Πως λειτουργεί ο μητρικός θηλασμός

Ακούμε συχνά μητέρες που σταματούν το θηλασμό να λένε ότι δεν είχαν άλλο γάλα ή ότι το γάλα τους δε ήταν καλό για το παιδί τους. Πόσο αληθεύουν αυτά επιστημονικά; Πως λειτουργεί τελικά ο μητρικός θηλασμός;

Συμβουλές υγείας και φροντίδας για βρέφη και παιδιά

[babyPostAd]Σε γενικές γραμμές για τη γαλουχία απαραίτητα είναι τρία πράγματα: οι ορμόνες, το στήθος και η απομάκρυνση του γάλακτος από αυτό.

Η πρώτη προυπόθεση, οι ορμόνες – προλακτίνη, ωκυτοκίνη – παράγονται από το ορμονικό κέντρο του εγκεφάλου που λέγεται υπόφυση. Σοβαρές διαταραχές στις ορμόνες της γαλουχίας είναι σπανιότατες και αφορούν λιγότερο από το 1% των γυναικών. Άρα, στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, το γάλα της μαμάς δεν σταματάει ξαφνικά και ανεξήγητα γιατί κάτι συνέβη με τις ορμόνες της.

Η δεύτερη προυπόθεση είναι το στήθος της μαμάς. Αυτό περιέχει λίπος και τον αδένα που εκκρίνει το γάλα. Η τεράστια πλειοψηφία των γυναικών έχουν φυσιολογικό όγκο του αδένα και έχουν την ικανότητα να θηλάσουν το μικρό τους. Το μέγεθος του στήθους έχει κυρίως να κάνει με την ποσότητα λίπους που περιέχεται σε αυτό. Άλλωστε ο αδένας αναπτύσσεται συνεχώς κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ενώ με τη γαλουχία ωριμάζει και γίνεται ολοένα και πιο παραγωγικός. Άρα το μικρό μέγεθος του στήθους πολλών γυναικών πριν την εγκυμοσύνη ή και πριν τον τοκετό δεν σημαίνει συνήθως και ανικανότητα να παράγουν γάλα. Ακόμα και γυναίκες με ιδιαίτερα μικρό στήθος μπορούν να θρέψουν, μερικώς ή πλήρως, το μωρό τους, εφόσον αφήσουν από τη γέννηση ελεύθερη την πρόσβαση του παιδιού σε αυτό και το θηλάσουν συχνά και με σωστή τεχνική.

Η γαλουχία αποτυγχάνει στη μεγάλη πλειονότητα των γυναικών γιατί δεν απομακρύνεται το μητρικό γάλα από το στήθος. Η τρίτη προυπόθεση για την παραγωγή του μητρικού γάλακτος είναι και η πιο σημαντική. Όσο πιο πολύ γάλα βγάλει το παιδί – ή το θήλαστρο – τόσο πιο πολύ γάλα θα παραχθεί.

Το στήθος δεν είναι απλή αποθήκη γάλακτος αλλά ζωντανός αδένας που υπακούει στο νόμο της ζήτησης και της προσφοράς. Όταν το μωρό αδειάζει τακτικά τον αδένα, τα κύτταρα που παράγουν το γάλα παίρνουν εντολή να δουλέψουν περισσότερο. Αντίθετα, όταν το στήθος δεν αδειάζει και το γάλα λιμνάζει μέσα στον αδένα, τα κύτταρα αυτά παίρνουν εντολή να σταματήσουν τη λειτουργία τους.

Όσο περισσότερο γάλα απομακρύνεται από το στήθος τόσο περισσότερο γάλα παράγεται. Ο μαστός της γυναίκας δεν είναι ουροδόχος κύστη για να γεμίζει απλώς και να αδειάζει, αλλά αδένας, εργοστάσιο που φτιάχνει κάθε στιγμή γάλα ανάλογα με τη ζήτηση από το μωρό. Όποτε το στήθος είναι γεμάτο γάλα, ο ρυθμός παραγωγής του μειώνεται; Όποτε αδειάζει πλήρως ο ρυθμός παραγωγής γίνεται μέγιστος!

Στην αρχή, υπό την επίδραση των ορμονών, η μητέρα προσφέρει στο παιδί μικρές ποσότητες από το πολύτιμο πρωτόγαλα, καμία σταγόνα του οποίου δεν πρέπει να πηγαίνει χαμένη. Έπειτα, τρεις με τέσσερις ημέρες από τη γέννηση του παιδιού, οι ίδιες ορμόνες οδηγούν το στήθος της μαμάς σε διόγκωση, πρήξιμο. Από εκεί και έπειτα, ο κύριος ρυθμιστής είναι το παιδί. Αν αυτό θηλάσει συχνά και αποτελεσματικά, η γαλουχία θα συνεχιστεί. Οι ορμόνες παίζουν πλέον δευτερεύοντα ρόλο.

Κατά τις πρώτες έξι εβδομάδες της ζωής του μωρού εδραιώνεται η γαλουχία και συντονίζεται η παράγωγη γάλακτος της μητέρας με τις ανάγκες του μωρού. Από τη μια βρίσκεται η παραγωγή της μαμάς σε γάλα, από την άλλη οι ανάγκες του μωρού. Αν το μωρό είναι λαίμαργο, θα απαιτήσει περισσότερο: θα κλαίει από πείνα, θα θέλει να βρίσκεται πολλές ώρες στο στήθος. Αν δεν επιβληθούν εμπόδια σε αυτήν τη ζήτηση – με αυθαίρετα ωράρια φαγητού, συγκεκριμένη ώρα σε κάθε στήθος κλπ – , το μωρό τελικά θα πάρει περισσότερο γάλα γιατί το στήθος της μαμάς θα προσαρμοστεί στις ανάγκες του. Σε άλλες περιπτώσεις, η παραγωγή της μαμάς είναι μεγάλη, περισσότερη από αυτή που χρειάζεται το παιδί. Με τον καιρό το στήθος της μαμάς «υπακούει» στις λιγότερες ανάγκες του μωρού, μειώνει την παραγωγή γάλακτος και επέρχεται μια ισορροπία. Ο θηλασμός κατά την κρίσιμη πρώτη περίοδο πρέπει να είναι ανεμπόδιστος, χωρίς πρόγραμμα, με το μωρό εάν χρειάζεται «κολλημένο στο στήθος», σύμφωνα με τις απαιτήσεις του, με μόνη προυπόθεση ότι το παιδί τοποθετείται και πιάνει σωστά τη θηλή, καταπίνει γάλα και το απομακρύνει.

Μετά τις πρώτες έξι εβδομάδες, εφόσον όλα έχουν γίνει σωστά, φυσικά, χωρίς επιβαλλόμενες παρεμβολές και εμπόδια, μαμά και βρέφος καταλήγουν σε ένα θαυμαστό συντονισμό: η μαμά προσφέρει ακριβώς τόσο γάλα όσο το παιδί χρειάζεται. Σε αυτήν τη φάση πολλές μητέρες ανησυχούν ότι το γάλα τους μειώθηκε. «Μα το στήθος μου μοιάζει άδειο..». Στην πραγματικότητα το στήθος πρέπει να είναι άδειο από εδώ και στο εξής, να μην εμφανίζει αναίτια πρηξίματα που δεν συμβαδίζουν με την όρεξη του παιδιού. Όσο πιο άδειο είναι μετά το φαγητό του παιδιού τόσο το καλύτερο: τα κύτταρα θα λάβουν το σήμα να το ξαναγεμίσουν γρηγορότερα.

Πόσο βοηθάει να γνωρίζουμε πως λειτουργεί ο θηλασμός; Πάρα πολύ. Καθ’όλη τη διάρκεια της γαλουχίας είναι πιθανό να πέσουμε ξαφνικά σε παγίδες και κακοτοπιές. Μόνο με βαθιά επίγνωση του νόμου της ζήτησης και προσφοράς μπορούμε να αντιδράσουμε σωστά σε αυτές. Για παράδειγμα, το τριών μηνών μωρό σας τις τελευταίες μέρες δείχνει ότι πεινάει περισσότερο, θέλει να θηλάζει κάθε δύο ώρες από κάθε τρεις ώρες που ήταν την προηγούμενη εβδομάδα και πιο συχνά τη νύχτα. Τι κάνετε; Αν δε γνωρίζετε τα παραπάνω, συμπεραίνετε ότι το γάλα σας δε φτάνει και του δίνετε συμπλήρωμα. Το μωρό σας έχει μια φυσιολογική έκρηξη ανάπτυξης, θέλει απλώς να μεγαλώσει απότομα, χορταίνει την έξτρα πείνα του με το συμπλήρωμα που του δίνετε. Το στήθος όμως δεν ερεθίζεται επιπλέον, μένει στην προηγούμενη κατάσταση, δεν συντονίζεται με τις αυξημένες ανάγκες του μωρού. Μια εβδομάδα αργότερα το συμπλήρωμα ξένου γάλακτος έχει πλέον κυρίαρχο ρόλο και η δική σας παραγωγή σε γάλα έχει μείνει σημαντικά πίσω. Χωρίς λόγο και αιτία θα αποθηλάσετε σύντομα, μόνο και μόνο γιατί δεν ακολουθήσατε τη ζήτηση του μωρού σας.

Ας δούμε ένα αντίθετο παράδειγμα. Το μωρό σας έπαθε βρογχιολίτιδα και δεν τρώει καλά. Η ανάσα του είναι βαριά και χρειάζεται νοσηλεία με ορό στο νοσοκομείο για δύο ημέρες. Τι κάνετε; Το μωρό πρέπει για όσο μπορεί να πηγαίνει στο στήθος. Η παραγωγή σας σε γάλα πρέπει να διατηρηθεί με χρήση θηλάστρου. Αν δεν το κάνετε, το στήθος σας θα μείνει ανερέθιστο για μέρες, θα μαζευτεί γάλα και θα δοθεί σήμα να μη φτιάχνεται άλλο. Τρεις ημέρες αργότερα το μωρό σας είναι και πάλι ζωηρό, ζητάει το γάλα σας που είναι όμως λίγο πια. Κάθεται όλη μέρα στο στήθος χωρίς να χορταίνει, εσείς δεν αντέχετε, του δίνετε συμπλήρωμα και σύντομα αποθηλάζετε.

Τις περισσότερες φορές η απάντηση στη λανθασμένη διαπίστωση «δεν είχα γάλα» είναι «δεν είχες γιατί δεν έβαλες, όσο και όταν έπρεπε, το παιδί σου στο στήθος, ή γιατί δε ζήτησες κατάλληλη βοήθεια όταν το μωρό σου δεν ήξερε ή δε μπορούσε να το απομακρύνει αποτελεσματικά από το μαστό».

Όλοι οι άνθρωποι μπορούν να οδηγήσουν. ΛΆΘΟΣ. Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να μάθουν να οδηγάνε, εάν υποστηριχθούν κατάλληλα κι έγκυρα και υπάρχει κουλτούρα οδήγησης (οι περισσότεροι γύρω τους ξέρουν από οδήγηση).
Όλες οι γυναίκες μπορούν να θηλάσουν. ΛΆΘΟΣ. Οι περισσότερες γυναίκες θα μπορούσαν να μάθουν να θηλάζουν, εάν είχαν κατάλληλη, έγκυρη και έγκαιρη υποστήριξη και υπήρχε κουλτούρα θηλασμού (οι περισσότερες γύρω τους ξέρουν από θηλασμό).

Υπάρχουν και κάποιοι άνθρωποι που δεν ενδιαφέρονται καθόλου να μάθουν οδήγηση. Υπάρχουν και κάποιες μητέρες – έως 10% δείχνουν οι έρευνες – που δεν θέλουν να θηλάσουν, μετά από τεκμηριωμένη ενημέρωση για την βρεφική διατροφή και ενημερωμένη απόφαση.

Οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν να μάθουν να οδηγούν σε έναν κόσμο που οι περισσότεροι γύρω τους οδηγούν, και τα καταφέρνουν κάνοντας τις ενδεικνυόμενες ενέργειες, δηλαδή βρίσκοντας σε έγκαιρη ηλικία στην οποία μαθαίνουν καλύτερα δάσκαλο οδήγησης και κάνοντας θεωρητικά και πρακτικά μαθήματα.

Οι περισσότερες γυναίκες θέλουν να μάθουν να θηλάζουν αλλά σε έναν κόσμο που λίγες θηλάζουν για καιρό, και μην κάνοντας ή μην έχοντας την δυνατότητα να κάνουν τις ενδεικνυόμενες ενέργειες, δηλαδή να βρουν έγκαιρα κατάλληλη θεωρητική ενημέρωση και πρακτική βοήθεια από το μαιευτήριο, από επαγγελματίες υγείας και από έμπειρες στον θηλασμό μητέρες – πράγματα που συχνά δεν υπάρχει καν η δυνατότητα να βρουν -, δεν τα καταφέρνουν να πετύχουν τους στόχους θηλασμού που θέτουν.

Πηγή: Άρθρο του Παιδιάτρου Στέλιου Παπαβέντση MRCPCH DCH IBCLC στην σελίδα pediatros-thes.gr

Το διαβάσαμε στο 4moms.gr