Ελληνίδες και θηλασμός: Πόσες νέες μητέρες θηλάζουν τα παιδιά τους, πότε σταματούν και γιατί

Με σχετικά ελπιδοφόρα στοιχεία – σε σχέση με εκείνα που είχαν προκύψει πριν απο μια δεκαετία- για τη στάση των Ελληνίδων αναφορικά με τον μητρικό θηλασμό εορτάζεται εφέτος η εβδομάδα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον μητρικό θηλασμό.

[babyPostAd]Σύμφωνα με τα αποτελέσματα πανελλήνιας μελέτης που παρουσίασε η παιδίατρος κυρία Ιωάννα Αντωνιάδου-Κουμάτου, Δ/ντρια της Διεύθυνσης Κοινωνικής και Αναπτυξιακής Παιδιατρικής και υπεύθυνη του προγράμματος “Αλκυόνη: Εθνική Πρωτοβουλία Προαγωγής του Μητρικού Θηλασμού”, οι Ελληνίδες ξεκινούν δυναμικά τον μητρικό θηλασμό, ωστόσο η συνέχεια δεν ειναι το ίδιο εντυπωσιακή. Έτσι, σχεδόν επτά στις δεκα μητέρες θηλάζουν αποκλειστικά το νεογέννητο την πρώτη μέρα της ζωής του, αλλα το ποσοστό μειώνεται στο 40% με την ολοκλήρωση του πρώτου μήνα της ζωής του βρέφους, πέφτει στο 27% στον τρίτο μήνα και φτάνει στο 0,8% στο έκτο μήνα. Το 2007 τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν εμφανώς πιο χαμηλά, γεγονός που δείχνει κατα τους ειδικούς της Αλκυόνης, πως η συνεχής ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των γυναικών σχετικα με τα οφέλη του θηλασμού είχε αποτέλεσμα -το οποιο βεβαίως πρεπει να διατηρηθεί αλλά και να αυξηθεί. Συγκεκριμένα, το ποσοστά αποκλειστικού Μητρικού Θηλασμού την πρώτη ημέρα ζωής του βρέφους ήταν 41% το 2007, στο τέλος του πρώτου μήνα ήταν 21%, στον τρίτο μήνα είχαν πέσει στο 11% ενώ παρέμειναν χαμηλά στο τέλος του έκτου μήνα (0,8%).

Οι αιτίες για τη μείωση του ποσοστού Μητρικού Θηλασμού στη χώρα μας ειναι βαθιές και πολύπλοκες. Όπως εξήγησε η κυρία Αντωνιάδου -Κουμάτου, “όλο τον 20ο αιώνα η χώρα μας βρισκόταν κάτω από μια αλληλουχία πολεμικών συρράξεων, η οποία είχε ως αποτέλεσμα μεγάλες εσωτερικές μεταναστεύσεις. Παράλληλα, έγινε είσοδος των γυναικών στην εξαρτημένη σχέση εργασίας χωρίς ανάλογη προστασία της μητρότητας. Έτσι, για τέσσερις τουλάχιστον γενιές έγινε αποκοπή από τα παραδοσιακά πρότυπα και χάθηκε η βιωματική εμπειρία στην οικογένεια, με αποτέλεσμα το ενστικτικά αυτονόητο να αντικατασταθεί από τεχνικές Μητρικού Θηλασμού. Πρόσθετα, η διαφήμιση των υποκατάστατων μητρικού γάλακτος, με θεμιτά ή και αθέμιτα μέσα, άλλαξε την κουλτούρα θηλασμού και μας έκανε να θεωρούμε την εικόνα βρέφους που σιτίζεται με μπουκάλι γάλακτος φυσιολογική”.

Σύμφωνα με την ειδικό, το χαμηλό ποσοστό αποκλειστικού Μητρικού Θηλασμού αποδίδεται και στην πρακτική της πρώιμης εισαγωγής στερεών τροφών στην χώρα μας και οδήγησε στην θεσμοθέτηση, μετά από εισήγηση ομάδας εμπειρογνωμόνων, της κατευθυντήριας οδηγίας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για εισαγωγή στερεών τροφών μετά το τέλος του 6ου μήνα. Επίσης, βελτιώθηκαν σημαντικά οι πρακτικές των μαιευτηρίων που αφορούν στην προαγωγή του Μητρικού Θηλασμού, παρά το διαρκώς αυξανόμενο ποσοστό των γεννήσεων με καισαρική τομή.

Η παρουσίαση της μελέτης και η ανάλυση των στοιχείων για τον μητρικό θηλασμό έγιναν στο Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού της Διεύθυνσης Αναπτυξιακής και Κοινωνικής Παιδιατρικής και το πρόγραμμα ΑΛΚΥΟΝΗ. Αναπτύχθηκε το θέμα “Ο Μητρικός Θηλασμός στην Ελλάδα: Παρελθόν, Παρόν και Στόχοι” στο πλαίσιο της έναρξης της εβδομάδας που αφιερώνεται κάθε χρόνο στην Ελλάδα για ενημέρωση και ευαισθητοποίηση σχετικά με τον Μητρικό Θηλασμό (1-7 Νοεμβρίου 2018).

Πλεονεκτήματα Μητρικού Θηλασμού: Νεότερα Δεδομένα

Στη διάρκεια της εκδήλωσης, η παιδίατρος κυρία Βράιλα Βενετία αναφέρθηκε στα οφέλη του Μητρικού Θηλασμού με βάση τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα. Όπως τόνισε, “ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και η UNICEF υπογραμμίζουν την αξία των πρώτων 1000 ημερών ζωής ως μία από τις σπουδαιότερες και καθοριστικότερες περιόδους της ζωής του ατόμου. Ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός συστήνεται μέχρι το τέλος του 6ου μήνα και παράλληλα με την χορήγηση στερεών τροφών μέχρι τα 2 έτη, ανάλογα με την επιθυμία της δυάδας μητέρα-παιδί. Το μητρικό γάλα αποτελεί την καταλληλότερη μορφή σίτισης για τα βρέφη και περιέχει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά (σάκχαρα, πρωτεΐνες, λίπη, ιχνοστοιχεία) απόλυτα προσαρμοσμένο στις ανάγκες του βρέφους για το οποίο προορίζεται. Επιπλέον είναι πλούσιο σε κύτταρα, ορμόνες και ανοσοσφαιρίνες”.

Ο Μητρικός Θηλασμός μειώνει στατιστικά σημαντικά τη συχνότητα εμφάνισης λοιμώξεων στο βρέφος (ανώτερου και κατώτερου αναπνευστικού, πεπτικού, ωτίτιδων), τον κίνδυνο του συνδρόμου αιφνίδιου βρεφικού θανάτου και της οξείας λεμφοβλαστικής λευχαιμίας στα παιδιά. Δρα προστατευτικά στην εμφάνιση παιδικής παχυσαρκίας, ενώ υπάρχει συζήτηση για τα ερευνητικά δεδομένα που αφορούν στη μείωση των αλλεργικών εκδηλώσεων και του σακχαρώδη διαβήτη. Αρκετές μελέτες εστιάζουν στην επίδραση του Μητρικού Θηλασμού στη νευροαναπτυξιακή εξέλιξη του παιδιού. Παρά το γεγονός ότι φαίνεται να συμβάλει στην καλύτερη γνωστική και συναισθηματική ανάπτυξη, λόγω των συστατικών του αλλά και της ενίσχυσης του δεσμού μητέρας-παιδιού, δεν αποτελεί αποδεδειγμένο καθοριστικό παράγοντα. Αδιαμφισβήτητη είναι η αξία του μητρικού γάλακτος για τα πρόωρα νεογνά, τόσο ως προς τη διατροφική του αξία, όσο και για την πρόληψη λοιμώξεων και κυρίως της νεκρωτικής εντεροκολίτιδας.

Νεότερα δεδομένα συνδέουν τον Μητρικό Θηλασμό με την ανάπτυξη του εντερικού μικροβιώματος, δηλαδή τους μη παθογόνους μικροοργανισμούς που αποικίζουν το εντερικό επιθήλιο και προέρχονται από το δέρμα και τον μαζικό αδένα της μητέρας. Ο εποικισμός κατά τις 1000 πρώτες ημέρες ζωής είναι καθοριστικός για την δια βίου σύνθεσή του. Το μικροβίωμα των παιδιών που θηλάζουν είναι αποδεδειγμένα διαφορετικό από των παιδιών που δεν θηλάζουν, δρα προστατευτικά έναντι λοιμώξεων και εμποδίζει τον αποικισμό από άλλα παθογόνα βακτήρια που δυνητικά διαταράσσουν την ομαλή λειτουργία του οργανισμού. Η σύσταση του μικροβιώματος έχει συσχετιστεί με άσθμα, παχυσαρκία και νευροαναπτυξιακές διαταραχές. Το μικροβίωμα φαίνεται να συνδέεται με τη μακροχρόνια σωματική υγεία αλλά και τη γνωστική και ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του ανθρώπου

Το μητρικό γάλα, τόσο με τα συστατικά του όσο και με την επίδρασή του στη σύνθεση του μικροβιώματος, επιδρά ευεργετικά στην εμφάνιση ορισμένων γενετικών χαρακτηριστικών μέσω των επιγενετικών μηχανισμών. Πρόκειται για έναν μηχανισμό μεταβολών στην έκφραση του γενετικού υλικού κάτω από την επίδραση περιβαλλοντικών παραγόντων που δυνητικά κληρονομούνται.

Όσον αφορά τις μητέρες, ο Μητρικός Θηλασμός συμβάλλει στη γρήγορη απώλεια βάρους μετά τον τοκετό και μειώνει την επίπτωση του καρκίνου του μαστού (4,3% για κάθε χρόνο θηλασμού). Πρόσθετα, φαίνεται να μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών και τον πιθανόκίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη και δυσλιπιδαιμίας.

Γραμμή Υποστήριξης Μητρικού Θηλασμού 10525

Η κυρία Ντέκα Ελένη, Μαία, παρουσίασε τα δεδομένα από τη λειτουργία της τηλεφωνικής γραμμής υποστήριξης θηλασμού «10525», η οποία λειτουργεί καθημερινά 9:00-14:00. Στελεχώνεται από έμπειρους επαγγελματίες υγείας προκειμένου να υποστηρίξει τις θηλάζουσες μητέρες στα ερωτήματά τους σε σχέση με τον Μητρικό Θηλασμό. Η ενημέρωση και η υποστήριξη των μητέρων, καθώς και ολόκληρης της οικογένειας, κρίθηκε πρωταρχικής σημασίας δράση για το έργο του προγράμματος «ΑΛΚΥΟΝΗ», με σεβασμό πάντα στην επιλογή της μητέρας. Η πανελλαδική τηλεφωνική γραμμή «10525» ξεκίνησε να λειτουργεί περί το τέλος του 2013 και έως σήμερα έχει δεχθεί περίπου 12.000 κλήσεις. Στη γραμμή απευθύνονται μητέρες που θηλάζουν από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό αλλά και έγκυες γυναίκες προκειμένου να προετοιμαστούν για την έναρξη και την εδραίωση του θηλασμού. Συχνά καλούν επαγγελματίες υγείας, αναζητώντας βιβλιογραφικές παραπομπές για τη χρήση φαρμάκων και εξειδικευμένων ιατρικών πράξεων.
Από την ανάλυση του ιστορικού των κλήσεων προέκυψε ότι οι ανησυχίες των πρώτων ημερών αφορούν την υπερφόρτωση, τις πληγωμένες θηλές, τα προβλήματα της προσκόλλησης του βρέφους στο μαστό, τον ίκτερο και τον ρυθμό πρόσληψης βάρους. Στη συνέχεια, μετά την εδραίωση του θηλασμού, τα συνήθη ερωτήματα ενδεικτικά αφορούν την επαρκή πρόσληψη βάρους, την ανεπάρκεια γάλακτος και τον πόνο στο στήθος. Συνήθη ερωτήματα είναι ο χρόνοςκαι η διαδικασία του αποθηλασμού καθώς και η συμβατότητα φαρμάκων και ιατρικών πράξεων με το θηλασμό.

Ο Διευθυντής του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας, κύριος Παναγιώτης Μπεχράκης, θέλησε να στείλει το δικό του μήνυμα προς τους νέους γονείς παροτρύνοντας τους να διατυπώνουν επίμονα στον ιατρό τους την επιθυμία τους να επιλέγουν το μητρικό γάλα για το παιδί τους, καθώς αποτελεί ιδανική τροφή και σύμμαχο στην προαγωγή της δημόσιας υγείας, προστατεύοντας από λοιμώξεις και άλλα νοσήματα.