Οι γονείς αναλαμβάνουν το βαρύ καθήκον να διδάξουν στα παιδιά τους τι σημαίνει αυτοεκτίμηση, μερικές φορές όμως φαίνεται ότι ξεφεύγουν, καταλήγοντας να «παραφουσκώνουν» την αυτοπεποίθηση του παιδιού τους από τα πρώτα κιόλας χρόνια της ζωής του.
Ποια είναι η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην αυτοπεποίθηση και το ναρκισσισμό και τι πρέπει να κάνουν οι γονείς ώστε το παιδί τους να αναπτύξει υγιή αυτοεκτίμηση;
Στα ερωτήματα αυτά θέλησε να απαντήσει ο ερευνητής Eddie Brummelman από το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ στη νέα μελέτη που δημοσιεύει στην επιθεώρηση Proceedings of the National Academy of Sciences.
Σύμφωνα με τη νέα μελέτη, η υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων του παιδιού φαίνεται να ευθύνεται εν μέρει για την εκδήλωση ναρκισσιστικών χαρακτηριστικών. Από την άλλη, η έλλειψη στοργής και επιβράβευσης μπορεί να αποτελέσει πλήγμα για την αυτοεκτίμηση του παιδιού, δεν φαίνεται όμως να επηρεάζει τις ναρκισσιστικές του τάσεις.
Ο Brummelman θέλησε να εξετάσει δύο αντικρουόμενες θεωρίες που αφορούν στην προέλευση του ναρκισσισμού. Η μία θεωρία υποδεικνύει ότι τα παιδιά εκδηλώνουν ναρκισσιστικά γνωρίσματα όταν οι γονείς δεν είναι στοργικοί και τρυφεροί απέναντί τους. Βάζοντας λοιπόν αυτόκλητα τον εαυτό τους σε ένα θρόνο, τα παιδιά καταφέρνουν να απολαύσουν την αποδοχή που ποτέ δεν είχαν από τους γονείς. Η δεύτερη θεωρία υποδεικνύει ότι οι γονείς καλλιεργούν τον ναρκισσισμό στα παιδιά τους όταν ακολουθούν την ακριβώς αντίθετη τακτική, όταν δηλαδή υπερεκτιμούν το παιδί τους και του εμφυσούν την ιδέα ανωτερότητας και υπεροχής που οι ίδιοι έχουν για τον εαυτό τους.
Σε διάστημα 1,5 έτους, ο Brummelman και οι συνάδελφοί του πήραν προσωπικές συνεντεύξεις από 565 παιδιά ηλικίας 7-12 ετών, ηλικιακή ομάδα στην οποία εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια ναρκισσισμού. Οι ερευνητές εστίασαν στη συμπεριφορά των γονέων προς τα παιδιά, συγκεκριμένα πόση στοργή και προσοχή απολάμβαναν τα παιδιά από τους γονείς τους. Οι ερευνητές πήραν συνεντεύξεις και από τους ίδιους τους γονείς, ρωτώντας τους σε ποιο βαθμό πιστεύουν ότι το παιδί τους είναι ξεχωριστό και υπερέχει των άλλων παιδιών.
Τα συμπεράσματα στα οποία κατέληξαν οι ερευνητές ήταν αρκετά ξεκάθαρα. Όταν οι γονείς υπερεκτιμούν τις ικανότητες των παιδιών τους, τα παιδιά είναι πιο πιθανό να εκδηλώσουν ναρκισσιστικές συμπεριφορές.
Από την άλλη, τα παιδιά φάνηκε να αποκτούν υγιή αυτοεκτίμηση όταν οι γονείς τους επιδεικνύουν τρυφερότητα και δείχνουν πως τα εκτιμούν. Η συμπεριφορά αυτή καλλιεργεί στο παιδί την ιδέα ότι έχει αξία ως άνθρωπος, χωρίς όμως να ξεπερνά τα όρια και να εκδηλώνει υπερβολική αυτοπεποίθηση.
Η στέρηση της στοργής προς το παιδί δεν φάνηκε να επηρεάζει τις πιθανότητες να εκδηλώσει το παιδί ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά.
