Προσπαθώ να μη διδάσκω τα παιδιά μου υπερβολικά.
Καλύτερα να εξηγήσω τι εννοώ: προσπαθώ πραγματικά σκληρά να διδάσκω τα παιδιά μου, όχι όμως τι να σκέφτονται, αλλά πώς να σκέφτονται. Θέλω όταν μεγαλώσουν να φύγουν από το σπίτι ως νεαροί ενήλικες που θα έχουν τα εργαλεία ώστε να αποκτούν γνώσεις, να αναλύουν δεδομένα και να μπορούν να βρίσκουν δημιουργικές λύσεις στα προβλήματά τους. Δεν θέλω να προβάλλω πάνω τους και να αναπαράγω τον εαυτό μου και τα δικά μου πιστεύω…
Με ενοχλεί να ακούω ένα παιδί να παπαγαλίζει τα πιστεύω των γονιών του, αποδεικνύοντας πως αυτά τα πιστεύω τού επιβλήθηκαν πριν ακόμα εκείνο να είναι καν σε θέση να αναμασά όσα ακούει. Είτε πρόκειται για θρησκευτικά πιστεύω είτε για πολιτικά ή κοινωνικές συμβάσεις, βρίσκω ανατριχιαστικό να βλέπω παιδιά να επαναλαμβάνουν τα μάντρα των γονιών τους σαν μικροί κλώνοι ή ρομπότ…
Ακόμα και αν αυτό σημαίνει ότι θα διαφωνήσουν μαζί μου σε θέματα που θεωρώ σημαντικά, δεν θέλω κάτι τέτοιο για τα παιδιά μου.
Είναι πράγματι δύσκολο όταν πρόκειται για βασικά συστήματα πεποιθήσεων, όπως είναι η θρησκεία, τα οποία -εκτός από το ότι αποτελούν οδηγό συμπεριφοράς και ηθικής- είναι βαθιά ριζωμένα στην κουλτούρα καθενός. Με τον πατέρα των παιδιών μου ανήκουμε σε διαφορετικές θρησκείες. Για τα παιδιά μου η θρησκεία του πατέρα τους δεν είναι απλά μια θρησκεία, είναι τρόπος ζωής· συμμετέχουν στις γιορτές και τα τελετουργικά με ευλάβεια. Παρακολουθούν τη Θεία Λειτουργία συχνά από όταν ήταν μωρά, έχουν μεταλάβει, πιστεύουν στον Θεό και τον Χριστό. Γνωρίζουν όμως επίσης ότι μόνο το 31% του πληθυσμού της γης είναι Χριστιανοί. Αυτό σημαίνει ότι η πλειονότητα των κατοίκων του πλανήτη δεν είναι Χριστιανοί ούτε ασπάζονται τα πιστεύω του Χριστιανισμού. Μάλιστα, το τρίτο μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού της γης δεν ακολουθεί κάποιο θρησκευτικό δόγμα. Τα δικά μου τα παιδιά το γνωρίζουν αυτό, αλλά υπάρχουν πολλά παιδιά που πιστεύουν ότι όλοι οι άνθρωποι στη γη έχουν τα ίδια πιστεύω με τα ίδια γιατί κανείς δεν έχει σκεφτεί να τους πει το αντίθετο (ή μπορεί και να το έχουν σκεφτεί οι γονείς, αλλά να έχουν επιλέξει να μη μιλήσουν γι’ αυτό). Έτσι μεγάλωσα και εγώ…
Οπότε, αν και τα παιδιά μου είναι Χριστιανοί, δεν τους επιβάλλω τον Χριστιανισμό ούτε τα καθοδηγώ να πιστεύουν ότι η δική τους θρησκεία είναι η μόνη αλήθεια. Όπως βλέπω τα πράγματα, θα ήταν αλαζονικό από μέρους μου να ανήκει κάποιος στο 31% του παγκόσμιου πληθυσμού και να πιστεύει ότι ουσιαστικά όλος ο υπόλοιπος κόσμος κάνει λάθος.
Το να αναγνωρίζει κανείς πως μπορεί να υπάρχουν και άλλες αλήθειες πέρα από τη δική του μπορεί να έρχεται σε σύγκρουση με την ίδια την έννοια της Πίστης, το αντιλαμβάνομαι. Αλλά ακριβώς γι’ αυτόν το λόγο προτιμώ να δώσω στα παιδιά μου τα εργαλεία ώστε να αξιολογήσουν μόνα τους τα διαφορετικά συστήματα πεποιθήσεων. Αντί να τους επιβάλλω τι να πιστεύουν, προτιμώ να μάθουν για τις διαφορετικές θρησκείες και πνευματικές φιλοσοφίες και να σκεφτούν γιατί οι άνθρωποι πιστεύουν σε κάθε θρησκεία. Έπειτα, βασισμένα σε όσες πληροφορίες θα έχουν συγκεντρώσει, μπορούν να αποφασίσουν τα ίδια τι να πιστεύουν.
Το να μαθαίνω στα παιδιά μου πώς να σκέφτονται σημαίνει ότι τους μαθαίνω και να αναρωτιούνται αν οποιοδήποτε σύστημα ιδεών ή οποιαδήποτε διαφορετική άποψη καταπατά τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα κάποιου ατόμου ή αν του κολλάει την ταμπέλα του κατώτερου ή του ανάξιου. Γνωρίζω πολλούς Χριστιανούς που ήδη δουλεύουν σκληρά μέσα από τους κόλπους της Εκκλησίας για να αλλάξει η στάση της ίδιας της Εκκλησίας απέναντι στην κοινότητα των ομοφυλόφιλων, αμφίφυλων, διαφυλικών κ.λπ. ατόμων.
Ό,τι ισχύει για τη θρησκεία, τα ίδια ισχύουν και για τις πολιτικές ιδεολογίες. Θα πω στα παιδιά μου τι πιστεύω και γιατί, αλλά θα τους μιλήσω και για τις άλλες απόψεις και ιδεολογίες.
Γιατί τόσο πολλοί άνθρωποι διαφωνούν με αυτά που πιστεύω εγώ; Τι τους οδήγησε να σκέφτονται έτσι; Είναι το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσαν και ζουν; Η παιδεία τους; Τα συστήματα πεποιθήσεών τους; Η απληστία; Η μισαλλοδοξία; Υπάρχει μήπως περίπτωση να πιστεύουν πως τα δικά τους πιστεύω (που μπορεί να έρχονται σε σύγκρουση με τα δικά μου) πράγματι ωφελούν την κοινωνία; Και γιατί μπορεί να το πιστεύουν αυτό;
Προσπαθώ να δίνω στα παιδιά μου πληροφορίες που να τους επιτρέπουν να βγάζουν τα δικά τους συμπεράσματα, ως αποτέλεσμα του δικού τους τρόπου σκέψης. Μπορεί να τους λέω ότι είναι σημαντικό να είμαστε ευγενικοί, αλλά γιατί; Τους ρωτώ γιατί είναι σημαντικό να είμαστε ευγενικοί και τα ενθαρρύνω να σκεφτούν πώς θα ήταν ο κόσμος μας αν δεν υπήρχε η ευγένεια. Τους ρωτώ πώς νιώθουν όταν συμπεριφέρονται με ευγένεια απέναντι σε κάποιον άλλο ή πώς νιώθουν όταν ο άλλος είναι ευγενικός μαζί τους.
Επίσης το παραδέχομαι όταν δεν γνωρίζω αρκετά πράγματα για κάποιο θέμα. Δεν υποκρίνομαι ότι έχω όλες τις απαντήσεις – αυτό θα τους έκανε να πιστεύουν ότι όταν μεγαλώσουν και εκείνα, θα έχουν όλες τις απαντήσεις! Και -μάντεψε!- η μαμά μπορεί κάποιες φορές να είναι τελείως λάθος. Μα, δεν πειράζει, γιατί το να αναγνωρίσεις ότι κάνεις λάθος και να θελήσεις να ενημερωθείς και να το διορθώσεις είναι από τα πιο πολύτιμα δώρα που μπορεί κάποιος να κάνει στον εαυτό του.
Θέλω τα παιδιά μου να αμφισβητούν τις αυθεντίες και να λαμβάνουν υπόψη τους τη μεροληψία ή την προκατάληψη. Τους λέω να αμφισβητούν οποιονδήποτε διατείνεται πως ξέρει τα πάντα. Τους λέω πως σχεδόν τίποτα δεν είναι άσπρο ή μαύρο, πως σπάνια υπάρχει μία απαρέγκλιτη απάντηση. Όταν μεγαλώνουν σε έναν κόσμο όπου οι περισσότεροι “πληροφορούνται” και διαμορφώνουν άποψη από πομπώδεις επικεφαλίδες χωρίς καν να πατούν να δουν το λινκ, θέλω τα παιδιά μου να εξερευνούν τις λεπτές γραμμές. Να αντιλαμβάνονται τη διαφορά ανάμεσα στα στατιστικά στοιχεία και τις ατεκμηρίωτες πληροφορίες. Να καταλαβαίνουν ότι μερικές φορές είναι άλλο πράγμα τα νούμερα και άλλο οι άνθρωποι.
Μπορεί να είναι πολύ κουλ να βλέπεις το παιδί σου να σε παπαγαλίζει ή να κάνει κάτι ακριβώς όπως το έμαθες· αλλά είναι σίγουρα καλύτερο να ακούς το παιδί σου να επιχειρηματολογεί για κάποιο θέμα αφού έχει σκεφτεί και ψάξει μόνο του να διαμορφώσει την άποψή του. Ακόμα και αν με αυτό το επιχείρημα διαφωνείς…
