Αλλεργία και Σχολείο

Αλλεργία και Σχολείο

Το 25% των παιδιών στην Ευρώπη εμφανίζει κάποια αλλεργική πάθηση. Είναι λοιπόν πιθανόν, η πάθηση αυτή να εκδηλώσει τα συμπτώματά της, στο σχολικό περιβάλλον. Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς 1 στα 10 παιδιά θα παρουσιάσει ασθματική κρίση, ενώ 4-7% των παιδιών παρουσιάζουν τροφική αλλεργία. Σοβαρές αντιδράσεις τροφικής αλλεργίας μπορεί να συμβούν για πρώτη φορά στο σχολείο,  με το 20% όλων των αλλεργικών τροφικών αντιδράσεων να συμβαίνει στο ίδιο περιβάλλον.

[babyPostAd]Τα αλλεργικά συμπτώματα που μπορεί να εμφανίσουν στο σχολείο μπορεί να είναι από πολύ ήπια, όπως,- περιστασιακά φτερνίσματα και φαγούρα στη μύτη, έως πολύ σοβαρά κα απειλητικά  για τη ζωή τους, όπως ασθματικές κρίσεις ή αναφυλακτικές αντιδράσεις. Τα 2/3 των σχολείων έχουν ένα τουλάχιστον παιδί σε κίνδυνο να εμφανίσει αναφυλαξία. Το 15% των παιδιών στην ηλικία των  14 ετών έχουν διαγνωστεί με 2 ή περισσότερες αλλεργικές νόσους, όπως άσθμα, έκζεμα, αλλεργική ρινίτιδα. Η συνύπαρξη άσθματος, αποτελεί παράγοντα κινδύνου για σοβαρότερες αντιδράσεις σε παιδιά με τροφική αλλεργία.

Οι αλλεργικές παθήσεις σε ένα παιδί σχολικής ηλικίας, τις περισσότερες φορές, αποτελούν πηγή γέννησης διαφόρων προβλημάτων για τον πάσχοντα στο απαιτητικό σχολικό περιβάλλον. Το άσθμα μπορεί να περιορίζει τις φυσικές τους δραστηριότητες, ή την επίδοσή τους στα σπορ. Ακόμη μπορεί να αποκλείονται από κάποιες δραστηριότητες ¨για το καλό της υγείας τους¨, π.χ. δεν θα επισκεφτούν ένα σπήλαιο σε σχολική εκδρομή παιδιά αλλεργικά στους μύκητες. Κάποια παιδιά χάνουν πολλές μέρες σχολείου εξαιτίας της ασθένειάς τους. Πολλές φορές εμφανίζουν υπνηλία κυρίως λόγω της κακής ποιότητας του ύπνου τους και συνεπώς μπορεί να έχουν μειωμένη σχολική απόδοση.

Προετοιμαστείτε εγκαίρως!
Η έναρξη της σχολικής χρονιάς μπορεί να είναι μια αγχωτική εμπειρία για όλους τους γονείς, πόσο μάλλον όταν ένα παιδί πάσχει από κάποια σοβαρή αλλεργία. Αν και είναι απόλυτα φυσιολογικό ως γονείς να ανησυχείτε, πρέπει να γνωρίζετε ότι η συναισθηματική σας φόρτιση μπορεί να επηρεάσει πολύ αρνητικά την ψυχολογία του παιδιού σας. Βοηθείστε το να ξεπεράσει τον κοινωνικό αποκλεισμό στο σχολείο. Ενημερωθείτε σωστά, οργανώστε με τον γιατρό σας ένα γραπτό σχέδιο δράσης σε περίπτωση ανάγκης για το παιδί σας και επικοινωνήστε το πρόβλημά σας εγκαίρως στο σχολείο. Ασφαλές περιβάλλον στο σχολείο  σημαίνει θετική ψυχολογία και αυτοπεποίθηση παιδιών-γονέων-εκπαιδευτικών.

Τι μπορεί να εμφανίσει ένα  αλλεργικό παιδί στο σχολείο;

• Επιδείνωση εκζέματος

• Κρίση βρογχικού άσθματος

• Ρινίτιδα- επιπεφυκίτιδα

• Τροφική αλλεργία

• Κνίδωση – αγγειοοίδημα

• Αναφυλαξία

• Αλλεργία στα υμενόπτερα ( μέλισσα, σφήκα).

• Το ασθματικό παιδί στο σχολείο

Τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανίζει ένα παιδί με άσθμα είναι: συριγμός, βήχας, δύσπνοια. Το άσθμα μάλιστα, αποτελεί ένα πολύ σημαντικό λόγο απουσιών από το σχολείο.

Τα περισσότερα παιδιά που ακολουθούν φαρμακευτική αγωγή έχουν ένα καλά ρυθμισμένο άσθμα. Αντίθετα όταν είναι αδιάγνωστο/υποδιαγνωσμένο ή δεν αντιμετωπίζεται σωστά οδηγεί σε σημαντική νοσηρότητα  και επηρεασμό της ποιότητας ζωής παιδιών και των οικογενειών τους. Σκεπτόμενοι  τον μεγάλο αριθμό  μαθητών που πάσχουν από άσθμα καθώς και τον μεγάλο χρόνο που περνάνε στο σχολείο, είναι σημαντικό η αντιμετώπιση του άσθματος να είναι η βέλτιστη δυνατή και στο σχολικό περιβάλλον.

Το παιδί με 

• ν’ αποφεύγει τους χώρους με έντονες & ερεθιστικές μυρωδιές,

• να έχει άμεση πρόσβαση στα εισπνεόμενα φάρμακά του.

Για την προστασία των ασθματικών παιδιών:

• ο καθαρισμός του σχολείου να γίνεται μετά το τέλος των μαθημάτων, όταν δεν υπάρχουν μαθητές.

• στα εργαστήρια φυσικής – χημείας να υπάρχει κατάλληλος αερισμός, για την αποφυγή εισπνοής ερεθιστικών ουσιών.

• Τα παράθυρα των τάξεων να κρατούνται κλειστά την άνοιξη και το φθινόπωρο, όταν οι μαθητές είναι μέσα στις αίθουσες για την αποφυγή εισπνοής γύρεων και ερεθιστικών ουσιών.

Τι πρέπει να κάνει ο ασθματικός μαθητής στο μάθημα της γυμναστικής;

Όλα τα παιδιά με άσθμα θα πρέπει να ενθαρρύνονται να γυμνάζονται βάσει των οδηγιών που έχουν από το γιατρό τους, αλλά θα πρέπει και να μπορούν να σταματούν ανάλογα με τα συμπτώματά τους. Τα περισσότερα παιδιά και έφηβοι με αλλεργία, θα παρουσιάσουν  κάποια στιγμή ασθματική κρίση στην άσκηση. Εκδηλώνεται με βήχα, δύσπνοια, βράσιμο και σφίξιμο στο στήθος και χρήζει άμεσης αντιμετώπισης!

Συχνά επεισόδια βήχα ή και συριγμού με την άσκηση σημαίνει μη-καλά ελεγχόμενο άσθμα. Αυτά τα παιδιά πρέπει να επισκέπτονται τον γιατρό τους για ρύθμιση της θεραπείας τους, ενώ θα πρέπει να υπάρχει και η κατάλληλη ενημέρωση του εκπαιδευτικού σωματικής αγωγής.

Ποιοι είναι οι κατάλληλοι χειρισμοί κατά την οξεία ασθματική κρίση;

• Ζητήστε από τον Αλλεργιολόγο σας ένα ενημερωτικό σημείωμα που να απευθύνεται στους εκπαιδευτικούς, ώστε να μπορούν να αναγνωρίσουν μια ασθματική κρίση, να χορηγήσουν τα απαραίτητα φάρμακα με τον σωστό τρόπο, να σας ενημερώσουν άμεσα και πιθανά να μεταφέρουν το παιδί στο νοσοκομείο.

• Το παιδί οφείλει να σταματά οποιαδήποτε έντονη δραστηριότητα όταν εμφανίζονται τα πρώιμα συμπτώματα και να λαμβάνει αμέσως τα εισπνεόμενα φάρμακα του.

• Αν σε 15’-20΄ δεν βελτιωθούν τα συμπτώματα ή επιδεινωθούν, τότε ενημερώνονται οι γονείς και ίσως χρειαστεί η μεταφορά του παιδιού στο νοσοκομείο.

• Θα πρέπει να υπάρχει πάντα η δυνατότητα επικοινωνίας με το θεράποντα αλλεργιολόγο (όνομα, τηλέφωνο).

Συμπερασματικά:

• Ενημέρωση των αρμόδιων εκπαιδευτικών( δασκάλου τάξης, καθηγητή σωματικής αγωγής) από τους γονείς του ασθματικού παιδιού. Να υπάρχει γραπτό πλάνο αντιμετώπισης μιας κρίσης

• Εκπαίδευση στη χρήση των φαρμάκων

• Μέριμνα για ελαχιστοποίηση των ερεθιστικών ουσιών του σχολικού περιβάλλοντος όπως περιγράφτηκε παραπάνω.

• Τα παιδιά με άσθμα πρέπει να ασκούνται. Λαμβάνουν αν χρειάζεται προθεραπεία και κάνουν προσεκτική προθέρμανση

• Ενθάρρυνση πλήρους συμμετοχής στις αθλητικές δραστηριότητες όταν είναι καλά, και δικαίωμα διακοπής ή τροποποιημένης άσκησης όταν έχουν συμπτώματα.

Το “μυστικό” για την ευεξία των αλλεργικών παιδιών στο σχολείο είναι η ανάπτυξη μιας σχέσης συνεργασίας ανάμεσα στο σχολείο, την οικογένεια και τον θεράποντα ιατρό με στόχο τη δημιουργία ενός ασφαλούς μαθησιακού περιβάλλοντος.

Στόχος είναι το πέρασμα του παιδιού από την “ασφάλεια” του σπιτιού στον κόσμο του σχολείου να γίνεται με τον πιο ομαλό τρόπο. Οι γονείς των παιδιών διαδραματίζουν βασικό ρόλο. Με τις κατάλληλες οδηγίες που θα έχουν από τον θεράποντα ιατρό, θα πρέπει να ενημερώσουν κατάλληλα το σχολικό προσωπικό και να δημιουργήσουν μια συνεχή γραμμή επικοινωνίας

Η συνεργασία σχολείου, οικογένειας και θεράποντα ιατρού στοχεύουν σε ένα ασφαλές και υπεύθυνο περιβάλλον.

Το παιδί με έκζεμα στο σχολείο

Αντίθετα με άλλες αλλεργικές παθήσεις, τοδεν προκαλεί συνήθως  συμπτώματα που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης στο σχολείο. Παρόλα αυτά μπορεί να προκληθεί μία έξαρση λόγω έκθεσης σε διάφορα αλλεργιογόνα ( π.χ. τροφικά αλλεργιογόνα, επιθήλια ζώων, σκόνη- ακάρεα). Συμπτώματα όπως ο κνησμός , εμποδίζουν ην συγκέντρωση των παιδιών αυτών, προκαλούν ευερεθιστότητα, και κόπωση λόγω της κακής ποιότητας ύπνου . Όλα αυτά οδηγούν σε επηρεασμό της σχολικής απόδοσής τους.

Επισημαίνεται εδώ το γεγονός, ότι πολύ συχνά τα παιδιά με έκζεμα αποτελούν στόχο περιπαιχτικών σχολίων, από τους συμμαθητές τους  και απομονώνονται από την υπόλοιπη τάξη, λόγω του φόβου ότι αυτό που έχουν είναι κολλητικό. Έτσι αρκετές φορές το έκζεμα αποτελεί αιτία κοινωνικής απομόνωσης και αποφυγής του σχολείου.

Αιτίες επιδείνωσης του εκζέματος στο σχολείο

• Λοιμώξεις ( ιογενείς ή του δέρματος)
• Έκθεση σε αλλεργιογόνα στο σχολείο
• Stress των εξετάσεων

Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να είναι ενημερωμένοι για την κατάσταση του παιδιού και πιθανώς να χρειαστεί να δοθούν οι κατάλληλες συμβουλές ένα μάθημα στους συμμαθητές για το τι είναι έκζεμα, προς αποφυγή απομόνωσης του πάσχοντος συμμαθητή τους.

Τα παιδιά με έκζεμα επίσης θα πρέπει  να διευκολύνονται σε κάποιες δραστηριότητες τους όταν είναι σε έξαρση( π.χ. ελάττωση της  έντασης της άσκησης προς αποφυγή εφίδρωσης – διακοπή ή ελάττωση της χρήσης της πισίνας προς αποφυγή της επιδείνωσης της ξηροδερμίας τους).

Το παιδί με αλλεργική πάθηση

Είναι η πιο συχνή αλλεργική πάθηση στα παιδιά. Εξαιτίας των συμπτωμάτων της (μπούκωμα, καταρροή, φτάρνισμα, φαγούρα στη μύτη και τα μάτια) και της ακατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής, ( π.χ. αντιισταμινικά α’ γενιάς που προκαλούν καταστολή και υπνηλία ),  προκαλεί διαταραχές στην ποιότητα του ύπνου και υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ το παιδί που πάσχει γίνεται συχνά στόχος σχολίων από τους συμμαθητές του. Πολλές φορές αποτελεί παράγοντα επιδείνωσης του άσθματος. Αν και δεν αποτελεί ένα από τα επείγοντα προβλήματα, προκαλεί σημαντική ελάττωση της ποιότητας ζωής και  ελαττωμένη  σχολική επίδοση των παιδιών αυτών.

Η λήψη της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής βοηθά στην ύφεση των συμπτωμάτων, συνήθως από την πρώτη κιόλας ημέρα εφαρμογής της.  Συνεπώς θα πρέπει να παιδί να εξετάζεται εγκαίρως από τον γιατρό του, πριν εμφανίσει έντονα συμπτώματα ρινίτιδας.

Έτσι στο σχολείο θα πρέπει να :

• Υπάρχει καθαρό περιβάλλον και μέριμνα για ελαχιστοποίηση του φορτίου των αλλεργιογόνων (π.χ. καθάρισμα της αίθουσας στο τέλος των μαθημάτων, κλειστά παράθυρα  την εποχή της γυρεοφορίας).

• Υπάρχει ενημέρωση των εκπαιδευτικών ότι το πρόβλημα του παιδιού μπορεί να επηρεάσει την απόδοσή τους ή να επιδεινώσει το πιθανά συνυπάρχον άσθμα.

• Μην αποτελούν στόχο περιπαικτικών σχολίων εξαιτίας των συμπτωμάτων τους, όπως οι επαναλαμβανόμενοι πταρμοί, ή οι χαρακτηριστικές κινήσεις καθαρισμού της μύτης που συνοδεύονται από ανάλογους μορφασμούς ( αλλεργικός χαιρετισμός).

Το παιδί με τροφική αλλεργία στο σχολείο

4-7% των παιδιών σχολικής ηλικίας παρουσιάζουν τροφική αλλεργία ( εξανθήματα σε όλο το σώμα, ‘πρηξίματα’, έμετοι, διάρροιες, κ.ά) και 20% των αντιδράσεων αυτών συμβαίνουν στο σχολικό περιβάλλον. Γάλα, αυγό, σιτηρά, ξηροί καρποί, ψάρι και θαλασσινά είναι τα συχνότερα τροφικά αλλεργιογόνα.

Επειδή δεν μπορεί να προβλεφθεί η βαρύτητα της αντίδρασης, οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να είναι εκπαιδευμένοι στην αναγνώριση  των συμπτωμάτων και την άμεση και σωστή αντιμετώπιση.
Το πρόβλημα βέβαια δεν είναι τόσο έντονο στη χώρα μας όσο σε χώρες με σχολικό εστιατόριο. Παρόλα αυτά, το πρόβλημα παραμένει υπαρκτό στους παιδικούς σταθμούς όπου καθημερινά προετοιμάζονται γεύματα και ταΐζονται μικρά παιδιά. Οι Έλληνες γονείς  μπορούν να έχουν άμεσο έλεγχο του κολατσιού που θα δώσουν στο παιδί, αλλά και να το συμβουλεύσουν για το τι μπορεί να αγοράσει από το κυλικείο.

Προστατεύω το παιδί με τροφική αλλεργία σημαίνει εκπαιδεύω  το παιδί και το περιβάλλον του, ώστε:

• να κατανοήσει τη σοβαρότητα του προβλήματος,

• να ενημερωθεί αναλυτικά  για τις τροφές στις οποίες έχει αλλεργία,

• να διαβάζει τα συστατικά στις ετικέτες όλων των έτοιμων τροφών,

• να μην ανταλλάσει και να μη μοιράζεται τρόφιμα με τους συμμαθητές,

• να μη μαζεύει και να μην παίζει με υπολείμματα τροφών,

• να πλένει πάντα τα χέρια του με σαπούνι,  πριν και μετά το φαγητό

• Να ετοιμάζεται από την οικογένεια φαγητό από το σπίτι, όταν δεν είναι δυνατόν να καθορίζεται ακριβώς η σύσταση και τα περιεχόμενα των τροφίμων που παρέχονται από τα σχολικά κυλικεία.

Εκπαιδεύστε το παιδί να ρυθμίζει μόνο του το πρόβλημα της αλλεργίας του, υποδεικνύοντάς:

• Ασφαλείς, ύποπτες και απαγορευμένες τροφές

• Τρόπους να αποφεύγει έκθεση σε ύποπτες τροφές

• Συμπτώματα αλλεργικής αντίδρασης

• Πως και πότε να ενημερώνει έναν ενήλικα πώς πιθανόν υπάρχει πρόβλημα αλλεργίας.

• Πως να διαβάζει τις ταμπέλες των τροφίμων (εάν η ηλικία το επιτρέπει)

• Σε περίπτωση αντίδρασης, επανεξετάστε την τακτική και τις διαδικασίες με τον υπεύθυνο του σχολείου, τον γιατρό και το παιδί (εάν η ηλικία το επιτρέπει)

Υποχρεώσεις του σχολεΙου

• Επανελέγξετε τον ιατρικό φάκελο του μαθητή

• Μην αποκλείετε τους αλλεργικούς σε τροφές ασθενείς από σχολικές δραστηριότητες εξ’ αιτίας της τροφικής τους αλλεργίας.

• Δημιουργήστε μια ομάδα πυρήνα (όχι αυστηρά περιορισμένη) η οποία θα αποτελείται τουλάχιστον από τη νοσοκόμα του σχολείου, το δάσκαλο, το διευθυντή, τον υπεύθυνο τροφής, και τον σύμβουλο (εάν υπάρχει) με σκοπό να εργαστούν με τους γονείς και τον μαθητή ώστε να αναπτύξουν ένα πρόγραμμα πρόληψης.

• Βεβαιωθείτε πως όλο το προσωπικό που συνεργάζεται με τον μαθητή σε τακτική βάση, κατανοεί την επικινδυνότητα της τροφικής αλλεργίας, μπορεί να αναγνωρίσει τα συμπτώματα, ξέρει τι να κάνει σε περίπτωση επείγοντος περιστατικού, και συνεργάζεται με το υπόλοιπο προσωπικό του σχολείου ώστε να αποκλειστεί η χρήση των επικίνδυνων τροφικών αλλεργιογόνων στο γεύμα του αλλεργικού μαθητή.

• Εφαρμόστε το σχέδιο δράσης σε περίπτωση αλλεργίας πριν η αλλεργική αντίδραση συμβεί για να βεβαιωθείτε για την αποτελεσματικότητά του

• Συντονιστείτε με τη νοσοκόμα του σχολείου ότι τα φάρμακα είναι κατάλληλα αποθηκευμένα και επιβεβαιωθείτε ότι το set επείγουσας αντιμετώπισης είναι διαθέσιμο. Διατηρείτε τα φάρμακα σε θέση ασφαλή, εύκολα προσιτή που προορίζετε για το προσωπικό του σχολείου.

• Καθορίστε άτομα από το προσωπικό του σχολείου ειδικά εκπαιδευμένα να χορηγήσουν τα φάρμακα σύμφωνα με τις οδηγίες

• Να είστε πάντα έτοιμοι να αντιμετωπίσετε μία αντίδραση και βεβαιωθείτε ότι κάποιο μέλος του προσωπικού κατάλληλα εκπαιδευμένο στη χορήγηση των φαρμάκων είναι σε επιφυλακή ανεξαρτήτως ώρας και τόπου καθ’ όλη τη διάρκεια του σχολείου.

• Επανελέγξτε την τακτική (σχεδιασμό) του προγράμματος πρόληψης με τα μέλη της ομάδας (γονείς / κηδεμόνες, μαθητή εφ’ όσον η ηλικία το επιτρέπει) και το γιατρό μετά από αντίδραση.

• Εκπαιδεύσετε τον οδηγό του σχολικού λεωφορείου ώστε να αναγνωρίζει τα συμπτώματα πιθανής αντίδρασης και να γνωρίζει τι πρέπει να κάνει σε περίπτωση αντίδρασης.

• Συνιστάται όλα τα λεωφορεία να έχουν τηλε-επικοινωνία για τη περίπτωση επείγοντος.

• Απαγορεύστε το φαγητό στα σχολικά λεωφορεία με εξαίρεση ειδικές ανάγκες (ειδικές περιπτώσεις)

• Συζητήστε σε εκπαιδευτικές συναντήσεις με την οικογένεια του παιδιού ώστε να αποφασίσετε τη κατάλληλη στρατηγική για τον έλεγχο της τροφικής αλλεργίας.

• Λάβετε την προειδοποίηση ή τις οδηγίες για ένα αλλεργικό παιδί σοβαρά υπ’ όψιν.

Υποχρεώσεις του μαθητή

• Μην ανταλλάζεις τροφές με άλλους

• Μην τρως τίποτε εάν δεν γνωρίζεις το περιεχόμενο ή δεν γνωρίζεις αν περιέχει κάποιο ύποπτο αλλεργιογόνο.

• Να είσαι προνοητικός στη φροντίδα και την διευθέτηση της τροφικής αλλεργίας (όταν η ηλικία το επιτρέπει)

• Ενημέρωσε έναν ενήλικα αμέσως εάν έφαγες κάτι που πιστεύεις πως ίσως περιέχει την αλλεργιογόνο τροφή

Πηγή: Allergikos.gr