερα. Αλλά προστατεύοντάς τα από το να κάνουν λάθος, τελικά τους κλέβουμε κατά κάποιον τρόπο την ευκαιρία να μάθουν πώς να ελίσσονται και να διαχειρίζονται τις καταστάσεις. Αν, για παράδειγμα, ο γιος σας ξέχασε να πάρει μαζί του τα ποδοσφαιρικά του παπούτσια στον μεγάλο αγώνα ή δεν τα πήγε καλά στο τεστ των μαθηματικών, σκεφτείτε ότι αυτά τα λάθη αποτελούν τα σημαντικότερα μαθήματα στη ζωή. Καθένα είναι μια ευκαιρία για τα παιδιά που θα τα βοηθήσει να γίνουν δυνατά και να μαζέψουν γνώσεις και δυνάμεις για να τα πάνε καλύτερα στην επόμενη πρόκληση που θα βρεθεί στο δρόμο τους.

Είναι άγραφος κανόνας για τους γονείς να κάνουμε τα πάντα για να γελάσουν τα παιδιά μας όταν είναι λυπημένα ή να ηρεμήσουν όταν είναι θυμωμένα. Το πώς όμως αντιδράμε σε αυτά τα αρνητικά συναισθήματα των παιδιών μας έχει μεγάλο αντίκτυπο στην ανάπτυξη της συναισθηματικής τους νοημοσύνης και στην αυτοεκτίμησή τους. Θα πρέπει να προσπαθούμε να τα βοηθάμε να αποκωδικοποιήσουν τι είναι αυτό που πυροδοτεί τα αισθήματά τους και να τα διδάξουμε τον αυτοέλεγχο. Καλό θα ήταν, λοιπόν, να τους εξηγήσουμε πώς μπορούν να εκφράζουν αυτό που αισθάνονται έτσι ώστε να μπορούν κατ΄επέκταση να το διαχειρίζονται όλο και πιο εύκολα στο μέλλον.

Φράσεις όπως «δεν μπορούμε να αγοράζουμε καινούρια παπούτσια κάθε μήνα όπως άλλοι συμμαθητές σου γιατί δεν έχουμε λεφτά» και άλλες παρόμοιες ενισχύουν στα παιδιά την αίσθηση ότι στις περισσότερες περιστάσεις της ζωής τα πράγματα μπορεί να ξεφύγουν από τον έλεγχό τους. Αντί να επιτρέπετε στα παιδιά σας να στενοχωριούνται ή να υπερβάλλουν για τις ατυχίες που φυσιολογικά συμβαίνουν, καλύτερα να τα ενθαρρύνετε να δραστηριοποιούνται με θετικό τρόπο (π.χ. μιλήστε τους για την αποταμίευση, πώς να διαχειρίζονται το χαρτζιλίκι τους για να μπορούν να αγοράζουν αυτό που θέλουν ή χρειάζονται). Τα παιδιά που βλέπουν και ξεχωρίζουν τις διάφορες επιλογές που έχουν στη ζωή έχουν περισσότερη αυτοπεποίθηση στην ικανότητά τους να δημιουργούν ένα καλύτερο μέλλον για τους εαυτούς τους.

Σίγουρα το να κρατάμε το παιδί μας μέσα σε μια φούσκα μας σώζει από πολύ άγχος και αγωνία. Αλλά το να το κρατάμε προστατευμένο από τις προκλήσεις γίνεται εμπόδιο στην ανάπτυξή του. Ας δούμε τον εαυτό μας ως καθοδηγητή του και όχι σαν προστάτη του. Ας επιτρέψουμε στα παιδιά σας να ζήσουν εμπειρίες, ακόμα κι αν αυτό μας φαίνεται αρκετά τρομακτικό. Έτσι θα τους δώσουμε την ευκαιρία να αντιμετωπίζουν με αυτοπεποίθηση όποια περίσταση της ζωής.

Οι υψηλές προσδοκίες είναι υγιής αντίδραση των γονιών, αλλά το να περιμένουμε τόσα πολλά από τα παιδιά μας έχει φυσικά συνέπειες. Όταν τα παιδιά αντιληφθούν ότι οι προσδοκίες μας είναι υπερβολικά υψηλές, δεν θα μπουν καν στον κόπο να προσπαθήσουν φοβούμενα ότι ποτέ δεν θα τα καταφέρουν να μας ευχαριστήσουν. Αντιθέτως, πρέπει να μιλάμε ξεκάθαρα για μακροχρόνιες προσδοκίες θέτοντας παράλληλα ορόσημα μέχρι να επιτευχθούν. Για παράδειγμα, το να περάσει ένα παιδί στο πανεπιστήμιο είναι μια μακροχρόνια προσδοκία, γι’ αυτό σ΄αυτή την περίπτωση καλό θα ήταν να τα βοηθήσετε να θέσουν βραχυπρόθεσμους στόχους μέχρι τότε, όπως το να παίρνουν καλούς βαθμούς, να είναι συνεπείς με τις εργασίες τους, να διαβάζουν και να προετοιμάζονται σωστά.

Τα παιδιά πρέπει να μάθουν ότι κάποιες πράξεις οδηγούν σε σοβαρές συνέπειες. Ωστόσο υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στην πειθαρχία και την τιμωρία. Τα παιδιά που πειθαρχούν σκέφτονται: «Έκανα μια κακή επιλογή». Τα παιδιά που τιμωρούνται όμως σκέφτονται: «Είμαι κακό παιδί». Με άλλα λόγια, η πειθαρχία προσφέρει στο παιδί την πεποίθηση ότι μπορεί να τα καταφέρει και καλύτερα, να κάνει πιο έξυπνες και προσεκτικές επιλογές στο μέλλον, ενώ η τιμωρία το κάνει να σκέφτεται ότι είναι ανίκανο να κάνει καλύτερα το οτιδήποτε.